Կուուսամո

Կուուսամո
Տեսակ	քաղաք և municipality of Finland?
Երկիր	Ֆինլանդիա
Վարչատարածք	Հյուսիսային Օստրոբոտնիա
ԲԾՄ	250 մետր
Մակերես	4978,85 կմ² (հունվարի 1, 2023)
Ձևավորում	1868

Կուուսամո (ֆիններեն՝ Kuusamo [ˈkuːsɑmɔ]), Հյուսիսարևելյան Ֆինլանդիայի քաղաքային համայնք: Հյուսիսային Օստրոբոտնիա նահանգի Կոյլիսմանա շրջանի երկու համայնքներից մեկը (Օուլու նահանգ)։

Համայնքի բնակչությունը կազմում է 17 003 մարդ, որոնցից երկու երրորդը ապրում է հենց Կուուսամո քաղաքում, որը զբաղեցնում է մունիցիպալիտետի տարածքի միայն փոքր մասը: Համայնքը լիովին ֆիննալեզու է:

Կուուսամոն ձմեռային սպորտի խոշոր կենտրոն է, տարեկան մոտ մեկ միլիոն զբոսաշրջիկ է այցելում (այդ թվում՝ տասնյակ հազարավոր զբոսաշրջիկներ Ռուսաստանից)^[2]։ Կուուսամոյում գտնվում է Ֆինլանդիայի խոշորագույն լեռնադահուկային համալիրներից մեկը՝ Ռուկան։

Պատմություն

Մինչև 17-րդ դարը Կուուսամոյի տարածքում բնակվել են կիսաքոչվոր սաամաները, որոնք խոսել են այժմ անհետացած կեմ-սամերեն լեզվով: Տարվա ցուրտ ժամանակաշրջանում նրանք ապրել են ձմեռային գյուղերում՝ Մաանսելկա (ֆիններեն՝ Maanselkä) և Կիտկա (ֆիններեն՝ Kitka)։ Տարածքը պաշտոնապես մտել է Շվեդիայի կազմի մեջ։ Կուուսամոյի միջով անցել է առևտրային ճանապարհ, որը կապել է Բոտնիկի ծոցը Սպիտակ ծովի հետ:

Սկսած 1673 թվականից այս վայրերում սկսել են բնակություն հաստատել ֆիննական գաղթականները, որոնք արագորեն ասիմիլացրել են կամ տեղաշարժել տեղական սաամերին: 1686 թվականին հիմնադրվել է եկեղեցական համայնք։ 1718 թվականին Կուուսամոյում ապրել են միայն երկու սաամական ընտանիքներ, որոնք արդեն անցել էին ֆիններեն: Քաղաքի կարգավիճակ ստացել է 1868 թվականին։

1940 թվականի գարնանը խորհդա-ֆիննական ձմեռային պատերազմի ավարտից հետո, համաձայն Մոսկվայի խաղաղության պայմանագրի, Կուուսամոյի համայնքի արևելյան մասը, ինչպես նաև Սալլայի հարևան համայնքի մի մասը, հանձնվել է ԽՍՀՄ-ին: Համայնքից ԽՍՀՄ-ին անցել է 1 700 կմ² տարածք, որտեղ ապրել են մոտ 2100 մարդ: Այնտեղ գտնվել են Էնոարվի, Քենտիկյուլա, Պանաարվի, Պուկարի, Տավաարվի և Վատաարվի գյուղերը: Պանայարվին դրանցից ամենամեծն էր:

1941 թվականին խորհրդա-ֆիննական «շարունակական պատերազմի» սկզբից Ֆինլանդիայի զորքերը գրավել են Սաալլա Կուուսամոյի տարածքը: 1944 թվականին Մոսկվայի հրադադարի պայմաններով Սալլա-Կուուսամոյի հատվածը կրկին տրվել է ԽՍՀՄ-ին:

2012 թվականին Ֆինլանդիայի կենտրոնական քրեական ոստիկանությունը նշել է կազմակերպված հանցագործության հայտնվելը քաղաքում^[3]։

Աշխարհագրություն

Ռուսաստանի կողմը հոսում են Օուլանկայոկի, Կիտկայոկի, Կուուսինկյոկի (Կովդա գետային համակարգ), ինչպես նաև Պիստոյոկի գետերը: Իիարվի լճից բխող Իիյոկի գետը թափվում է Բոտնիկի ծոց:

Կլիմա

Ձմռանը ջերմաստիճանը տատանվում է 4-5 աստիճանով՝ ուժեղ ամպամածության դեպքում, մինչև 20 աստիճան՝ առաջին լուսավորության ժամանակ: Ընդ որում, հունվարին Կուսամոյում կարող է լինել նաև -31 աստիճան, իսկ մարտի առաջին կեսին ջերմաստիճանը կարող է նվազել մինչև -35.5 աստիճան, ինչպես դա եղել է 2013 թվականի մարտի 13-ին: Փետրվարին Կուսամոյում ջերմաստիճանը կարող է իջնել մինչև -40.3 աստիճան, ինչպես դա եղել է 2012 թվականի փետրվարի 5-ին: Դեկտեմբերին Կուուսամոյում ջերմաստիճանը կարող է իջնել մինչև -32 աստիճան, ինչպես դա եղել է 2013 թվականի դեկտեմբերի 9-ին: Ամռանը տարվա ամենատաք օրը ջերմաստիճանը չի գերազանցում 14 աստիճանը, առանձին օրերին ջերմաչափի սյունը բարձրանում է մինչև +19:

Տարվա ընթացքում արևի առավելագույն բարձրությունը կազմում է 48° հունիսի 22-ին, իսկ դեկտեմբերի 22-ին արևը բարձրանում է 2°-ից պակաս: Բարձր լայնությամբ է բացատրվում քաղաքում մթնշաղային գիշերների մեծ տևողությունը, այսինքն՝ այն ժամանակը, երբ արևը միշտ -18°-ից բարձր է: Դրանք տևում են ապրիլի 23-ից մինչև օգոստոսի 21-ը: Օգոստոսի 22-ից մինչև ապրիլի 22-ը տեղի է ունենում ցերեկվա և գիշերվա հերթափոխ՝ մշտական աստղագիտական մթնշաղով:

Կուուսամոյի լայնության վրա բևեռային օրը տևում է 17 օր (երբ արևի վերին եզրը օրվա ընթացքում մնում է տեսանելի)՝ հունիսի 14-ից մինչև հունիսի 30-ը: Օրվա նվազագույն տևողությունը կազմում է 2 ժամ 49 րոպե դեկտեմբերի 22-ին, այսինքն՝ գիշերը 7.5 անգամ ավելի երկար է, քան ցերեկը: Կեսօրվա ստվերը տարվա 24 օր ավելի կարճ է։

Սպիտակ գիշերները տևում են տարվա մեջ 81 օր՝ մայիսի 13-ից մինչև օգոստոսի 1-ը: Այս ժամանակ արևը չի իջնում -6 աստիճանից ցածր, և ամպամածության լիակատար բացակայության դեպքում օրվա ցանկացած ժամի կարելի է կարդալ և գրել՝ առանց լրացուցիչ լուսավորության:

Կուուսամոյում նկատելիորեն ավելի մեծ է կլիմայի ցամաքայնությունը և միջինում ավելի արագ է օդի գիշերային սառեցումը, քան Ֆինլանդիայի արևմուտքում:

Բնակչություն

Տարի	Բնակչություն
1960	18,639
1965	20,795
1970	19,974
1980	18,161
1985	17,923
1990	18,061
1995	18,687
2000	17,891
2001	17,729
2003	17,405
2005	17,113
2008	16,779

Ծանոթագրություններ

↑ Suomen pinta-ala kunnitain 1.1.2023 (фин.) — MML.
↑ Туристы из России чинят машины в Финляндии // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 2 января 2014.(Ստուգված է 2 հունվարի 2014)
↑ Полиция бьет тревогу: организованная преступность распускает свои щупальцы по всей Финляндии // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 27 августа 2012.(Ստուգված է 28 օգոստոսի 2012)

Արտաքին հղումներ

Сайт города Куусамо (անգլ.)
Сайт комплекса Рука Արխիվացված 2010-12-20 Wayback Machine

[_73fb27b7a818b317-1] Suomen pinta-ala kunnitain 1.1.2023 (фин.) — MML.

[2] Туристы из России чинят машины в Финляндии // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 2 января 2014.(Ստուգված է 2 հունվարի 2014)

[3] Полиция бьет тревогу: организованная преступность распускает свои щупальцы по всей Финляндии // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 27 августа 2012.(Ստուգված է 28 օգոստոսի 2012)

[1]

[2]

[3]