Կեցության անտանելի թեթևությունը

Կեցության անտանելի թեթևությունը; Nesnesitelná lehkost bytí
	ֆրանսիական առաջին հրատարակության շապիկը
Հեղինակ	Միլան Կունդերա
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	փիլիսոփայական գեղարվեստական գրականություն
Բնօրինակ լեզու	Չեխերեն
Կերպար(ներ)	Թերեզա, Sabina? և Tomáš?
Հրատարակումներ կամ թարգմանություններ	1984 (ֆրանսերեն),; 1985 (չեխերեն)
Հրատարակման տարեթիվ	1984
Վիքիքաղվածք	Կեցության անտանելի թեթևությունը

Կեցության անտանելի թեթևությունը (չեխ․՝ Nesnesitelná lehkost bytí), Միլան Կունդերայի վեպը, որը գրվել է 1982 թվականին և առաջին անգամ հրատարակվել 1984 թվականին Ֆրանսիայում։ Գործողությունները տեղի են ունենում Պրահայում 1968 թվականին^[1]։

Համաձայն Միլան Կունդերայի՝ կեցությունը լեցուն է անտանելի թեթևությամբ, այդ իսկ պատճառով մեզնից յուրաքանչյուրը ապրում է միայն մեկ անգամ` «Einmal ist Keinmal» (գերմաներենից՝ «մենակ անգամ, նույնն է թե երբեք», այսինքն «այն, ինչ տեղի է ունեցել մեկ անգամ, կարող էր երբեք տեղի չունենալ», «մեկ անգամը հաշվի մեջ չէ»)։ Նշանակում է, որ յուրաքանչյուր կյանք իր մեջ կրում է հանելուկային պատահականություն, մեր ոչ մի գործողություն չի կարող լիովին կանխորոշել մեր ապագան։ Ցանկացած ընտրություն բեռնված չի հետևանքներով, այդ իսկ պատճառով կարևոր չէ։ Միևնույն ժամանակ մեր գործողությունները դառնում են անտանելի, եթե մշտապես մտածում ես նրանց հետևանքների մասին, այդ իսկ պատճառով կյանքը կարող է բնութագրվել իբրև «կեցության անտանելի թեթևություն»^[2]։

Որոշ քննադատներ այս վեպը համարում են պոստմոդեռնիզմի դրսևորում։

Չեխերենով այս վեպը առաջին անգամ լույս տեսավ 1985 թվականին «68 հրատարակիչներ» հրատարակչատանը (Տորոնտո)։ Երկրորդ անգամ նույն լեզվով այն հրատարակվեց 2006 թվականի հոկտեմբերին Բռնոյում (Չեխիա)՝ Թավշյա հեղափոխությունից 17 տարի անց (մինչ այդ Կունդերան չէր ընդունում այն)^[3]։

Գործող անձինք խմբագրել

Թոմաշ - փորձառու վիրաբույժ և ինտելեկտուալ։ Թոմաշը կանանց մեծ սիրահար է։ Նա ապրում է հանուն իր աշխատանքի։ Թոմաշի համար սեքսը և սերը մարդու կյանքի տարբեր ոլորտներ են. նա շատ արագ է ֆիզիկական հարաբերությունների մեջ մտնում բազմաթիվ կանանց հետ, սակայն սիրում է միայն իր կնոջը՝ Թերեզային։ Մեկը մյուսին բացարձակ չի խանգարում՝ ըստ իրեն։ Կանանց հետ ունեցած ինտիմ հանդիպումներն անհրաժեշտ են վերջիններիս բնույթը հասկանալու համար, որն էլ հայտնվում է միայն ֆիզիկական մտերմության ժամանակ։ Սկզբնական շրջանում նա Թերեզային ընկալում է իբրև անպաշտպան երեխա, որին հոգ տանելու բեռը դրված է իր ուսերին։ Չեխիայում խորհրդային ներխուժումներից հետո նրանք տեղափոխվում են Ցյուրիխ, որտեղ նա կրկին վարում է ազատ կյանք։ Թերեզան, իրեն թույլ և միայնակ զգալով, շան հետ վերադառնում է Պրահա։ Թոմաշը հանկարծակի հասկանում է, որ ցանկանում է լինել միայն նրա հետ, և ուղևորվում է հայրենիք՝ Թերեզայի հետևից։ Հոգնելով Պրահայում տիրող կոմունիստական բռնաճնշումներից, նա և Թերեզան տեղափոխվում են գյուղ։ Նրա տարվելը՝ կանանցով և աշխատանքով անցնում է, և նրանք շատ երջանիկ են զգում միմյանց հետ։ Նրա որդին հրամայում է Թոմաշի տապանաքարին գրել Նա ցանկանում էր Տիրոջ Արքայությունը երկրի վրա։
Թերեզա - Թոմաշի երիտասարդ կինը։ Զբաղվելով լուսանկարչությամբ՝ նա ամբողջովին ներգրավվում է սովետական զորքերի Պրահա մտնելը և նրա հետևանքները լուսաբանելով՝ ռիսկի տակ դնելով սեփական կյանքը։ Թերեզան Թոմաշին մեղադրում է անհավատարմության համար, չնայած այն նրան ցավ է պատճառում։ Նա ավելի շատ այն համարում է սեփական թուլության արդյունք։ Թերեզան մարդու մարմինն ընկալում է իրբև գարշելի և խայտառակ երևույթ։ Ամբողջ գրքի ընթացքում նա վախենում է դառնալ Թոմաշի կանանց հավաքածուի «մարմիններից» մեկը։ Այն ամենից հետո, երբ Թոմաշն ու Թերեզան գնում են գյուղ, նա տրվում է գյուղական կյանքին և ընթերցելուն։ Նա սկսում է հասկանալ սեփական հոգին և կենդանիների նկատմամբ սերը սկսում է ընկալել իբրև դրախտը հասկանլու միջոց, որը վաղուց լքվել է Ադամի ու Եվայի կողմից։ Թերեզան սկսում է ավելի ու ավելի հեռանալ մարդկանցից։
Սաբինա - Թոմաշի ընկերուհին և սիրուհին։ Սաբինայի ողջ կյանքում կան թեթևության ծայրահեղ դրսևորումներ. նա վայելում է իր ազատությունը և դավաճանում մեկը մյուսի հետևից։ Նա չի ընդունում ոչ մի արգելք, որը փաթաթված էր իր ընտանիքի և կոմունիստական կուսակցության վզին։ Իր բողոքը նա ներկայանցում է նկարներում։
Ֆրանց - Սաբինայի սիրեկանը։ Նա սիրահարված է Սաբինային, որը իրեն համարում է ազատական և ռոմանտիկ-տրագիկ չեխ այլախոհ։ Բարի մարդ է, որը ունակ է տառապելու։ Իր ամբողջ կյանքի ընթացքում նա փորձում է հավատարիմ մնալ մոր հիշատակին, իսկ Սաբինային հանդիպելուց հետո՝ նաև նրան։ Նրան խանգարում է այն, որ ստիպված է իր ու Սաբինայի հարաբերությունները թաքցնել կնոջից և դստրիկից։ Նա փնտրում է ազատություն և թեթևություն, և այս փնտրտուքը մի անգամ ստիպում է նրան մասնակցել Թայլանդում ընթացող բողոքի ցույցին։ Բանգկոկում ավազակային հարձակման ժամանակ ստանում է մահացու վերք։
Կարենին - Թոմաշի և Թերեզայի շունը։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Kundera, Milan (1984). L'Insoutenable Legerete de l'Etre (French). Paris: Gallimard. ISBN 9782070700721. LCCN 85672962.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Dennis Wrong (2005) The Persistence of the Particular, chapter 1: The irreducible particularities of human experience, Transaction Publishers 0-7658-0272-4
↑ «"The Unbearable Lightness of Being"». The New Yorker (ամերիկյան անգլերեն). 1984 թ․ մարտի 12. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 14-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կեցության անտանելի թեթևությունը» հոդվածին։

[1] Kundera, Milan (1984). L'Insoutenable Legerete de l'Etre (French). Paris: Gallimard. ISBN 9782070700721. LCCN 85672962.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[2] Dennis Wrong (2005) The Persistence of the Particular, chapter 1: The irreducible particularities of human experience, Transaction Publishers 0-7658-0272-4

[3] «"The Unbearable Lightness of Being"». The New Yorker (ամերիկյան անգլերեն). 1984 թ․ մարտի 12. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 14-ին.

[1]

[2]

[3]