Հարավային Սուդանի քաղաքացիական պատերազմ
Հարավային Սուդանի քաղաքացիական պատերազմ (անգլ.՝ South Sudanese Civil War), զինված էթնիկ հակամարտություն նուեր և դինկա ցեղերի միջև Հարավային Սուդանում, որը սկսվել է 2013 թվականի դեկտեմբերի 15-ին և ավարտվել 2020 թվականի փետրվարի 22-ին: Այն հակամարտություն է կառավարական ուժերի և ընդդիմադիր ուժերի միջև։ 2013 թվականի դեկտեմբերին նախագահ Կիիրը մեղադրել է իր նախկին տեղակալ Ռիեկ Մաչարին և տասը հոգու հեղաշրջման փորձի մեջ։ Մաչարը հերքել է հեղաշրջում իրականացնելու փորձերը և գլխավորել Սուդանի ժողովրդական ազատագրական շարժումը: Բախումներ են սկսվել Սուդանի ժողովրդական ազատագրական շարժման և բանակի միջև, ինչը հանգեցրել է քաղաքացիական պատերազմի: Ուգանդայի զորքերը տեղակայվել են Հարավային Սուդանի կառավարության հետ կռվելու համար: ՄԱԿ-ը խաղաղապահներ է ուղարկել երկրիր՝ որպես Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելության մաս: Հակամարտության ժամանակ զոհվել է գրեթե 200,000 մարդ, իսկ 700,000-ը դարձել է փախստական։
| Մասն է | • Sudanese nomadic conflicts • ethnic violence in South Sudan  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Հարավային Սուդան | |
| Վայր | Հարավային Սուդան | |
| Կոորդինատներ | 7°0′0″N 30°0′0″E | |
| Սկսած | 15 դեկտեմբերի 2013 | |
| Ավարտված | 22 փետրվարի 2020 | |
2014 թվականի հունվարին ձեռք է բերվել հրադադարի մասին առաջին պայմանավորվածությունը։ Մարտերը շարունակվել են, որին հաջորդել եմ հրադադարի ևս մի քանի պայմանավորվածություններ: Բանակցություններն իրականացվել են Զարգացման միջկառավարական մարմnի միջնորդությամբ (որը ներառում է ութ տարածաշրջանային երկրներ, որոնք կոչվում են Զարգացման միջկառավարական մարմին, ինչպես նաև Աֆրիկյան միությունը, ՄԱԿ-ը, Չինաստանը, ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան և Նորվեգիան): Խաղաղության համաձայնագիրը, որը հայտնի է որպես Փոխզիջումային խաղաղության համաձայնագիր, այն ստորագրվել է 2015 թվականի օգոստոսին։ Մաչարը Ջուբա է վերադարձել 2016 թվականին և նշանակվել փոխնախագահ։ Ջուբայում մարտերի երկրորդ բռնկումից հետո ազատագրական շարժման ուժերը փախել են հարակից և նախկինում խաղաղ Էկվատորիայի շրջան: Կիիրը առաջին փոխնախագահի պաշտոնում փոխարինել է Մաչարին Տաբան Դենգ Գային՝ պառակտելով ընդդիմությունը և ապստամբությունը դառնալով հակամարտության հիմնական մասը: Նախագահի և Փոլ Մալոնգ Ավանի գլխավորած դինկա ցեղի խմբակցությունների միջև մրցակցությունը նույնպես բախումների պատճառ է դարձել։ 2018 թվականի օգոստոսին ուժի մեջ է մտել իշխանության բաժանման ևս մեկ համաձայնագիր։ 2020 թվականի փետրվարի 22-ին մրցակիցներ Կիիրը և Մաչարը միասնության համաձայնագիր են կնքել և կազմել են կոալիցիոն կառավարություն։
Նախապատմություն
խմբագրելԴեկտեմբեր
խմբագրել2013 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրը հայտարարել է, որ ռազմական հեղաշրջումը կանխվել է։ Նրա խոսքով՝ իր քաղաքական հակառակորդի կողմից ձեռնարկված բռնի իշխանափոխության փորձը ձախողվել է և իրավիճակը երկրում և նրա մայրաքաղաք Ջուբայում գտնվում է իշխանության լիակատար վերահսկողության ներքո։ «Պուտչիստները պարտվել են և փախել, իսկ զորքերը հետապնդում են նրանց։ Ես թույլ չեմ տա, որ մեր երիտասարդ երկրում նման բան կրկնվի»։ Կիրը ասել է, որ՝ «Ես խստորեն դատապարտում եմ այդ անօրինական գործողությունները», հավելելով, որ քաղաքում պարետային ժամ է սահմանվել։ Նրա խոսքով՝ բախումը հրահրել են զինվորական համազգեստով անհայտ անձինք, որոնք ավտոմատ զենքերից կրակ են բացել Սուդանի ժողովրդական ազատագրական բանակի շարժման ժամանակ, որին հաջորդել է զինված ուժերի շտաբի վրա հարձակումը։ Հարձակումն իրականացվել է «մի խումբ զինվորների կողմից, որոնք կապված են նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի հետ»։
Հարավային Սուդանի արտաքին գործերի նախարար Բարնաբա Մարիալ Բենջամինը հավելել է, որ հեղաշրջման փորձն իրականացվել է երկրում տիրող իրավիճակից դժգոհ սպաների և քաղաքական գործիչների կողմից։ Նրա խոսքով՝ ապստամբները փորձել են գրավել զենքի պահեստը, սակայն նրանց հարձակումը հետ է մղվել։ Նախարարի խոսքով՝ արդեն ձերբակալվել են պուտչիստների մի քանի առաջնորդներ։ Նա սակայն չի կարողացել ճշտել, թե արդյոք ձերբակալվածների թվում կա նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարը, որը համարվում է երկրի ներկայիս ղեկավարի հիմնական քաղաքական հակառակորդը։ Հարավային Սուդանի քաղաքական գործիչների հայտարարությունները հաջորդել են Ջուբայի փողոցներում գիշերային կատաղի մարտերին[1]։
Ըստ ականատեսների՝ կրակ է արձակվել տարբեր տեսակի զինատեսակներից, այդ թվում՝ ծանր զինատեսակներից։ Իշխանությունները պնդել են, որ ապստամբները փորձել են գրավել զենքի պահեստը։ Պաշտոնական վարկածի համաձայն՝ նախագահի հակառակորդների հարձակումը հետ է մղվել և նրանց ուժերը դուրս են մղվել Ջուբայից։ Ապստամբների մի քանի առաջնորդներ, այդ թվում՝ չորս նախկին նախարարներ, ձերբակալվել են։ Սակայն Սալվա Կիիրի գլխավոր հակառակորդի՝ նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի գտնվելու վայրը հայտնի չէ։ Նրա խոսնակն ասել է, որ նա գտնվում է անվտանգ վայրում՝ հերքելով իր ձերբակալության մասին լուրերը:
Քաղաքական իրավիճակը կտրուկ սրվել է 2013 թվականի հուլիսին, երբ նախագահը պաշտոնանկ է արել փոխնախագահին և արմատական փոփոխություններ կատարել կաբինետում։ Այս վերադասավորումներից հետո երկրի ղեկավարության մեջ գործնականում չի մնացել երկրի մեծությամբ երկրորդ ազգության՝ նուեր համայնքի ներկայացուցիչներից: Նախագահ Կիիրը և նրա շրջապատի մարդկանց մեծ մասը պատկանում են մեկ այլ էթնիկ խմբի՝ դինկաներին, որն ամենամեծն է երկրում:
Դեկտեմբերի 17-ին Ջուբայում վերսկսվել են կրակոցներ կառավարական զորքերի և նախագահ Սալվա Կիիրի հակառակորդ ուժերի միջև: Հարավային Սուդանի զինված ուժերի շտաբի մոտ բախումներ են տեղի ունեցել։ Ջուբայի փողոցներում լսվել են ծանր տրամաչափի զինատեսակների համազարկեր։ Քաղաքի օդանավակայանը փակվել է։ Կառավարությունը բացատրել է, որ զինվորականները «մաքրում են մնացորդները» նախագահի հակառակորդների ուժերից: Ջուբայում բախումների մեկնարկից ի վեր արդեն 26 մարդ է զոհված եղել։ Բացի այդ, տուժել է առնվազն 130 մարդ։ Հարավային Սուդանի մոտ 13 հազար բնակիչ ապաստան է խնդրել երկրում տեղակայված ՄԱԿ-ի երկու ճամբարներից։ Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելության ղեկավար Հիլդա Ջոնսոնը խորը մտահոգություն է հայտնել տեղի ունեցողի վերաբերյալ և կողմերին կոչ է արել «դադարեցնել թշնամանքի բոլոր դրսևորումները և հրաժարվել ռազմական գործողություններից»։ ՄԱԿ-ը և ամերիկյան դեսպանատունը երկրի օտարերկրացիներին կոչ են արել դուրս չգալ փողոց։ Նրանք նաև հերքել են դիվանագիտական ներկայացուցչությունների տարածքում քաղաքական գործիչների և զինվորականների թաքնվելու մասին լուրերը։
Դեկտեմբերի 16-ի գիշերը բախումների զոհ է դարձել մինչև 500 մարդ։ Դեկտեմբերի 17-ին նման տվյալներ է ներկայացրել նաև ՄԱԿ-ը։ ՄԱԿ-ը նշել է, որ Հարավային Սուդանում բախումները «հիմնականում միջէթնիկական բնույթ են կրում»: Հարավային Սուդանի մայրաքաղաքում՝ օդանավակայանի տարածքում ՄԱԿ-ի առաքելության կողմից ստեղծված փախստականների ճամբարում արդեն մոտ 20 հազար մարդ է եղել։ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Կի Մունը «խորը մտահոգություն» է հայտնել Հարավային Սուդանում տիրող իրավիճակի կապակցությամբ՝ կոչ անելով հակամարտության բոլոր կողմերին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողությունները։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը Հարավային Սուդանի իշխանություններին կոչ է արել բանակցություններ սկսել իրենց հակառակորդների հետ՝ հավելելով, որ հակասությունները պետք է լուծվեն խաղաղ ճանապարհով։ Իր հերթին՝ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հայտարարել է, որ ամերիկացիները պետք է անհապաղ լքեն Հարավային Սուդանը և դադարեցրել է ամերիկյան դիվանագիտական ներկայացուցչության աշխատանքը այս երկրում։ ՄԱԿ-ում Ֆրանսիայի մշտական ներկայացուցիչ Ժերար Արոն, որը ներկայումս նախագահում է Անվտանգության խորհուրդն ասել է, որ հակամարտությունը զարգանում է էթնիկական գծերով և կարող է վերածվել քաղաքացիական պատերազմի։ Նա նաև ասել է, որ ՄԱԿ-ի տվյալներով՝ կիրակի օրվանից Հարավային Սուդանում հարյուրավոր մարդիկ են մահացել և այդքան մեծ թվով զոհերի համար անհրաժեշտ սննդի և դեղորայքի պաշարները արագ սպառվում են։
Դեկտեմբերի 18-ին Մեծ Բրիտանիան հայտարարել է Հարավային Սուդանից իր քաղաքացիների տարհանման մասին։ Ինքնաթիռ է ուղարկվել Ջուբա՝ մոտ 150 բրիտանացիների գրավելու համար, որոնք օգնություն են խնդրել հեռանալու համար, այդ թվում՝ բրիտանական առաքելության աշխատակիցներին և մասնավոր աֆրիկյան երկիր ժամանած քաղաքացիներին։ Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարարությունը դիմել է Հարավային Սուդանում գտնվող բրիտանացի բոլոր քաղաքացիներին, որպեսզի դեսպանատանը տեղեկացնեն երկիրը լքելու ցանկության մասին:
Դեկտեմբերի 19-ին զինված հարձակում է իրականացվել ՄԱԿ-ի խաղաղապահ բազայի վրա Ջոնգլի նահանգի Ակոբոյում։ Ըստ ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչ Ֆարհան Հաքի՝ հարձակվողները պատկանել են նուեր ժողովրդին։ Հարձակման պահին բազայում թաքնվել են խաղաղ բնակիչներ։ ՄԱԿ-ում Հնդկաստանի դեսպան Ասոկե Մուկերջին ասել է, որ հարձակման արդյունքում երեք հնդիկ խաղաղապահ է զոհվել։ Ընդհանուր առմամբ՝ հարձակման պահին բազայում պատսպարվել են 43 հնդիկ խաղաղապահներ, ՄԱԿ-ի վեց ոստիկանական խորհրդականներ, երկու քաղաքացիական առաքելության անձնակազմ և 32 տեղացի դինկա ցեղի բնակիչներ: Ֆարհան Հաքի խոսքով՝ Ակոբոյի բազայի հետ կապը կորել է, ուստի այնտեղ գտնվող մարդկանց ճակատագրի մասին տեղեկություններ չկան։ Ինչպես հայտնում է «Իթար-Տասս»-ը՝ հնդիկ 40 խաղաղապահներ լքել են բազան այն բանից հետո, երբ հարձակվողները ճեղքել են պաշտպանությունը։ Դինկա ցեղի 32 խաղաղ բնակիչներ, ըստ Հաքի «թիրախ են եղել հարձակման մեջ» և 11 մարդ է սպանվել։
Դեկտեմբերի 20-ին ԱՄՆ-ը հայտարարել է, որ 45 զինվոր պետք է ուղարկի Հարավային Սուդան՝ ամերիկացի քաղաքացիներին պաշտպանելու համար և հատուկ բանագնաց է ուղարկվել է նաև Հարավային Սուդան՝ հակամարտող կողմերի միջև բանակցությունները հեշտացնելու համար։ Այս մասին հայտնել է Agence France-Presse-ը՝ հղում անելով ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերիի հայտարարությանը։ Քերին ասել է, որ Հարավային Սուդանի իշխանությունները պետք է անհապաղ դադարեցնեն ռազմական գործողությունները և երկխոսություն սկսեն իրենց հակառակորդների հետ։ Քերին հավելել է, որ նախօրեին զանգահարել է Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրին և հորդորել նրան լուծել հակամարտությունը[2]։
Դեկտեմբերի 21 Հարավային Սուդանի բանակը հարձակում է ծավալել ռազմավարական Բոր քաղաքի վրա, որը երեք օր առաջ գրավված է եղել երկրի նախկին փոխնախագահի կողմնակիցների կողմից[3]։ Առնվազն չորս զինծառայող է վիրավորվել ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռի գնդակոծության հետևանքով, այն պետք է տարհաներ ԱՄՆ քաղաքացիներին Բոր քաղաքից: Ինքնաթիռն ընդհատել է առաքելությունը՝ վերադառնալով հարևան Ուգանդայոում գտնվող ռազմաբազա։ Անհայտ անձինք կրակել են նաև ՄԱԿ-ի ուղղաթիռի ուղղությամբ, որն ուղարկվել է խաղաղապահներին և քաղաքացիական անձանց տարհանելու համար, ուղղաթիռն արտակարգ վայրէջք է կատարել: Տուժածների մասին չի հաղորդվել: Միջադեպը տեղի է ունեցել նաև Ջոնգլիուս նահանգում[4]։ Գերմանիան և Քենիան արդեն տարհանած են եղել իրենց քաղաքացիներին Հարավային Սուդանից, իսկ ամերիկյան առաքելությունն առայժմ դադարեցվել է[5]։ ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին շաբաթ օրը Հարավային Սուդանի առաջնորդներին քաղաքական երկխոսության մեջ կոչ է արել և ընդգծել է, որ բռնությունները վտանգում են Հարավային Սուդանի անկախությունը:
Դեկտեմբերի 22-ին Հարավային Սուդանի նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարը հայտարարել է ապստամբների կողմից Unity State-ը գրավելու մասին, որտեղ արդյունահանվում է երկրի նավթի զգալի մասը։ Մաչարն ասել է, որ հերքում է իր դեմ ներկայացված մեղադրանքները և պատրաստ է բանակցել կառավարության հետ, եթե քաղբանտարկյալներն ազատ արձակվեն։ Նա նաև հայտնել է, որ ապստամբները գրավել են նավթ արդյունահանող Ալ Վահդա նահանգը: Նրա խոսքով՝ նահանգի ռազմական կառավարիչ է դարձել գեներալ Ջեյմս Կոանգը, որն անցել է ապստամբների կողմը։ Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրն ուրբաթ օրը նույնպես համաձայնել է բանակցություններ վարել ապստամբների հետ՝ միջազգային միջնորդների հետ հանդիպումից հետո։ Ըստ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի հայտարարության՝ Քիիրը պետքարտուղար Ջոն Քերիին հեռախոսով ասել է, որ պատրաստ է առանց նախապայմանների բանակցությունների՝ երկրում իրավիճակը կարգավորելու համար։
Դեկտեմբերի 23-ին Հարավային Սուդանի իշխանությունները կորցրել են վերահսկողությունը Ալ Վահդա նավթային շրջանի մայրաքաղաք Բենտիու քաղաքի նկատմամբ։ Այս մասին հաղորդվել է կառավարության պաշտոնական Թվիթերյան կայքէջում: Քաղաքը գրավել է պատերազմի ղեկավարին, որը նաև եղել է պաշտոնանկ արված փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի կողմնակիցը: Հարավային Սուդանի տեղեկատվության նախարար Մայքլ Մակուեյը դեկտեմբերի 21-ին հայտարարել է, որ Ալ Վահդայի դիվիզիայի հրամանատար Ջոն Կոանգը լքել է տարածքը[6]։ Նա անցել է գործող իշխանության հակառակորդների կողմը։ Դրա դիմաց ընդդիմության առաջնորդ Ռիեկ Մաչարը նրան նշանակլ Ալ Վահդայի նահանգապետ[7]։
Դեկտեմբերի 23-ին Հարավային Սուդանի իշխանությունները կորցրել են Բենտիու քաղաքի վրա ունեցած վերահսկողությունը, այն նավթային Էլ Վահդա շրջանի մայրաքաղաքն է։ Այս մասին ասվել է կառավարության պաշտոնական թվիթերյան էջում[8]։ Քաղաքը գրավվել է դաշտային հրամանատարի կողմից, որը հանդես է եկել հեռացված փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի կողքին։ Հարավային Սուդանի տեղեկատվության նախարար Մայքլ Մաքուեյը դեռ դեկտեմբերի 21-ին հայտնել է, որ էլ Վահդայում դիվիզիայի հրամանատար Ջոն Քոանգը դասալիք է համարվում։ Նա անցել է գործող իշխանության հակառակորդների կողմը։ Դրա դիմաց ընդդիմության առաջնորդ Ռիեկ Մաչարան նրան նշանակել Է Էլ Վահդայի նահանգապետ[9]։
Դեկտեմբերի 24-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին է ներկայացվել ԱՄՆ-ի կողմից պատրաստված բանաձևի նախագիծը, ըստ որի՝ առաջիկայում Հարավային Սուդան է ուղարկվել լրացուցիչ 5500 խաղաղապահ։ Քվեարկությունը նշանակված է եղել երեքշաբթի՝ դեկտեմբերի 24-ի երեկոյան։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ երկրների ներկայացուցիչները հայտարարել են բանաձևի նախագծին աջակցելու պատրաստակամության մասին։ Ներկայումս Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի մոտ յոթ հազար խաղաղապահ կա։ ՄԱԿ-ը նաև երկրում ունի 700 ոստիկան և մոտ 2000 քաղաքացիական անձնակազմ: Բանաձևի նախագծով, որը հաշվի է առնում ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունի առաջարկությունները՝ առաջարկվում է Հարավային Սուդան ուղարկել լրացուցիչ 5500 խաղաղապահ եւ 423 ոստիկան։ Բացի այդ, առաջարկվել է լրացուցիչ ռազմական տեխնիկա տեղակայել Հարավային Սուդան՝ ներառյալ վեց ուղղաթիռ և C-130 տրանսպորտային ինքնաթիռ։ Հարավային Սուդանում խաղաղապահ ուժերը նախատեսվում է ուժեղացնել՝ օգտագործելով Աֆրիկայում ՄԱԿ-ի այլ առաքելությունների ուժերն ու ռեսուրսները[10]։ ՄԱԿ-ը հայտնում է նաև, որ Հարավային Սուդանում զանգվածային գերեզմաններ են հայտնաբերվել։ Բենտո քաղաքի գերեզմաններից մեկում եղել է 14 դի, իսկ մյուս մասը գտնվել է մոտակա գետի ափին և եղել է 20 դի։ Մայրաքաղաք Ջուբայի թղթակիցը մեջբերում է ականատեսների խոսքերը, որ անվտանգության ուժերը գնդակահարել են ավելի քան 200 մարդու, հիմնականում՝ նուեր ցեղի մարդկանց։ Ջուբայում մեկ այլ մարդ ասել է, որ դինկա էթնիկ խմբի զինված անձինք, որոնք կազմում են երկրի բնակչության մեծամասնությունը կրակել են նուեր էթնոսով բնակեցված շրջանների մարդկանց վրա: Հարավային Սուդանի համար ՄԱԿ-ի մարդասիրական համակարգող Թոբի Լանզենը, որը ներկայումս գտնվում է Բենտո քաղաքում ասել է, որ անցած շաբաթը սարսափելի է եղել երկրի համար[11]։ Երեկոյան ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը որոշում է ընդունել Հարավային Սուդանում խաղաղապահների թիվը յոթից հասցնել 12,5 հազարի։
Դեկտեմբերի 26-ին Քենիայի նախագահ Ուհուրու Քենյատան և Եթովպիայի վարչապետ Հայլեմարիամ Դեսալենը ժամանել են Ջուբա։ Այցի նպատակն է եղել հանդիպել Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրի հետ և բանակցություններ կազմակերպել երկրի նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի հետ։ Մաչարի հետ կապ դեռ հաստատված չի եղել։ Տեղական ժամանակով առավոտյան ժամը հինգին Ջուբայից 170 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Բորում գտնվող ՄԱԿ-ի բազան ականանետային կրակոցների տակ է ընկել: Հարձակման հետևանքով եղել են զոհեր։ Սակայն ոչ ոք սպանված չի եղել: Մարտեր են ընթացել Վերին Նեղոսի նավթային նահանգի մայրաքաղաք Մալակալ քաղաքի և Բենտիուի վրա, որը Յունիթի նահանգի մայրաքաղաքն է[12]։
Դեկտեմբերի 31-ին Հարավային Սուդանի իշխանությունները և ապստամբները պայմանավորվել են հրադադարի մասին[13]։ Պայքարը որոշ ժամանակով դադարեցվել է, քանի դեռ կողմերը հաշտության ծրագիր չեն մշակել։ Հանդիպումը, որին մասնակցել են նախագահ Սալվա Կիրի և ապստամբների առաջնորդ և նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի ներկայացուցիչները տեղի է ունեցել Եթովպիայում: ՄԱԿ-ի տվյալներով՝ հակամարտության ընթացքում զոհվել է մի քանի հարյուր մարդ։ Երկրի ավելի քան 60 հազար բնակիչ լքել է իրենց տները։ Շատ երկրներ ստիպված են եղել տարհանել իրենց քաղաքացիներին Հարավային Սուդանից[14]։
Ապստամբության սկիզբ (2013–2014)
խմբագրելՀունվար
խմբագրելՀունվարի 4-ին Հարավային Սուդանի կառավարության և հակակառավարական ապստամբների ներկայացուցիչները հավաքվել են Եթովպիայի մայրաքաղաք Ադիս Աբեբայում՝ բանակցությունների համար: Կողմերի միջև լիարժեք բանակցությունները սկսվել են հունվարի 5-ին[15], սակայն ավելի ուշ հայտնի է դարձել, որ բանակցությունները հետաձգվել են։ Պատերազմող կողմերի ներկայացուցիչների միջև շաբաթ օրը նախատեսված հանդիպումները չեղարկվել են և դրանց վերսկսման ժամկետ չի նշվում։ Եթովպիայի ԱԳՆ-ն ավելի վաղ հայտարարել է, որ ուրբաթ օրը միջնորդների հետ հանդիպումների առաջին փուլն արդյունավետ է եղել[16]: Երկու կողմերն էլ նախկինում հրապարակայնորեն կոչ են արել դադարեցնել հակամարտությունը, որը դեկտեմբերի կեսերից ավելի քան 1000 մարդու կյանք է խլել: Բենտիու և Բոր քաղաքները դեռևս գտնվել են ապստամբների ձեռքում։ Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիրն այնտեղ արտակարգ դրություն է հայտարարել։ Մինչդեռ ապստամբների կողմից գրավված շրջաններից փախստականների թիվը գերազանցել է 200 հազարը։ Մարդիկ անցել են Նեղոսը, որտեղ նրանք իրենց ավելի ապահով են զգացել, չնայած նրանք գործնականում ապրել են բաց երկնքի տակ[17]:
Հունվարի 7-ին վերսկսվել են ուղիղ բանակցությունները կառավարության և ապստամբների միջև։ Եթովպիայի արտաքին գործերի նախարար Թեդրոս Ադհանոմը բացատրել է, որ ուղիղ բանակցությունների նախորդ փորձը ձախողվել է, քանի որ կողմերը բավականաչափ պատրաստված չեն եղել դրանց։ Հայտնի է դարձել նաև, որ Հարավային Սուդանի իշխանություններին հաջողվել է համաձայնության գալ ապստամբների մեկ այլ առաջնորդ Դեյվիդ Յաու Յաուի հետ, որը երկու տարի պայքարել է կառավարության դեմ։ Մտավախություն է եղել, որ նա կաջակցի ապստամբների առաջնորդ Ռիեկ Մաչարին[18].
Հունվարի 10-ին Հարավային Սուդանի կառավարությունը հայտարարել է Բենտիու քաղաքի՝ Յունիթի նահանգի (նաև հայտնի Էլ Վեհդա) մայրաքաղաքը հետ գրավելու գործողությունն ավարտելու մասին։ Զինված ուժերի հրամանատարության խոսնակը հայտարարել է, որ գործողությունը լիովին հաջող է անցել: Ըստ նրա՝ Բենտիուի նկատմամբ վերահսկողությունը նշանակում է նահանգի բոլոր նավթահանքերի վերահսկողություն[19]։
Զինված բախումների սկզբից ի վեր՝ տարբեր չափերով երկիրը լքել է 52-ից 66 հազար մարդ։ Փախստականների մեծ մասը հաստատվել է հարևան Ուգանդայում, թեև նրանց ստույգ թվի գնահատականները տարբեր են։ Տեղական Կարմիր Խաչի տվյալներով՝ երկիրն ընդունել է ավելի քան 46000 մարդու, տեղական New Vision հրատարակությունը հայտնել է 42000-ի մասին, մինչդեռ ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գործակալության ներկայացուցիչը նշում է 32000 մարդ։ ՄԱԿ-ի տվյալներով՝ մոտ տասը հազար մարդ գտնվել է Սուդանում, որից Հարավային Սուդանը բաժանվել է երկու տարի առաջ։ Գործակալության տվյալներով՝ Սուդանի մարդասիրական օգնության հանձնակատարն ավելի վաղ հայտարարել է, որ այնտեղ ընդամենը 168 փախստական է եղել։ Եվս տասը հազարը փախել են երկրից Եթովպիա և Քենիա: Ավելի քան 350,000 մարդ գտնվել է Հարավային Սուդանի փախստականների ճամբարներում[20]։
Հունվարի 14- ին 200-ից 300 մարդ խեղդվել է Սպիտակ Նեղոս գետում՝ ծանրաբեռնված լաստանավի խորտակման ժամանակ: Մահացածների թվում եղել են կանայք և երեխաներ։ Խեղդվածները փորձել են փախչել Մալակալ քաղաքից, որտեղ մարտեր են ընթացել կառավարական զորքերի և ապստամբների միջև[21]։
Հունվարի 23-ին Հարավային Սուդանի կառավարությունը և ապստամբները ստորագրել են հրադադարի համաձայնագիր՝ վերջ տալով հունվարի սկզբից Ադիս Աբեբայում ընթացող բանակցություններին[22]։ Համաձայնագիրը լրացվել է Ռիեկ Մաչարի 11 կողմնակիցների մասին, որոնք կալանավորվել են և մեղադրվել հեղաշրջում նախապատրաստելու մեջ։ Սպասվում է, որ նրանք ի վերջո մասնակցել են խաղաղ կարգավորմանը, բայց նախ պետք է դատավարություն տեղի ունենար։ Պայմանագրի համաձայն՝ հակամարտող կողմերի կողմից հրավիրված բոլոր օտարերկրյա զինված ուժերը պետք է լքեն երկիրը (խոսքը Ուգանդայի բանակի մասին է, որն աջակցում էր Սալվա Կիիրին և կռվում էր կառավարական զորքերի կողքին)։ Ակնկալվում է, որ հրադադարի մասին համաձայնագիրը ուժի մեջ է մտել առաջիկա 24 ժամվա ընթացքում։ Մինչդեռ Հարավային Սուդանի բնակիչները թերահավատորեն են վերաբերվել բանակցությունների արդյունքներին, և կարծել են, որ հրադադարը միայն կլուծի երիտասարդ պետության խնդիրների մի մասը[23]։ Մինչդեռ, ըստ Պարենի համաշխարհային ծրագրի ներկայացուցիչ Էլիզաբեթ Բուրսի՝ կողոպտիչները Մալակալ քաղաքում ՄԱԿ-ի պահեստներից գողացել են ավելի քան 3700 տոննա սնունդ, ինչը բավարար է եղել 200000 մարդու կերակրելու համար[24]։
Փետրվար
խմբագրելՓետրվարի 1-ին «Բժիշկներ առանց սահմանների» միջազգային մարդասիրական կազմակերպությունը հայտնել է, որ իր անձնակազմից 240-ը ստիպված է եղել փախչել անտառներ՝ հազարավոր մարդկանց թվում, որոնք փորձել են խուսափել Ալ-Վահդա նահանգում եղած բռնությունից[25]:
Փետրվարի 2-ին ՄԱԿ-ի տվյալներով՝ Հարավային Սուդանում քաղաքացիական պատերազմի հետևանքով մոտ 3,7 միլիոն մարդ սննդի խիստ կարիք է, ունեցել իսկ Հարավային Սուդանի 863 հազար բնակիչ փախստական է դարձել։ Դրանցից մոտ 740 հազարը մնացել է Հարավային Սուդանում, իսկ մնացածները լքել են երկիրը և ապաստանել հարևան նահանգներում։ Հարավային Սուդանի հարցերով ՄԱԿ-ի հումանիտար համակարգող Թոբի Լանզերը ասել է, որ առնվազն 1,3 միլիարդ դոլար է անհրաժեշտ երկրի պարենային ճգնաժամը լուծելու համար և որ իրավիճակը բացասական հետևանքներ է ունեցել երկրի տնտեսության համար՝ «Շուկան ավերված է, մարդիկ ապրում են մշտական ծանր պայմաններում՝ ճնշման պատճառով նրանք չեն կարողանում նորմալ կյանքով ապրել: Դեկտեմբերի կեսերին ոչ ոք չէր կարող կանխատեսել այն աղետի մասշտաբները, որոնց մենք այժմ բախվում ենք։ Մենք ամեն ինչ անում ենք, որպեսզի խուսափենք աղետից»։ Նրա խոսքով՝ սովամահ մարդկանց թիվը կազմել է երկրի բնակչության մոտ մեկ երրորդը, մասնավորապես Մալակալ քաղաքում բնակիչները հումանիտար օգնություններով գրոհել են պահեստները։ Լանզերը ասել է, որ՝ «օգնել են իրենց» բացատրելով, որ կողոպտիչների մեծ մասը պարզապես մարդիկ են, որոնք այլ ճանապարհ չեն ունեցել սնունդ ստանալու համար[26]։
Փետրվարի 11-ին Եթովպիայի մայրաքաղաք Ադիս Աբեբայում սկսվել են ճգնաժամի կարգավորման նոր բանակցությունները՝ հրադադարի մասին համաձայնագրի ստորագրումից երկու շաբաթ անց: Ապստամբները համաձայնել են շարունակել երկխոսությունը՝ չնայած նրան, որ կառավարություն մերժել է ազատ արձակել չորս բարձրաստիճան ընդդիմադիր բանտարկյալների։ Երկու կողմերն էլ միմյանց մեղադրել են զինված հակամարտությունը դադարեցնելու նպատակով հրադադարի համաձայնագիրը խախտելու մեջ[27]:
Փետրվարի 18-ին ապստամբները հարձակվել են Վերին Նեղոսի շրջանի մայրաքաղաք Մալակալ քաղաքի վրա։ Հարձակումն առաջինն է եղել հունվարի 23-ի զինադադարից հետո[28]։
Փետրվարի 22-ին ՄԱԿ-ը զեկույց է հրապարակվել, որում ասվել է, որ Հարավային Սուդանում կառավարական ուժերը և ապստամբները պատասխանատու են մարդու իրավունքների ոտնահարման և խաղաղ բնակիչների նկատմամբ բռնության համար, ընդ որում էթնիկ բաժանված հակառակորդները ներգրավված են խոշտանգումների, բռնաբարությունների և սպանությունների մեջ, ինչպես նաև Նախագահ Սալվա Կիիրին հավատարիմ դինկա ցեղի զորքերը: Բախումների առաջին իսկ օրերից մայրաքաղաք Ջուբայում սպանում են էթնիկ նուերներին։ Միևնույն ժամանակ զինված նուերները Մալաքալ քաղաքում գնդակահարել և սպանել են դինկաներին[29]։
Մարտ
խմբագրելՀարավային Սուդանում հակամարտությունը ստիպել է ավելի քան մեկ միլիոն մարդու լքել իրենց տները, որոնցից ավելի քան 250,000-ը փախել է հարևան երկրներ՝ հայտնել է ՄԱԿ-ի հումանիտար հարցերի համակարգման գրասենյակը: Մյուսները մնացել են Հարավային Սուդանում և տասնյակ հազարավոր մարդիկ ապաստան են գտել ՄԱԿ-ի բազաներում[30]։
Ապրիլ
խմբագրելԱպրիլի 4-ին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման գործադիր հրաման է ստորագրել, որով Ֆինանսների նախարարությանն իրավասու է պատժամիջոցներ սահմանել, որոնք կարող են բռնագրավվել Հարավային Սուդանի պաշտոնյաների ակտիվները, որոնք ԱՄՆ-ը պատասխանատու է Հարավային Սուդանում բռնությունների համար և արգելել է ամերիկյան քաղաքացիներին և ընկերություններին նրանց հետ բիզնես վարել: Անունները դեռ չեն հրապարակվել։
Ապրիլի 9-ին «Բժիշկներ առանց սահմանների» միջազգային կազմակերպությունը մեղադրել է Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելությանը փախստականների նկատմամբ «ցնցող անտարբերություն» ցուցաբերելու մեջ, քանի որ Ջուբայի ՄԱԿ-ի ճամբարում ապրող մոտ 21000 մարդ ստիպված է խմել աղտոտված ջուր, ինչը առաջացնում է փորլուծություն, շնչառական վարակներ և մաշկային հիվանդություններ։ Այսօր փախստականների թիվը կազմում է ավելի քան մեկ միլիոն մարդ, իսկ երկրում աշխատում է ՄԱԿ-ի շուրջ 8 հազար աշխատակից[31]։
Ապրիլի 15-ին Բենտիու քաղաքում կառավարական զորքերի և աշխարհազորայինների միջև փոխհրաձգության ժամանակ թեթև վիրավորվել են ՌԴ երեք քաղաքացիներ՝ Մ. Բախմետևը, Մ. Սեմեննիկովը և Վ. Սելիուտինը, Ուկրաինայի քաղաքացի Մ.Դացկոն և Քենիայի քաղաքացի Ջ. Քոնեսեսը ռուսական «Safinat» ընկերության աշխատակիցներն են, որը նավթավերամշակման գործարան է կառուցում Հարավային Սուդանում: Բոլոր տուժածները տեղափոխվել են ՄԱԿ-ի Ռուբկոնայում գտնվող առաքելության բազա։
Ապրիլի 15-16-ը Բենտիու քաղաքի գրավման ժամանակ ապստամբները զանգվածային սպանություններ են իրականացրել։ Անցյալ շաբաթ նրանք գրավել են տեղական նավթային տերմինալը։ Մաչարի կողմնակիցները հարձակվել են մզկիթների, եկեղեցիների, հիվանդանոցների և ՄԱԿ-ի նախկին առաքելության շենքերի վրա։ Ջարդերն ուղեկցվել են ռադիոկոչերով, որոնք կոչ են արել որոշ էթնիկ խմբերի անդամներին լքել քաղաքը, իսկ տղամարդկանց բռնաբարել թշնամի համայնքի կանանց: Ավելի քան 200 խաղաղ բնակիչ է սպանվել Քալի Բալիյա մզկիթում, որտեղ նրանք փորձել են փախչել ապստամբներից։ Տղամարդիկ, կանայք և երեխաները սպանվել են տեղի հիվանդանոցում այն բանից հետո, երբ նրանք որոշել են թաքնվել: Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչ Թոբի Լանզերը հայտնել է «բռնության ցնցող տեսարանների մասին», որտեղ «մարմինները դեռևս ընկած են փողոցներում»։ Բենտիուում, Բորում և Մալակալում ապստամբների կողմից իրականացված բռնությունների և էթնիկ զտումների մասշտաբները երկրում շատերին ստիպել են պայքարել Մաչարի դեմ: Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելության քննիչները հայտնել են, որ Բենտիուի ջարդն իրականացրել են Մաչարին հավատարիմ ապստամբները։
Ապրիլի 17-ին 300 հոգուց բաղկացած զինված ամբոխը, ներկայանալով որպես ցուցարար ներխուժել է Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելության բազա Բոր քաղաքում և կրակ բացել այնտեղ պատսպարված խաղաղ բնակիչների վրա։ Այդ պահին բազայի տարածքում եղել է մոտ 5 հազար մարդ։ Հարձակման հետևանքով զոհվել է 58 մարդ[32], ևս 60 մարդ վիրավորվել է։ Զոհերի ստույգ թիվը մնում է անհայտ։ ՄԱԿ-ի խաղաղապահներին հաջողվել է հետ մղել հարձակումը՝ պատասխան կրակ բացելով։ ՄԱԿ-ում ԱՄՆ դեսպան Սամանթա Փաուերը բռնությունն անվանել է «լկտի, անմարդկային հարձակում անզեն մարդկանց վրա»[33]։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը հիշեցրել է Հարավային Սուդանի կառավարությանը, որ խաղաղ բնակչության և ՄԱԿ-ի խաղաղապահների վրա հարձակումները կարող են համարվել ռազմական հանցագործություն[34]։
Ապրիլի 19-ին Ուորապ նահանգում ավելի քան 100 մարդ է սպանվել այն բանից հետո, երբ մի խումբ զինված մարդիկ փորձել են տեղի բնակիչներից անասուններ գողանալ։ Մահացածների թվում են 28 անասնապահներ։ Ոստիկաններն ու զինվորները ձեռնամուխ են եղել հարձակվողներին հետապնդելու և սկսված ճակատամարտում սպանվել են ավելի քան 80 հանցագործներ[35]։
Ապրիլի 22-ին հրամանատարության խոսնակ Ֆիլիպ Ագուերն ասել է, որ կառավարական զորքերը ստիպված են եղել լքել Յունիթի նահանգի Մայում քաղաքը և որ ծանր մարտերը շարունակվել են Վերին Նեղոսի և Ջոնգլի նահանգներում[36]։
Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրը առանց բացատրության ազատել է ռազմական հետախուզության պետ գեներալ Ջեյմս Հոթմային բանակի հրամանատարի պաշտոնից: Նա նույն էթնիկ խմբի անդամ է, ինչ Մաչարը։ ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժերի ղեկավար Էրվե Լադսուսը մեղադրել է հակամարտության երկու կողմերին բռնության աճը կասեցնելու ձախողման մեջ[37]։ ԵՄ և ԱՄՆ պաշտոնյաները հայտարարել են բռնության համար պատասխանատու անձանց դեմ պատժամիջոցներ կիրառելու պատրաստակամության մասին:
Ապրիլի 27-ին ապստամբները բանակին մեղադրել են 220 նուեր սպաների և կուրսանտների սպանության մեջ։ Ապստամբների խոսնակ Լուլ Ռուայ Կոնգը հայտնել է, որ հիմնականում Դինկայի բանակը հարձակվել է երկրի արևմուտքում գտնվող Մապել ռազմական ուսումնական կենտրոնի վրա: Բանակի խոսնակ Ֆիլիպ Ագուերն ասել է, որ բախումը պայմանավորված է զինվորականների և տեղի նուեր համայնքի միջև «թյուրիմացությամբ» և որ միայն հինգ զինվոր է զոհվել[38]։
Ապրիլի 30- ին Ջուբա կատարած եռօրյա այցի ժամանակ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հարցերով գերագույն հանձնակատար Նավի Պիլայը զեկուցել է ինը հազար երեխաների հավաքագրման մասին հակամարտող բոլոր կողմերի կողմից՝ ընդգծելով, որ բռնությունը, սովը և մեկ միլիոն մարդկանց տեղահանությունը տարել են երկիրը աղետի եզրին[39]։ Իր հերթին ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարի ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով հատուկ խորհրդական Ադամա Դիենգը հայտարարեց, որ ՄԱԿ-ը թույլ չի տա զանգվածային հաշվեհարդար տեսնել երկրում[40]։
Մայիս
խմբագրելՄայիսի 2-ին ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին ժամանել է Ջուբա՝ նախագահ Սալվա Կիիրի և նախկին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի հետ բանակցություններ վարելու համար և կոչ է արել դադարեցնել հակամարտությունը[41]։ Ավելի վաղ նա զգուշացրել էր ցեղասպանության վտանգի մասին և խոսել հնարավոր նպատակային պատժամիջոցների մասին, եթե մարտերը չդադարեն[42]։
Մայիսի 4-ին բանակի հրամանատարության խոսնակ Ֆիլիպ Ագերը հայտարարել է Նասիր քաղաքների՝ ապստամբների ամենամեծ բազաներից մեկի և Բենտիուի՝ Միասնական նահանգի մայրաքաղաքի գրավման և ապստամբների առաջնորդի փախուստի մասին՝
|
Մեր ուժերը առավոտյան գրավել են Նասիր քաղաքը։ Ուժեղ ռմբակոծություններից հետո քաղաքն ընկել է մեր ձեռքը։ Ապստամբները, այդ թվում՝ Ռիեկ Մաչարը, փախել են Եթովպիայի սահման։ Մենք շարունակում ենք մեր հարձակումը[43] | 
|
Հարձակումը տեղի է ունեցել երկու օր անց այն բանից հետո, երբ Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիրը համաձայնել է ուղիղ խաղաղ բանակցություններ վարել ապստամբների առաջնորդ Ռիեկ Մաչարի հետ[44]: Բանակը կարողացել է առաջ շարժվել դեպի Բենտիու կենտրոն, սակայն կատաղի կրակահերթից հետո ստիպված է եղել նահանջել։
Ուգանդայի նախագահ Յովերի Մուսևենին ասել է, որ իր վերահսկողության տակ գտնվող զորքերը մտել են Հարավային Սուդան՝ աջակցելու նախագահ Սալվա Կիիրին Ռիեկ Մաչարի գլխավորած ապստամբների դեմ պայքարում՝ ասելով, որ Ջուբան շրջապատված է եղել և վախեցել է հակամարտության «հակասահմանադրական արդյունքից»: Ավելի վաղ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը ժամանած է եղել Ջուբա և ասել, որ երաշխիքներ ունի, որ Կիիրն ու Մաչարը կմասնակցեն ապրիլի 9-ին Ադիս Աբեբայում կայանալիք խաղաղ բանակցություններին։
Մայիսի 6-ին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը մեկօրյա այցով մեկնել է Հարավային Սուդան։ Ջուբայում նա հանդիպել է նախագահ Սալվա Կիրի հետ և այցելել ՄԱԿ-ի բազա, որը ապաստան է տրամադրել բռնությունից փախչող տեղահանվածներին: Ջուբայում նախագահ Սալվա Կիիրի հետ համատեղ մամուլի ասուլիսում Պան Գի Մունը խոսել է փախստականների հետ հանդիպման մասին՝ ընդգծելով, որ ՄԱԿ-ի գործակալությունները կշարունակեն նրանց աջակցություն և պաշտպանություն ցուցաբերել և ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները նրանց անվտանգ վերադարձի համար։
Մայիսի 7-ին Չադի մայրաքաղաք Նջամենայում կայացած մամուլի ասուլիսում ՄԱԿ-ի շտապ օգնության համակարգող Վալերի Ամոսն ասել է, որ միջազգային հանրությունը կօգնի Չադին հաղթահարել Սուդանից և Կենտրոնական Աֆրիկյան Հանրապետությունից փախստականների հոսքը: Ամոսը հանդիպումներ է ունեցել նախագահի, վարչապետի և կառավարության անդամների, Չադում աշխատող ՄԱԿ-ի գործակալությունների աշխատակիցների, գործընկեր կազմակերպությունների ներկայացուցիչների և մի շարք դոնոր երկրների հետ։ Նա այցելել է Գաուջայում տեղահանվածների տարանցիկ կենտրոն, իսկ կեսօրին այցելել է Կանեմ շրջան, որտեղ բնակչությունը բախվել է սննդի լուրջ պակասի:
Մայիսի 8-ին ՄԱԿ-ի առաքելությունը Հարավային Սուդանում (UNMISS) հրապարակել է զեկույց՝ մանրամասնելով երկրում մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումները և միջազգային մարդասիրական իրավունքի լուրջ խախտումները, որոնք կարող էին դառնալ «մարդկության դեմ հանցագործություն», ներառյալ բազմաթիվ էթնիկական դրդապատճառներով սպանություններ, արտադատական մահապատիժներ, բռնաբարություն և բռնության այլ ձևեր, առևանգումներ և ձերբակալություններ, թիրախային հարձակումներ քաղաքացիական անձանց, հիվանդանոցների, ինչպես նաև խաղաղապահ առաքելության և նրա անձնակազմի վրա։
Մայիսի 9-ին ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատար Նավի Փիլայը՝ վկայակոչելով Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելության զեկույցը նախազգուշացրել է, որ Հարավային Սուդանում կատարվող նողկալի հանցագործությունները ստացել են ցեղասպանության հատկանիշներ և կոչ է արել պատերազմող քաղաքական առաջնորդներին կանխել ատելության ցույցերը։
|
|
Զեկույցը ցույց է տալիս, թե որքան արագ քաղաքական պայքարը իշխող կուսակցության ներսում, թողտվությամբ և նույնիսկ անմիջական աջակցությամբ կարող է վերածվել ամենաարյունալի էթնիկ հակամարտությունների: Զեկույցի հրապարակումից հետո այլևս վստահելի չէ, որ կառավարությունը չգիտի, թե որ հրամանատարն է կազմակերպել ջարդը Ջուբայի Գուդելե շրջանում, երբ ավելի քան 300 Նուեր տղամարդիկ խրվել են կառավարության շենք և գնդակահարվել: Նմանապես դժվար է հավատալ, որ պարոն Մաչարը տեղյակ չէ, թե ով է կանգնած ապրիլի 15-ին Բենտիու քաղաքի մզկիթում, հիվանդանոցում, շուկայում և այլուր հարյուրավոր խաղաղ բնակիչների կոտորածի հետևում:[45] |
|
Մայիսի 9-ին Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրը ժամանել է Եթովպիայի մայրաքաղաք Ադիս Աբեբա՝ ապստամբների առաջնորդ Ռիեկ Մաչարի հետ բանակցություններ վարելու, որն այնտեղ է եղել մայիսի 8-ից: Ավելի վաղ ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին ասել է, որ Կիիրը համաձայնել է մասնակցել Եթովպիայի վարչապետ Հայլեմարիամ Դեսալենի միջնորդությամբ հրադադարի պայմանների շուրջ խաղաղ բանակցություններին։ Բանակցությունների ընթացքում տեղեկություններ են եղել, որ Կիիրն ու Մաչարը պայմանավորվել են ստորագրել հրադադարի պայմանագիր։
Մայիսի 10-ին Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիրը, նախկին փոխնախագահ և ապստամբների առաջնորդ Ռիեկ Մաչարը Ադիս Աբեբայում ստորագրել են միջէթնիկ հակամարտությունը լուծելու համաձայնագիր։ Սալվա Կիրն ասել է.
|
|
Ուզում եմ ձեզ վստահեցնել, որ ես, ինչպես նաև իմ ղեկավարած կուսակցությունը և իմ ղեկավարած բանակը կանենք ամեն ինչ այս համաձայնագիրը կյանքի կոչելու համար[46] |
|
Հայտարարության մեջ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունը ողջունել է ձեռք բերված պայմանավորվածությունները՝ խոստանալով ՄԱԿ-ի ամուր հավատարմությունը Հարավային Սուդանի ժողովրդի շահերին: Հարավային Սուդանում ճգնաժամի կարգավորման համաձայնագիրը նախատեսել է անհապաղ զինադադար, անցումային կառավարության ձևավորում, սահմանադրական բարեփոխումներ և համընդհանուր ընտրություններ։ Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտել ողջ Հարավային Սուդանում։ Նախագահի խոսնակ Ուեք Աթենին ասել է, որ զինված ուժերն իրենց իրավունք են վերապահում ինքնապաշտպանության նպատակով կրակ բացել, սակայն խնդիրներ չեն սպասվել։
Մայիսի 12-ին բանակն ու ապստամբները բախվել են՝ խախտելով հրադադարի ռեժիմը։ Հարավային Սուդանի պաշտպանության նախարար Կուոլ Մենիանգն ասել է, որ հակամարտությունը տեղի է ունեցել Վերին Նեղոս նահանգում, և կառավարական զորքերին հրամայվել է չհարձակվել, այլ միայն պաշտպանվել։
Մայիսի 12-ին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունը Անվտանգության խորհրդին խնդրել է դիտարկել Հարավային Սուդանում հակամարտության ընթացքում կատարված հանցագործությունները հետաքննող հատուկ միջազգային տրիբունալի ստեղծման հարցը՝ կոչ անելով կողմերին համաձայնվել 30-օրյա հրադադարի շուրջ տնկման սեզոնի ընթացքում կանխել երկրում սովի վտանգը[47]:
|
|
Ես չափազանց անհանգստացած եմ այն ամենից, ինչ տեսել և լսել եմ Հարավային Սուդանում: Եթե հակամարտությունը չդադարեցվի, ապա մինչև տարեվերջ երկրի 12 միլիոնանոց բնակչության կեսը կա՛մ ստիպված կլինի լքել իր տները, կա՛մ սովից կմահանա։ Այսօր գլխավորը բռնությունը դադարեցնելն է, որպեսզի մարդիկ սկսեն ապրել։ Սովը կանխելու համար կոչ եմ անում 30-օրյա հանգստության շրջան[48] Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելության կողմից մարդու իրավունքների հետաքննությունը լուրջ հիմքեր է գտել ենթադրելու համար, որ համատարած խախտումներ են կատարվել երկու կողմերից: Նախագահ Սալվա Կիիրին և երկուսին էլ ուղղված իմ ուղերձը պարզ և լսված էր, իսկ մենք երկու կողմից էլ բացահայտել ենք ժողովրդի դեմ հանցագործությունները, այնպես որ դուք պետք է դադարեցնեք դա, այլապես մեղավորները պատասխանատվության կենթարկվեն:[49] |
|
Մայիսի 15-ին Հարավային Սուդանում բախումները շարունակվել են, երկու կողմերն էլ միմյանց մեղադրել են մարտերը սկսելու համար։ Մեկնաբանելով Մալակալի շրջանում բախումները՝ բանակի խոսնակ Ֆիլիպ Ագուերն ասել է, որ «մենք հարգում ենք հրադադարը, բայց թույլ չենք տա, որ ապստամբները օգտագործեն այն մեր դիրքերի վրա հարձակվելու համար»։ Իր հերթին, ապստամբների խոսնակ Լուլ Ռուայ Կոնգը նշել է, որ բանակը կրակ է բացել ապստամբների վրա։
Մայիսի 15-ին Հարավային Սուդանում բախումները շարունակվել են, երկու կողմերն էլ միմյանց մեղադրել են մարտերը սկսելու համար։ Մեկնաբանելով Մալակալի շրջանում բախումները՝ բանակի խոսնակ Ֆիլիպ Ագուերն ասել է, որ «մենք հարգում ենք հրադադարը, բայց թույլ չենք տա, որ ապստամբները օգտագործեն այն մեր դիրքերի վրա հարձակվելու համար»։ Իր հերթին, ապստամբների խոսնակ Լուլ Ռուայ Կոնգը նշել է, որ բանակը կրակ է բացել ապստամբների վրա։[50].
Մայիսի 19-ին Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիրը Ռիեկ Մաչարին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել հակամարտությունը, հակառակ դեպքում երկրում սաստիկ սով պետք է սկսվեր[51]։
Մայիսի 20-ին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հայտարարել է Հարավային Սուդանին լրացուցիչ 300 միլիոն դոլար օգնություն տրամադրելու մասին՝ միանալով ավելի քան 40 երկրներին, որոնք Օսլոյի համաժողովում խոստացել են աջակցել աշխարհի ամենաերիտասարդ ազգին: ԱՄՆ-ի ընդհանուր ֆինանսական աջակցությունը Հարավային Սուդանին 2014 ֆինանսական տարում կազմել է 434 միլիոն դոլար՝ ներառյալ ֆերմերների վերապատրաստումը, նրանց սերմերի տրամադրումը, խմելու ջրի մատակարարումը, զուգարանների տեղադրումը, հիգիենայի դասավանդումը, շտապ բժշկական ծառայությունները և ընտանեկան բռնության զոհերին հոգեբանական աջակցություն ցուցաբերելը: և փախստական երեխաներ։ Սակայն օգնության արդյունավետությունը կախված է եղել կառավարական և ընդդիմադիր ուժերի միջև հրադադարի համաձայնագրի իրականացումից։
|
|
ԱՄՆ-ի նոր ֆինանսավորումը կարող է լուծել սննդի անմիջական կարիքները և մեծացնել սննդի և սննդային հավելումների բաշխումը թերսնումից տառապող երեխաներին: Կարևոր է, որ երկու կողմերն էլ կատարեն մայիսի 9-ի համաձայնագիրը, դադարեցնեն բռնությունները և թույլ տան ՄԱԿ-ի և մարդասիրական կազմակերպությունների անհապաղ, լիարժեք և անվերապահ մուտքը կարիքավորներին։[52] |
|
Հունիս
խմբագրելՀունիսի 1-ին Քենիայի մայրաքաղաք Նայրոբիում կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ ապստամբների առաջնորդ Ռիեկ Մաչարին հարցրել են, թե արդյոք նա դեռևս ի վիճակի է վերահսկողություն պահպանել նրանց վրա, և նա պատասխանել է՝ «ոչ, ես դա չեմ կարող ասել: Ես կստեմ, եթե ասեմ՝ այո։ Մենք միայն հուսով ենք, որ կարող ենք վերահսկել նրանց, քանի որ մենք ենք նրանց մարզում և խրատում»[53]։
Հունիսի 4-ին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունը հեռախոսազրույցում կոչ է արել Հարավային Սուդանի նախագահ Սալվա Կիիրին արագ իրականացնել խաղաղության համաձայնագրերը Ռիեկ Մաչարի գլխավորած ապստամբների հետ՝ հրավիրելով նրանց անձամբ հանդիպել[54]։ Պան Գի Մունը «խիստ մտահոգություն» է հայտնել ռազմական գործողությունների կապակցությամբ՝ չնայած երկու խաղաղության համաձայնագրերին, ասելով, որ «երկու կողմերն էլ պետք է անհապաղ դադարեցնեն ռազմական գործողությունները» և կոչէ արել Կիիրին «լիարժեք աջակցություն» ցուցաբերել Հարավային Սուդանում ՄԱԿ-ի առաքելությանը և ուժեղացնել խաղաղ բնակչության պաշտպանությունը[55]։
Հունիսի 5-ին ապստամբները սկսել են պնդել, որ առևանգել են քենիական ինքնաթիռը և օդաչուին պահել լրտեսության մեղադրանքով՝ մարդասպաններին ապստամբների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներ տեղափոխելու համար, իբր նախագահ Սալվա Կիիրի խնդրանքով: Ապստամբների խոսնակ Լուլ Ռուայ Կոանը հայտարարել է, որ իրենք կանխել են իրենց հրամանատարներից մեկի դեմ մահափորձը: Կենտրոնական կառավարությունն ասել է, որ տեղեկություն չունի ինքնաթիռի մասին[56]։
Վերսկսված բախումներ
խմբագրել2016 թվական
խմբագրել2016 թվականի հուլիսի 8-ի գիշերը Ջուբայում վերսկսվել են զանգվածային բախումներ[57]։ Ուժեղ կրակոցներ են լսվել նաև Հարավային Սուդանի նախագահի նստավայրի մոտ՝ մայրաքաղաք Ջուբայում[58]:
Հուլիսի 10-ին փոխնախագահ Ռիեկ Մաչարի խոսնակն ասել է, որ Հարավային Սուդանը պատերազմի մեջ է[59]: Նույն օրը նախագահ Կիիրային հավատարիմ զորքերը ուղղաթիռներով և տանկերով հարձակվել են փոխնախագահ Մաչարի նստավայրի վրա։ Ինքը՝ Ռիեկ Մաչարը, չի տուժել, քանի որ գտնվել է երկրից դուրս[60]։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը վերջին երկու օրվա ընթացքում երկու անգամ դատապարտել է Հարավային Սուդանի մայրաքաղաքում բախումների վերսկսումը և պատրաստակամություն հայտնել լրացուցիչ խաղաղապահ զորքեր ուղարկել։
Հուլիսի 11-ին ականատեսները հայտնել են, որ վերսկսվել են բախումները երկրի մայրաքաղաքում[61]։
ՄԱԿ-ի կողմից պաշտպանված փախստականների ճամբարում հակառակորդ կողմերի միջև բախումների հետևանքով զոհվել է ութ մարդ, վիրավորվել՝ ավելի քան 50-ը: Բացի այդ, սպանվել է չինացի խաղաղապահ[62]։ Ժամը 20:00-ից ուժի մեջ է մտել հրադադարը. Այն սկզբում միակողմանիորեն հայտարարել է Հարավային Սուդանի նախագահը, իսկ հետո՝ փոխնախագահը[63]։ Սրանից հետո Հարավային Սուդանում հարաբերական անդորր է հաստատվել[64]։ 2016 թվականի հուլիսին բռնության բռնկման հետևանքով զոհվել է ավելի քան 270 մարդ, այդ թվում՝ 33 խաղաղ բնակիչներ և ՄԱԿ-ի երկու խաղաղապահներ. 36 հազար բնակիչ (ըստ ՄԱԿ-ի նախնական գնահատականների) լքել են իրենց տները[64]։
Զինվոր երեխաներ
խմբագրելՀակամարտության սկսվելուց ի վեր ավելի քան 17000 երեխաներ ներգրավված են եղել հակամարտության մեջ, այդ թվում՝ 1300-ը հավաքագրվել են 2016 թվականին[65]։
Զոհեր
խմբագրելՍով
խմբագրելՋուբայում տեղի ունեցած երկրորդ բախումներից հետո Հասարակածային շրջանում սրվել են մարտերը։ Որպես երկրի գյուղատնտեսական կենտրոն, սովամահության վտանգի տակ գտնվող մարդկանց թիվը մի երկրում, որն արդեն իսկ բախվել է սննդի պակասի, հասել է 6 միլիոնի: 2017 թվականի փետրվարին կառավարությունը և Միավորված ազգերի կազմակերպությունը Սուդանում սով են հայտարարել, ինչը վեց տարվա ընթացքում աշխարհում առաջին սովի մասին հայտարարությունն է եղել: Սովի հայտարարումից օրեր անց կառավարությունը բարձրացրել է բիզնես վիզաների գինը, հիմնականում բուժաշխատողների համար, $100-ից մինչև $10,000՝ պատճառաբանելով կառավարության եկամուտներն ավելացնելու անհրաժեշտությունը:
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Lenta.ru: Мир: Политика: Власти Южного Судана заявили о срыве военного переворота». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-17-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: США направили в Южный Судан спецпосланника». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-27-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Суданская армия пытается отбить у повстанцев город Бор — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Lenta.ru: Мир: Происшествия: В Южном Судане попал под обстрел военный самолет США». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-27-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Американский самолет обстрелян в Южном Судане — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Южный Судан: повстанцы захватили нефтедобывающий регион — BBC Russian — В мире». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-23-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 56 (օգնություն) - ↑ «Сотрудники миссии ООН покидают Южный Судан — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-25-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 43 (օգնություն) - ↑ «Twitter». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Власти Южного Судана потеряли контроль над столицей нефтяного региона». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-26-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: ООН дополнительно направит в Южный Судан 5,5 тысячи миротворцев». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-27-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «ООН: в Южном Судане погибли тысячи человек — BBC Russian — В мире». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-27-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 43 (օգնություն) - ↑ «Южный Судан: посредничество Эфиопии и Кении | euronews, мир». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2013-12-27-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Южный Судан: власти заключили перемирие с повстанцами | euronews, мир». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-03-ին. Վերցված է 2014-01-01-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Повстанцы и власти Южного Судана согласились прекратить огонь». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-01-ին. Վերցված է 2014-01-01-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Повстанцы и власти в Южном Судане открыли переговоры о перемирии». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-04-ին. Վերցված է 2014-01-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Судьба Южного Судана решается в Эфиопии | euronews, мир». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-04-ին. Վերցված է 2014-01-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Южный Судан: переговоры начались, но бои продолжаются | euronews, мир». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-04-ին. Վերցված է 2014-01-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «В Эфиопии начались прямые переговоры по Южному Судану — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-10-ին. Վերցված է 2014-01-07-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 54 (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Южносуданская армия отбила столицу нефтеносного региона». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-10-ին. Վերցված է 2014-01-10-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Число беженцев из Южного Судана превысило 50 тысяч человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-13-ին. Վերցված է 2014-01-13-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Катастрофы: В Белом Ниле утонули несколько сотен южносуданцев». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-14-ին. Վերցված է 2014-01-14-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Южный Судан: противоборствующие стороны заключили перемирие | euronews, мир». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-29-ին. Վերցված է 2014-01-24-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Южный Судан и повстанцы договорились о перемирии». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-23-ին. Վերցված է 2014-01-24-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Южносуданские мародеры украли еду у 200 тысяч человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-24-ին. Վերցված է 2014-01-24-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Сотрудники MSF в Южном Судане бежали в леса — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «ООН: в Южном Судане почти 4 млн голодающих — BBC Russian — В мире». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-09-09-ին. Վերցված է 2014-02-03-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 28 (օգնություն) - ↑ В Эфиопии стартовали новые переговоры по Южному Судану — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Lenta.ru: Мир: Конфликты: Южносуданские боевики напали на столицу нефтеносного штата». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-02-18-ին. Վերցված է 2014-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «ООН: повстанцы и армия Южного Судана виновны в насилии — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-19-ին. Վերցված է 2014-02-22-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 55 (օգնություն) - ↑ «ООН: более 1 млн человек в Южном Судане покинули дома — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-01-ին. Վերցված է 2014-03-29-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 13 (օգնություն) - ↑ «Врачи без границ» критикуют миссию ООН в Южном Судане — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «ООН: повстанцы убили сотни людей в Южном Судане — BBC Russian — В мире». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-23-ին. Վերցված է 2014-04-21-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 48 (օգնություն) - ↑ «Lenta.ru: Мир: Преступность: При нападении на базу ООН в Южном Судане погибло 48 человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-18-ին. Վերցված է 2014-04-18-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Совбез ООН разгневан массовым убийством в Южном Судане — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-21-ին. Վերցված է 2014-04-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 55 (օգնություն) - ↑ «Нападение на скотоводов в Южном Судане: 100 погибших — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-23-ին. Վերցված է 2014-04-20-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 53 (օգնություն) - ↑ Армия Южного Судана ведет тяжелые бои с повстанцами — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ Командующий армией Южного Судана отправлен в отставку — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Повстанцы в Южном Судане обвинили армию в убийстве 220 курсантов из народности нуэр». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-29-ին. Վերցված է 2014-04-28-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 34 (օգնություն) - ↑ ООН: в Южном Судане воюют более девяти тысяч детей — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Более 9 тыс. детей втянуты в конфликт в Южном Судане | РИА Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-04-ին. Վերցված է 2014-05-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Керри прибыл в Южный Судан с целью призвать к миру | РИА Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-05-ին. Վերցված է 2014-05-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Керри приехал в Судан, чтобы призвать стороны к миру — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-05-ին. Վերցված է 2014-05-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 53 (օգնություն) - ↑ «ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Армия Южного Судана заявила о взятии двух городов». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-04-ին. Վերցված է 2014-05-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Армия Южного Судана начала наступление на повстанцев — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Центр новостей ООН - Нави Пиллэй призвала лидеров враждующих сторон в Южном Судане остановить «пламя конфликта»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-13-ին. Վերցված է 2014-05-10-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Президент и бывший вице-президент Южного Судана заключили перемирие | euronews, мир». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-12-ին. Վերցված է 2014-05-11-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Генсек ООН предлагает создать трибунал по Южному Судану — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Центр новостей ООН - Пан Ги Мун призвал установить в Южном Судане 30 дней спокойствия». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-14-ին. Վերցված է 2014-05-13-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Глава ООН предложил учредить международный трибунал по Южному Судану | РИА Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-13-ին. Վերցված է 2014-05-13-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «ИТАР-ТАСС: Международная панорама — В Южном Судане продолжаются боевые действия, несмотря на соглашение о перемирии». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-17-ին. Վերցված է 2014-05-15-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 34 (օգնություն) - ↑ «В Южном Судане может начаться жесточайший голод — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-20-ին. Վերցված է 2014-05-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 48 (օգնություն) - ↑ «США выделят дополнительные $300 млн на помощь Южному Судану | РИА Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-25-ին. Վերցված է 2014-05-24-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Лидер суданских повстанцев заявил, что не может контролировать их | РИА Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-06-05-ին. Վերցված է 2014-06-05-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Пан Ги Мун призвал президента Южного Судана к миру — BBC Russian — Лента новостей
- ↑ «Генсек ООН призвал положить конец войне в Южном Судане | РИА Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-06-05-ին. Վերցված է 2014-06-05-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «В Южном Судане повстанцы заявляют о захвате самолета — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-06-08-ին. Վերցված է 2014-06-05-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 53 (օգնություն) - ↑ «Южный Судан: вспышка насилия привела к многочисленным жертвам». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-11-ին. Վերցված է 2016-07-10-ին.
- ↑ «У резиденции президента Южного Судана в Джубе открыли стрельбу». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-18-ին. Վերցված է 2016-07-11-ին.
- ↑ «В Южном Судане объявили о возобновлении войны». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-11-ին. Վերցված է 2016-07-11-ին.
- ↑ «Reuters: резиденцию вице-президента Южного Судана в Джубе атаковали военные». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-14-ին. Վերցված է 2016-07-11-ին.
- ↑ «СМИ: в столице Южного Судана возобновились вооруженные столкновения». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-13-ին. Վերցված է 2016-07-11-ին.
- ↑ «ООН: восемь человек погибли и более 50 ранены в лагере беженцев в столице Южного Судана». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-13-ին. Վերցված է 2016-07-12-ին.
- ↑ «Стороны конфликта в Южном Судане объявили о перемирии». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-12-ին. Վերցված է 2016-07-12-ին.
- ↑ 64,0 64,1 «Южный Судан: относительное спокойствие в Джубе». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-13-ին. Վերցված է 2016-07-13-ին.
- ↑ «Number of children recruited into South Sudanese conflict passes 17,000 – UNICEF». UN. 2017-03-25. Արխիվացված օրիգինալից 2017-08-30-ին. Վերցված է 2016-12-15-ին.