Համաշեշտ ոտանավոր

Համաշեշտ ոտանավոր (տոնիկական) (հունարեն՝ τονος` շեշտ, լարում), տաղաչափական համակարգ, որի ռիթմն առաջանում է տողերի մեջ հավասար թվով շեշտերի առկայությունից։ Չշեշտված վանկերի քանակը և հարևան տողերում շեշտերի դասավորությունը կարող են տարբեր լինել։

Համաշեշտ ոտանավորը բնորոշ է եղել ժողովրդական բանահյուսությանը։ 20-րդ դարում այն լայնորեն տարածվեց չափածո խոսքում։ Ռուսական պոեզիայում համաշեշտ ոտանավորը տարածվեց Մայակովսկու ստեղծագործության միջոցով։ Հայ պոեզիայում ևս համաշեշտ տաղաչափական համակարգն իր արտացոլումը գտավ 20-րդ դարում` Չարենցի, Վշտունու և այլոց ստեղծագործություններում։

Համաշեշտ տաղաչափության մեջ բառի արտասանական ինքնուրույնությունն ավելի է ընդգծվում, բանաստեղծությունն ստանում է հրապարակախոսական երանգ։ Տողերում վանկերի թիվը հավասար չէ, շեշտերի դասավորությունն էլ որևէ կանոնի չի ենթարկվում։ Բայց բոլոր տողերն ունեն հավասար թվով շեշտեր, որի շնորհիվ էլ առաջանում է ռիթմը։ Սակայն սա ևս պարտադիր պայման չէ. շեշտերի թիվը կարող է պարբերաբար փոխվել, որն առավել մեծ ազատություն է տալիս ոտանավորին։

Տես նաև

• Ռիթմ
• Տաղաչափություն
• Տաղաչափական համակարգեր
• Վանկական ոտանավոր
• Վանկաշեշտական ոտանավոր
• Չափական ոտանավոր

Աղբյուրներ

• Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան, Գրականագիտական բառարան, էջ 168

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 102)։