Հարավային օվկիանոս
4 օվկիանոսներից՝ Խաղաղ օվկիանոս, Ատլանտյան օվկիանոս, Հնդկական օվկիանոս, Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոս, բացի երբեմն առանձնացնում են 5-րդ օվկիանոսը՝ Հարավային օվկիանոս, որը ընդգրկում է Անտարկտիդային հարող շրջանները կամ վերը նշված առաջին 3 օվկիանոսների հարավային շրջանները։ Մակերեսը կազմում է 20,327,000 քառակուսի կիլոմետր, եթե հաշվենք, որ հյուսիսային սահմանը հարավային լայնության 60 աստիճանն է[1][note 4]:
Այս օվկիանոսն անվանվում է նաև Անտարկտիկական կամ Ավստրալիական[2],[3][note 5],[note 6][2][note 7]}} [5] Մեծությամբ չորրորդ օվկիանոսն է՝ իր զբաղեցրած տարածքով մեծ լինելով միայն Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսից[6]։ Այս օվկիանոսի սահմանագծային գոտին այնտեղ է, որտեղ անտարկտիկական դեպի հյուսիս հոսող սառը ջրերրը միախառնվում են մերձանտարկտիկական համեմատաբար տաք ջրերին։
Միջազգային ջրագրական կազմակերպության [International Hydrographic Organization] (IHO) ներկայացուցիչ, կոմոնդոր Ջոն Լիչի (Commodore John Leech) կարծիքով՝ վերջին շրջանում իրականացված օվկիանոսագրական հետազոտությունները բացահայտել են Հարավային ջրաշրջանառության կարևորությունը, և անհրաժեշտություն է, որ գործածվի Հարավային օվկիանոս եզրույթը՝ բնորոշելու համար ջրային այն մեծ տարածքը, որն ընկած է այդ ջրաշրջանառության հյուսիսային սահմանագծից դեպի հարավ[7]։ Հարավային օվկիանոսի հարցում IHO-ի պաշտոնական տեսակետը ներկայումս վերոշարադրյալն է, քանզի 60-րդ զուգահեռականը որպես սահմանագիծ ճանաչելու վերաբերյալ տեսակետը հավանության չի արժանացել։ Ոմանք էլ իբրև բնական սահմանագիծ են ընդունում անտարկտիկական սեզոնային տատանվող կոնվերգենցիան[8]։
2000 թվականին Միջազգային հիդրոբանական կազմակերպությունը (International Hydrographic Organization, IHO ) որոշում ընդունեց համաշխարհային օվկիանոսը բաժանել հինգ օվկիանոսների՝ առանձնացնելով Հարավային օվկիանոսը Խաղաղ, Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսներից[9]։
Գրականություն
խմբագրել- Gille, Sarah T. 2002. "Warming of the Southern Ocean since the 1950s": abstract, article. Science: vol. 295 (no. 5558), pp. 1275–1277.
- Descriptive Regional Oceanography, P. Tchernia, Pergamon Press, 1980.
- Matthias Tomczak and J. Stuart Godfrey. 2003. Regional Oceanography: an Introduction. (see the site Արխիվացված 2007-06-30 Wayback Machine)
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ NGS (2014).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Sherwood, Mary Martha (1823), An Introduction to Geography, Intended for Little Children, 3rd ed., Wellington: F. Houlston & Son, էջ 10.
- ↑ 3,0 3,1 EB (1911).
- ↑ 4,0 4,1 Hooker, Joseph Dalton (1844), Flora Antarctica: The Botany of the Antarctic Voyage, London: Reeve
{{citation}}: Text "Joseph Dalton Hooker" ignored (օգնություն). - ↑ «Geography – Southern Ocean». CIA Factbook. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 16-ին. «... the Southern Ocean has the unique distinction of being a large circumpolar body of water totally encircling the continent of Antarctica; this ring of water lies between 60 degrees south latitude and the coast of Antarctica and encompasses 360 degrees of longitude.»
- ↑ «Introduction – Southern Ocean». CIA Factbook. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 16-ին. «...As such, the Southern Ocean is now the fourth largest of the world's five oceans (after the Pacific Ocean, Atlantic Ocean, and Indian Ocean, but larger than the Arctic Ocean).»
- ↑ The Southern Ocean is the Fifth and Newest World Ocean
- ↑ Pyne, Stephen J.; The Ice: A Journey to Antarctica. University of Washington Press, 1986. (A study of Antarctica's exploration, earth-sciences, icescape, esthetics, literature, and geopolitics)
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 17-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Oceanography Image of the Day, from the Woods Hole Oceanographic Institution
- The CIA World Factbook's Արխիվացված 2017-02-13 Wayback Machine entry on the Southern Ocean
- The Fifth Ocean Արխիվացված 2008-09-06 Wayback Machine from Geography.About.com
- The International Bathymetric Chart of the Southern Ocean (IBCSO) National Geophysical Data Center
- U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA): Limits of Oceans and Seas (2nd Edition), extant 1937 to 1953, with limits of Southern Ocean.
- NOAA In-situ Ocean Data Viewer Plot and download ocean observations
- NOAA FAQ about the number of oceans Արխիվացված 2007-03-13 Wayback Machine
- Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարավային օվկիանոս» հոդվածին։ |
| Երկիր մոլորակի օվկիանոսներ |
|---|
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "note", but no corresponding <references group="note"/> tag was found