Համառանցք մալուխ հայտնի է նաև Կոաքսիալ մալուխ անվամբ (լատին․՝ co (cum) - համատեղ և լատին․՝ axisառանցք), մեկ կամ մի քանի (մինչև 20) կոաքսիալ զույգերից կազմված մալուխ, որոնցում երկու հաղորդալարերը (ներքին ու արտաքին) օդային-պոլիէթիլենային մեկուսացումով անջատված համառանցք գլաններ են։ Ծառայում է ռադիոտեխնիկական ապարատուրայի հանգույցներն ու բլոկները միմյանց միացնելու, կապի բազմականալ համակարգում հեռուստատեսային ծրագրերի և հեռախոսային խոսակցությունների (միաժամանակ մինչև 3600 խոսակցություն, երկու կոաքսիալ զույգով) միջքաղաքային հաղորդումների համար։

Կոաքսիալ մալուխ

Կառուցվածք խմբագրել

 
Կոաքսիալ մալուխի կառուցվածքը 1—ներքին հաղորդալար 2—մեկուսիչ 3—արտաքին հաղորդալար(էկրան) 4—արտաքին շերտ

Համառանցք կաբելը բաղկացած է.

  • 4 (A) - արտաքին շերտը (ծառայում է արտաքին գործոններից պաշտպանման համար) պատրաստվում է պոլիէթիլենային, պոլիվինիլքլորիդային, ֆտորոպլաստիկ շերտով ժապավենից կամ մի ուրիշ մեկուսացնող նյութից,
  • 3 (B) - արտաքին հաղորդալարը (էկրանը) տեսքով նման է հյուսվածքի, փայլեթղթի, պատված է ալյումինե ստվարաթղթով և դրանց համակցություններով, նաև ակոսավոր խողովակից, մետաղական, պղինձ, փողային կամ ալյումինե խառնուրդ պարունակող շերտերով։
  • 2 (C) - մեկուսացումը պատրաստված է (պոլիէթիլենային, պոլիէթիլենային փրփուր, պինդ Teflon, PTFE ժապավեն, և այլն) միատար կամ կիսադիոդային դելեկտրիկ նյութից, որը ապահովում է հավասարեցում ներքին և արտաքին հաղորդալարին։
  • 1 (D) - Ներքին հաղորդալարը նման է մեկ ուղիղ գծի (ինչպես պատկերված է նկարում)։ Պատրաստվում է պղնձի, պղինձ-ալյումինե սկավառակներ, ալյումինե խառնուրդ, պողպատ omednёnnoy, omednёnnogo ալյումինե, արծաթագույն-plated պղնձի, և այլն։

Շնորhիվ երկու հաղորդալարերի առանցքների համապատասխանեցման իդեալական համառանցք մալուխների մոտ մագնիսական դաշտը կենտրոնացված է ներսում և կորուստներ տեղի չեն ունենում, նաև պաշպանում է մալուխը արտաքին էլեկտրամագնիսական միջամտությունից։ Իրական համառանցք մալուխներում սահմանափակումը դուրս եկող ճառագայթների և զգայնությունը շեղվում է իդեալական լինելուց երկրաչափական չափերով։

Բարձրագույն տիպի ալիքները կոաքսիալ մալուխում խմբագրել

Դիտարկենք դաշտը համառանցք կաբելում։ Հելմհոլցի հավասարման՝

 

արմատներն ունեն հետևյալ տեսքը.

 

Կլոր ալիքատարի վերլուծության ժամանակ ընդունել էինք  , քանի որ   կետում Նեյմանի ֆունկցիան ձգտում է  ։ Կոաքսիալ կաբելում էլեկտրամագնիսական դաշտը տարածվում է   և   շառավիղներով գլանների միջև։ Այդ տարածությունում   և   վերջնական ֆունկցիաներ են և պետք է պահպանվեն։ Սա է կլոր ալիքատարի և համառանցք կաբելների միջև եղած սկզբունքային տարբերությունը։   տիպի ալիքների համար սահմանային պայմանները կգրվեն.

 

Կիրառելով (2) սահմանային պայմանը (1) հավասարման համար՝ կստանանք.

 

Որոշումը հետևյալն է՝

 

կամ

 

Հատուկ ֆունկցիաների ամեն մի կարգի արժեքի համար կգտնվի g ' (n-ալիքային թվի համարն է) լայնակի ալիքային թվերի դիսկրետ արժեքների անվերջ քանակ։ Հավասարում (3)-ը, փաստորեն, ենթադրում է E տիպի ալիքների անվերջ մեծ հանրության առկայություն։

Նշանակենք՝

 ։

Ալիքի կրիտիկական երկարությունն է.

 

կամ

 

Ամենաերկար կրիտիկական ալիքը համապատասխանում է   փոքրագույն արժեքին, որն է 2,405։

Հետևաբար,

 
 
Նկար 1. E տիպի ալիքի դաշտը

Աղյուսակում բերված են   -ի որոշ արժեքներ E-տիպի ալիքների համար։

p      
1.2 3.14 6.282 9.424
1.5 3.135 6.28 9.423
2 3.122 6.273 9.418
  2.405 5.52 8.654
p      
1.2 3.146 6.285 9.426
1.5 3.161 6.293 9.431
2 3.197 6.312 9.445
  3.832 7.016 10.174

Եթե ալիքի երկարությունը λ-ից ավելի է, ապա էլեկտրական տիպի ալիքների տարածումը համառանցք կաբելում անհնար է։

Նկարում պատկերված է E տիպի ալիքի դաշտը։

Մագնիսական տիպի H ալիքները համառանցք կաբելում դիտարկվում են նույն ձևով։ Ուսումնասիրման արդյունքում կհանգենք այն հաստատման, որ առավելագույն երկար կրիտիկական ալիք ունի H տիպի ալիքը (նույնը, ինչ կլոր ալիքատարում)։

 

Եվ էլեկտրական, և մագնիսական տիպի ալիքների բաղադրիչները կարելի է ստանալ անցման բանաձևերից։ Ներկայումս E և H տիպի ալիքները համառանցք կաբելներում չեն կիրառվում, քանի որ դրանց կիրառումը համառանցք կաբելում էներգիայի ավելի մեծ կորուստներ է ստեղծում, քան երբ դրանք կիրառվում են կլոր ալիքատարում։ Ըստ այդմ, համառանցք գծում օգտագործվում է հիմնական տիպի՝ TEM ալիքը։

Օգտագործում խմբագրել

Համառանցք մալուխների հիմնական նպատակն է բարձր հաճախային ալիքների տեղափոխումը տարբեր տեխնոլոգիաներում.

  • կապի համակարգ,
  • հեռարձակման ցանցեր,
  • ցանցերի ստեղծում,
  • ալեհավաք-սնուցող համակարգ,
  • Ավտոմատացում և այլ արդյունաբերական և հետազոտական տեխնիկական համակարգեր,
  • Հեռակառավարման համակարգեր, չափման և հսկման,
  • ազդանշանային համակարգեր և ավտոմատացում
  • օբյեկտիվ հսկողության և ինժեներական համակարգը,
  • հղումներ տարբեր էլեկտրոնային սարքերի բջջային օբյեկտների,
  • ներհամակարգային և միջբլոկային հաղորդակցությունները որպես ռադիոէլեկտրոնային սարքավորումների մաս,
  • կենցաղային և սիրողական տեխնիկայի տեխնոլոգիաներում,
  • ռազմական տեխնիկա և այլ ոլորտները հատուկ կիրառման

Մալուխների կտրվացքները նաև կարելի է օգտագործել այլ նպատակների համար.

  • մալուխներ ուշացումը գիծը,
  • քառորդ ալիքային տրանսֆորմատորներ,
  • հավասարեցման և համապատասխանեցման սարքեր,
  • մաքրման և համապատասխանեցման իմպուլսներ,

Գոյություն ունեն նաև համառանցք մալուխներ ցածր հաճախային ալիքների և հաստատուն բարձր հոսանքների փոխանցման համար։ Այդպիսի մալուխի բնորոշ դիմադրությունը ստանդարտացված չէ։

Գրականություն խմբագրել

  • Ա. Սարգսյան, Էլեկտրադինամիկա և ռադիոալիքների տարածում։ Ուսումնական ձեռնարկ։ Հայաստանի Պետական Ճարտարագիտական Համալսարան։ Երևան, 2004, {139-141} էջ։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 500