Հավաջիվա
| Հավաջիվա | |
 Հավաջիվա | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Boraginales |
| Ընտանիք | Գաղտրիկազգիներ (Boraginaceae) |
| Ենթաընտանիք | Գաղտրիկայիններ (Boraginoideae) |
| Տրիբա | Lithospermeae |
| Ցեղ | Խարի (Alkanna) |
| Տեսակ | Հավաջիվա (A. orientalis) |
| Միջազգային անվանում | |
| Alkanna orientalis | |
Հավաջիվա (լատին․՝ Alkana orientalis), գաղտրիկազգիների ընտանիքին պատկանող դեղաբույս։
Նկարագրություն խմբագրել
Հաստ կոճղարմատով բազմամյա խոտաբույս է։ 15-40 սմ բարձրություն ունեցող ցողունները ծածկված են գեղձային կպչուն մազիկներով և խոզաններով։ Արմատամերձ երկարավուն տերևները կոթունավոր են։ Վերին նստադիր տերևները դասավորված են հերթադիր։ Կլորավուն կամ սրտաձև ոլորակներում հավաքված ծաղիկները մանր են։ Բաժակը բաժանված է 5 նշտարաձև-գծային մասերի։ Երկար, ձագարաձև հետծալքով, օվալաձև բլթակներով խողովակ ունեցող պսակը դեղին է։ Պսակի խողովակում պարփակված են կարճ առէջաթելերով առէջները[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Աճում է նախալեռնային և ստորին լեռնային գոտիների չոր քարքարոտ լանջերին և աղբավայրերում։ Հանդիպում է Շիրակի, Կոտայքի, Արագածոտնի, Վայոց ձորի, Սյունիքի մարզերում և Երևանում[1]։
Նշանակություն խմբագրել
Բուժական նպատակներով օգտագործում են բույսի արմատները, որոնք պարունակում են դաբաղանյութեր, վիտամիններ, լորձային նյութեր, կարմիր սննդային ներկանյութ՝ ալկալոիդ ալկանին, որը նաֆտոխինոնի ածանցյալներից է։ Արմատների թուրմով և վազելինով պատրաստած քսուքն օգտագործում են պզուկների, ֆուրոնկուլների բուժման համար։ Նախկինում կիրառում էին որպես ներկատու բույս[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ծատուրյան, Թամարա; Գևորգյան, Մարգարիտա (2014). Պողոսյան, Ա․; Զաքարյան, Ն․ (eds.). Հայաստանի վայրի դեղաբույսեր. Երևան: Լուսակն. էջ 315. ISBN 9789939834689.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հավաջիվա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հավաջիվա» հոդվածին։ |