Կարո Հալաբյան
Կարո Սիմոնի Հալաբյան (հուլիսի 14 (26), 1897, Գանձակ, Ռուսական կայսրություն - հունվարի 5, 1959, Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), հայ խորհրդային ճարտարապետ։ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1940)։
| Կարո Հալաբյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հուլիսի 14 (26), 1897 |
| Ծննդավայր | Գանձակ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | հունվարի 5, 1959 (61 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1] |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Վխուտեմաս և Ներսիսեան դպրոց |
| Աշխատավայր | Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Ռուսաստանի բանակի կենտրոնական ակադեմիական թատրոն և Ժողովրդական տնտեսության նվաճումների ցուցահանդես |
| Պարգևներ |  ,  ,  , և  |
ԿենսագրությունԽմբագրել
1917 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, 1929 թվականին Մոսկվայի բարձրագույն գեղարվեստա–տեխնիկական ինստիտուտը։ 1929-1931 թվականներին գլխավորել է «Պետնախագիծ» ինստիտուտը՝ Խորհրդային Հայաստանի առաջին նախագծային հաստատությունը, Միքայել Մազմանյանի և Գևորգ Քոչարի հետ նախագծել բնակելի, վարչական, մշակութային-լուսավորական շենքեր։ Հալաբյանի վաղ շրջանի գործերը կատարված են կոնստրուկտիվիզմի ոգով և արտահայտիչ ծավալատարածական հորինվածքով։ Դրանցում նշմարելի է նորարական միտումների և դասական ճարտարապետական ընդհանուր սկզբունքների ներդաշնակ միասնությունը, որն արտահայտվել է ուշ շրջանի լավագույն աշխատանքներում։
1932 թվականից Հալաբյանի ստեղծագործական, գիտական և հասարակական գործունեությունը ծավալվել է Մոսկվայում։ Հայրենական պատերազմի տարիներին Հալաբյանը ճարտարապետական ակադեմիայի ղեկավար աշխատանքը համատեղել է կարևորագույն արդյունաբերական և պաշտպանական կառույցների քողարկման նախագծման հետ՝ գլխավորելով ակադեմիային առընթեր հատուկ արվեստանոցը։ 1943 թվականին նրա ղեկավարմամբ սկսվել է Վոլգոգրադի վերակառուցման նախագծի մշակումը։ 1936 թվականին ընտրվել է ճարտարապետների Բրիտանական թագավորական ինստիտուտի պատվավոր թղթակից անդամ։ Պարգևատրվել է 2 շքանշաններով։
ՍտեղծագործություններԽմբագրել
Նախագծել է Սովետական բանակի թատրոնի շենքը Մոսկվայում (1940), Սոչիի ծովային կայարանը (1950), Մոսկվայի Խիմկի–Խովչինո խոշոր բնակելի զանգվածը (1962)։ Ստեղծել է Կ. Մարքսի, Ս. Շահումյանի, Կամոյի դիմաքանդակները։
ՀիշատակԽմբագրել
Կարո Հալաբյանի պատվին անվանակոչվել են փողոցներ Մոսկվայում (Հալաբյան փողոց) և Երևանում (Հալաբյան փողոց)։ 2020 թվականի աշնանը Մոսկվայի Արբատեց պուրակում գտնվող Հալաբյան փողոցում տեղադրվել, իսկ 2021 թվականի ապրիլի 27-ին հանդիսավոր բացվել է Կարո Հալաբյանի հուշարձան[2] (քանդակագործ՝ Գեորգի Ֆրանգուլյան[3], ճարտարապետներ՝ Աշոտ Թաթևոսյան, Անդրեյ Ֆրանգուլյան և Կարինա Դանիելյան)[4]։
ՊատկերասրահԽմբագրել
Կարմիր բանակի (այժմ Ռուսական բանակի) թատրոնի շենքը Մոսկվայում
Հուշատախտակ Մոսկվայի Նովինսկի Բուլվար փողոցում գտնվող շենքերից մեկի վրա, որտեղ 1954-1959 թթ. ապրել է Կարո Հալաբյանը
Հուշարձան Երևանի Օղակաձև զբոսայգում՝ Կարո Հալաբյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ
Կարո Հալաբյանի գերեզմանը Մոսկվայի Նովոդևիչե գերեզմանատանը
Կարո Հալաբյանին նվիրված հուշատախտակ Երևանի համանուն փողոցի սկզբնամասում
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Union List of Artist Names — 2009.
- ↑ «На Соколе скоро откроется памятник Алабяну, несмотря на протесты москвичей»։ газета «Наш Север»։ 2020-10-09։ Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14
- ↑ «Скульптуры, а не памятники: Георгий Франгулян о московском монументализме»։ РБК։ 2019-06-26։ Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14
- ↑ https://hy.armradio.am/2021/04/28/%D5%B4%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%B8-%D5%B0%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%B0%D5%B8/?