Հալիդե Էդիպի հուշերը

Հալիդե Էդիպի հուշերը (անգլ.՝ Memoirs of Halidé Edib), Հալիդե Էդիպի 1926 թվականին ԱՄՆ-ում հրատարակած գիրքն է։

Հալիդե Էդիպի հուշերը անգլ.՝ Memoirs of Halidé Edib
Հեղինակ	Հալիդե Էդիբ
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	վավերագրաման
Թեմա	Հայոց ցեղասպանություն
Բնօրինակ լեզու	անգլերեն
Էջեր	542
Հրատարակման վայր	ԱՄՆ
Հրատարակիչ	The Century
Հրատարակման տարեթիվ	1926
OCLC	2471795
Թվային տարբերակ	archive.org կայքում (անգլ.)]

Հեղինակ

Հալիդե Էդիպը (1883-1964 թթ.) գրող, հրապարակախոս, հասարակական-քաղաքական գործիչ էր, Թուրքիայում թուրք կանանց իրավունքների համար մղվող պայքարի հիմնադիր։ Էդիպը մտավորական էր, ով գործել է համիդյան, երիտթուրքական և քեմալական իշխանությունների օրոք, և, որպես ակտիվ կին գործիչ՝ կարևոր դեր է խաղացել այդ երկրի պատմության մեջ։

Բովանդակություն

Հալիդե էդիպը այս գրքում ներկայացնում է իր կյանքը վաղ մանկությունից և մինչև առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտը։ Գրքում հեղինակը բազմիցս անդրադարձել է հայերին և հայկական հարցին, հայերի ջարդերին, սակայն յուրովի մեկնաբանությամբ՝ փորձելով կամ կոծկել կամ արդարացնել հայերի նկատմամբ իրականացվող ցեղասպան գործողությունները։ Հատկապես հետաքրքրական են X (Toward reaction։ The Armenian Question), XVI (The Warld War, 1914-16), XVII (How I Went to Syria) գլուխները։ Լինելով երիտթուրքական Միություն և Առաջադիմություն կուսակցության պարագլուխների մտերիմ բարեկամը, նա իր գրքում հաճախ է բերում մեջբերումներ հատկապես Ջեմալ փաշայի հետ իր ունեցած զրույցներից՝ փորձելով փրկել այդ մարդկանց հեղինակությունը։

Քաղվածքներ գրքից

Ես, ով երազում էր ազգայնականության մասին, ինչը կստեղծեր երջանիկ ու գեղեցիկ մի աշխարհ, որտեղ կիշխեր սերն ու հարգանքը միմյանց նկատմամբ, այդ ամենից չտեսա ոչինչ բացի փախադարձ ջարդերից և ատելությունից, ես ոչինչ չստացա այդ իդեալներից, որոնք օգտագործվեցի մարդկանց կոտորելու և թշվառության հասցնելու համար։

Կ.Պոլսից ժամանելուց հետո Ջեմալ փաշան մեզ ուղեկցեց Լիբանանում գտնվող Անթուրա անունով մի որբանոց։ Այնտեղ էին գտնվում մի քանի հարյուր որբեր։ Այն հանգամանքը, որ Ջեմալ փաշան կազմավորել էր այդ որբանոցը, խոսում է այն մասին, որ սա խելամիտ որոշում էր, սակայն երեխաները տառապած, վախեցած և հիվանդ տեսք ունեին։ Նրանք թուրքեր էին, քրդեր և հայեր։ Յուրաքանչյուր երեխա իր ողբերգությունն ուներ, և նրանց ծնողներին սպանել էին մյուսների ծնողները, և հիմա, այդ որբերը կիսում էին նույն ճակատագիրը այս ընդհանուր կտուրի տակ։ Յուրաքանչյուր երեխայի տրվել էր թուրքական կամ իսլամական անուն։ Երբ նստեցի Ջեմալ փաշայի մեքենան, հարցրեցի նրան, թե նա այս ծանր ժամանակներում այդքան օգնելով հայերին, ինչո՞ւ է որբանոցում հայ որբերին թուրքական անուններով կոչել։ Դա կարծես հայերին թրքացնելու քայլ է և մի օր պատմությունը նրանից պատասխան կպահանջի այդ ամենի համար։ Ջեմալ փաշան պատասխանեց, որ դա անում է այդ խեղճ սովյալների մահից փրկելու համար։