Վիքիպեդիա

Կնոջ օրագրի վերջին էջերը

«Կնոջ օրագրի վերջին էջերը» (այլ թարգմանություն՝ «Վերջին էջերը կնոջ օրագրից», ռուս.՝ «Последние страницы из дневника женщины»), Վալերի Բրյուսովի վիպակը, որն առաջին անգամ տպագրվել է «Русская мысль» ամսագրում 1910 թվականին[1], իսկ հետագայում ներառվել է «Գիշերներ և ցերեկներ։ Պատմվածքների ու դրամատիկական երկերի երկրորդ գիրք» (ռուս.՝ «Ночи и дни. Вторая книга рассказов и драматических сцен») գրքում (Մոսկվա, 1913 թվական)[2]։

Կնոջ օրագրի վերջին էջերը
Տեսակգրավոր աշխատություն
ՀեղինակՎալերի Բրյուսով
Բնագիր լեզուռուսերեն
Գրվել է1910
Հրատարակվել է1910

Բովանդակություն խմբագրել

Օրագրի հեղինակ երիտասարդ կնոջ ամուսինը սպանվել է աշխատասենյակում։ Հերոսուհին փորձում է շարունակել սովորական կյանքը՝ հավասարակշռություն պահպանելով երկու սիրեկանների միջև, սակայն նրա այրիությունն ու ազատությունը միայն բարդացնում են նրանց հարաբերությունները։ Սիրեկաններից մեկը խոստովանում է, որ ինքն է կատարել նրա ամուսնու սպանությունը, իսկ մյուսն ինքնասպան է լինում՝ չկարողանալով տանել այն գիտակցումը, որ իր սիրելին կիսում է իր բարեհաճությունը իր և իր մրցակցի միջև։ Վիպակի վերջում տառապած հերոսուհին մեկնում է Ֆրանսիայի հարավ՝ կրտսեր քրոջ ընկերակցությամբ, որը սիրահարված է նրան։

Կերպարներ խմբագրել

  • Նատալյա Գլեբովնան (Նատալի), վիպակի գլխավոր հերոսուհին, երիտասարդ կին, նրա անունից է ներկայացվում պատմությունը,
  • Վիկտոր Վալերիանովիչ, Նատալյա Գլեբովնայի ամուսինը, սեպտեմբերի 15-ին սպանվել է իր աշխատասենյակում,
  • Մոդեստ Նիկանդրովիչ Իլեցկի, նկարիչ, Նատալյայի սիրեկանը,
  • Վոլոդյա, ուսանող, Նատալյայի սիրեկանը,
  • Maman, Նատալյայի մայրը, որը հիմնականում մտահոգված է իր նյութական բարեկեցությանմբ և հասարակության մեջ ունեցած կարգավիճակով,
  • Լիդոչկա, Նատալյայի տասնութամյա քույրը, որը սիրահարված է նրան,
  • Գլաշա, ծառա, Իլեցկու սիրուհին,
  • Խմիլյով, Գլաշայի հորեղբայրը, շանտաժիստ։

Քննադատություն խմբագրել

Վիպակը բազմաթիվ քննադատական արձագանքներ է ստացել։ Խոսելով գլխավոր հերոսուհու կերպարի մասին՝ Ա․ Զակրժևսկին գրել է. «Այստեղ Բրյուսովը ներթափանցել է այն սրբության սրբոց խորքը, որի մասին գիտի միայն կինը, այստեղ նրա հոգեբանական վերլուծությունն օգնել է նրան նկարել կնոջ այնպիսի ավարտուն, վառ և կենդանի կերպար, ինչպիսին մենք հազիվ թե հանդիպած լինենք վերջին շրջանում»[3]։ Մյուս կողմից, Ե. Կոլտոնովսկայան գտնում է, որ կերպարն արհեստական է և հակասական, իսկ հերոսուհուն բնորոշ հանգստությունը այն բանի արդյունքն է, որ Բրյուսովը նրան օժտել է սեփական (արական) հոգեբանությամբ[4]։ Հերոսուհու մեջ հեղինակի՝ իր անձի արտացոլման մասին գրել է նաև Կոնստանտին Բալմոնտը․ «Այ-այ, ախ-ախ, օյ-օյ, ինձ համար ցավալի է։ Որտե՞ղ է Վալերի Բրյուսովը։ Կամ նա այլևս չկա՞»[5]։

Ի. Ալեքսանդրովսկին[6] տեսել է սյուժեի կապը Մարիա Նիկոլաևնա Տառնովսկայի գործի հետ, որի փեսացուն, որն իր կյանքը ապահովագրել է կես միլիոն ֆրանկով Մարիա Նիկոլաևնայի օգտին, սպանվել նրա սիրեկանի կողմից՝ պատանի Նաումովի կողմից։ Սպանության ոգեշնչողը եղել է Տառնովսկայան և նրա երկրորդ սիրեկանը՝ փաստաբան Դոնատ Պրիլուկովը։ Ինքը՝ Բրյուսովը, այդ նմանությունը չի ընդունել[7]։

Մյուս քննադատները նշել են, որ վեպում համադրվում են «լեզվի դասական խստությունը, պատմողական նյութի հմուտ բաշխումը և ֆաբուլայի արտաքին հետաքրքրականությունը»[8], ինչը նրանում «արտացոլվել է Վալերի Բրյուսովի՝ գեղարվեստական-հստակ գծերով նկարել հայեցակարգով հետաքրքիր պատկերներ»[9] և ուշադրություն են դարձրել «ձևի կատարելությանը, նրա չափազանց հստակ պատկերին, մանրամասների առատությանը, որոնք խիստ ընտրված են ընթերցողի ուշադրությունը մեկ կետի վրա կենտրոնացնելու, ինչպես նաև խիստ հղկված լեզվին։ Դա ռեալիզմ է բառի լավագույն իմաստով»[10]։

Հրատարակություններ խմբագրել

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Русская мысль» : Ж. — 1910. — Т. 12. — № I. — С. 3—25.

«Русская мысль» ամսագրի համարը, որում տպագրվել է վիպակը, առգրավվել է անբարոյականության մեղադրանքով[2]։ Բրյուսովն ինքը «Վերջին էջերի» նման գնահատականի հետ չի համաձայնել. «Արցիբաշևի, Կամենսկու և բոլորի վերջին բոլոր վեպերը, նրանց մի մասը և մասամբ նաև Կուպրինինը, լեփ-լեցուն են այնպիսի տեսարաններով, որոնց առջև իմ վիպակը համեստության և մաքրաբարոյության գագաթնակետն է[11]։ Դատական հետապնդումը շուտով դադարեցվել է[2]։ Քննադատ Ս. Ա. Վենգերովը, «1910 թվականի գրական տրամադրությունները» հոդվածում վերլուծելով վիպակը, գրել է, որ Բրյուսովը «նախկինում էլ «հանդգնության» և ամեն տեսակ սանձարձակության դարաշրջանում չափազանց ուժեղ էր նրանով, որ ամենասկզբունքային սյուժեների մասին կարողանում էր խոսել պարզ և առանց աչքը թարթելու»[10]։

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Ночи и дни. Вторая книга рассказов и драматических сцен» : Сб. — М.: Скорпион, 1913. — С. 1—59.

Ժողովածուի նպատակն է եղել «․․․դիտել կնոջ հոգեբանության առանձնահատկությունները»[12]։

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Повести и рассказы» : Сб. — М.: Советская Россия, 1983.
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Избранная проза» Вступ. статья А.Лаврова. Сост. и коммент. С.Никоненко. Серия «Классическая библиотека Современника» : Сб. — М.: Современник, 1989.
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Последние страницы из дневника женщины» : Сб. — М.: Малое изд. предприятие «Горизонт», 1991.[13]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Последние страницы из дневника женщины» : Сб. — М.: Росмэн-Пресс, 2002. — С. 27—110. ISBN 5-353-00591-0[14]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Русская эротическая проза» : Сб. — Продолжение Жизни, 2003. — С. 453—500. ISBN 5-94730-023-0[15]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Огненный ангел» : Сб. — М.: Эксмо, 2007. — С. 427—488. ISBN 978-5-699-19657-9[16]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Моцарт» : Сб. — М.: Эксмо, 2008. — С. 493—547. ISBN 978-5-699-26322-6[17]

Աուդիոգրքեր խմբագրել

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины. — М.: Вира-М, 2005. Կատարող՝ Օլեգ Ֆեոդորով, ընդհանուր տևողություն՝ 2 ժոմ 35 րոպե[18].
  • Брюсов, В. Я. Рассказы. — Союз, 2006.[19]։

Թարգմանություններ խմբագրել

Գերմաներեն խմբագրել

  • Brjussow, Valeri Die letzten Seiten aus dem Tagebuch einer Frau // «Nur der Morgen der Liebe ist schön. Erzählungen und zwei Dramen.» : Сб. — Berlin: Rütten & Loening, 1987.

Ֆրանսերեն խմբագրել

  • Brioussov, Valéry Dernières pages du journal intime d'une femme / Пер. Mireille Robin. — Aix-en-Provence: Alinéa, 1991. — 110 p. — (Novella).[20]
  • Brioussov, Valéry Dernières pages du journal d'une femme / թարգմ.՝ Anne F. Masurel, նախաբանը՝ Andreï Makine. — Paris: Mercure de France, 1997. — 128 p. — (Bleue).[21]

Բեմադրություններ խմբագրել

1990 թվականին Վասիլի Պանինն էկրանավորել է «Վերջին էջեր» վիպակը «Ուզեմ՝ կսիրեմ» խորագրով։ Նատալիի դերում նկարահանվել է Վերա Սոտնիկովան[22]։ Քննադատ Իրինա Գրաշչենկովայի կարծիքով՝ ռեժիսորը կարդացել է վիպակը՝ «որպես բուլվարային ոճի մելոդրամա (բոհեմ, հեղափոխականներ, սիրահար քույրեր»»[23], իսկ Ալեքսանդր Ֆեոդորովը ֆիլմը գնահատել է որպես ձախողում, քանի որ․

«Ուզեմ՝ կսիրեմ» ֆիլմում նկարահանված դերասաններից ոչ մեկն այդպես էլ չի կարողացել հասնել խաղի բնականության, այն ժամանակվա դարաշրջանին իր համապատասխանության զգացման։

— Ա․ Ֆեոդորով[24]

Չորս տարի անց վիպակի մոտիվներով թողարկվել է «Խոստովանություններ անծանոթին» (ֆր.՝ Confidences à un inconnu, անգլ.՝ Secrets Shared with a Stranger) ռուս-ֆրանսիական ֆիլմը՝ Սանդրին Բոնների մասնակցությամբ[25]։ Ֆիլմի մասին կարծիքները տարբեր են եղել[26]։

2004 թվականի հոկտեմբերի 8-ին «Պոկրովկայի թատրոնում» տեղի է ունեցել Անդրեյ Մաքսիմովի բեմադրած ներկայացման պրեմիերան, որի գլխավոր դերում հանդես է եկել Նատալյա Գրեբյոնկինան[27]։ Ըստ ռեժիսորի՝ հանդիսատեսը ներկայացումն ընդունում է հիանալի այն դեպքում, երբ քննադատությունը «կամ լռում է, կամ ծաղրում...»[28]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ № 12, отд. I, стр. 3—51
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Гречишкин, С. С., Лавров, А. В. Последние страницы из дневника женщины. Примечания к повести // Брюсов, В. Я.. — Москва: "Советская Россия", 1983. — С. 349—354.
  3. ↑ Закржевский А. Карамазовщина. Психологические параллели. Киев, 1912, с. 27 Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  4. ↑ Колтоновская Е. А. Критические этюды. СПб. 1912. С.182-184. Цит. по М. В. Михайлова, «В. Я. Брюсов о женщине (анализ гендерной проблематики творчества)»(չաշխատող հղում)
  5. ↑ Литературное наследство. Т.98. Кн.1. С.226. Цит. по М. В. Михайлова, «В. Я. Брюсов о женщине (анализ гендерной проблематики творчества)»
  6. ↑ «Записки. Покушение с негодными средствами», Одесский листок, 1910, N 294, 22 декабря. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  7. ↑ Письмо П. Б. Струве от 9 января 1911 г., Литературный архив, вып. 5, с. 317. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  8. ↑ Русская молва, 1913, N 130, 23 апреля. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  9. ↑ Жатва. Журнал литературы, кн. I. M., 1912, с. 217, 222; подпись: А. Бартенев. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  10. ↑ 10,0 10,1 Венгеров, С. А. «Литературные настроения 1910 года», Русские ведомости, 1911, N 14, 19 января. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  11. ↑ Письмо Брюсова к П. Б. Струве от 21 ноября 1910 года, опубликовано в Литературном архиве, вып. 5. М. — Л., 1960, с. 302. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  12. ↑ В. Я. Брюсов, «Ночи и дни. Вторая книга рассказов и драматических сцен», — М., 1913, Предисловие.
  13. ↑ «Валерий Брюсов «Последние страницы из дневника женщины»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  14. ↑ «Валерий Брюсов. «Последние страницы из дневника женщины»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  15. ↑ «Валерий Брюсов. «Русская эротическая проза»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  16. ↑ «Валерий Брюсов. «Огненный ангел»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  17. ↑ «Валерий Брюсов. «Моцарт»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  18. ↑ «В. Я. Брюсов «Последние страницы из дневника женщины» (аудиокнига MP3)». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  19. ↑ «В. Я. Брюсов «Рассказы» (аудиокнига MP3)». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  20. ↑ Dernières pages du journal intime d’une femme
  21. ↑ Dernières pages du journal d’une femme
  22. ↑ «Информация о фильме «Захочу — полюблю»». Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  23. ↑ Гращенкова И. Н. Кино Серебряного века: русский кинематограф 10-х годов и кинематограф русского послеоктябрьского зарубежья 20-х годов. — М.: Издательство А. А. Можаева, 2005. — 432 с. — (Кино моей Родины). — ISBN 5-85302-404-3
  24. ↑ Фёдоров, А. Провал(ռուս.) // «Мнения» : Ж. — 1991. — № 3. — С. 43—44.
  25. ↑ «Secrets Shared with a Stranger» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  26. ↑ [1](անգլ.) // Film Journal. — 1995. — Т. 98. — № 7—12.
  27. ↑ «Спектакли «Последние страницы из дневника женщины»». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  28. ↑ Максимов, А. Меня убили критики(ռուս.) // АиФ Москва. — 2005. — № 04 (602).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կնոջ_օրագրի_վերջին_էջերը&oldid=9489204» էջից