Կարագանդա

Կարագանդա (ղազ.՝ Қарағанды), քաղաք Ղազախստանում, Կարագանդայի մարզի վարչական կենտրոնը։ Երկաթուղային կայարան է Պետրոպավլովսկ-Չու երկաթուղու վրա։

Քաղաք
Կարագանդա
Қарағанды
Զինանշան
Երկիր	Ղազախստան
Ենթարկում	Վարչական կենտրոն
Հիմնադրված է	1931 թ.
Տվյալ կարգավիճակում	1934 թվականից
Մակերես	550 կմ²
ԲԾՄ	553 մ
Բնակչություն	▲ 480 075 մարդ (2013)
Խտություն	846 մարդ/կմ²
Ագլոմերացիա	875.000
Ժամային գոտի	UTC+6
Հեռախոսային կոդ	+7 7212
Փոստային ինդեքս	100000-100030
Փոստային ինդեքսներ	100001–100030
Ավտոմոբիլային կոդ	M, 09
Պաշտոնական կայք	karaganda-akimat.gov.kz/ru/
Կարագանդա Վիքիպահեստում

Անվանում

Անվանման հիմքում կարական «դեղին ակացիա» (ինչպես նաև «աղվես») բառն է, որին ավելացվել է ածականի բառակազմական -դի վերջածանցը։

Պատմություն

Հիմնադրվել է Կարագանդայի ածխավազանի կենտրոնում գտնվող հանքափորների ավանի տեղում։ Քաղաք է 1934 թվականից։

Բնակչություն

Խիտ բնակեցված քաղաք է։ Ունի 480 075 հազար բնակիչ (2013)։ 2012 թվականի դրությամբ համարվում է չորրորդը Ղազախստանում։ Բնակչության կազմը 2010 թվականի հունվարի 1-ին՝

• ռուսներ - 214.969 մարդ. (50.57%)
• ղազախներ - 171.038 մարդ. (36.25%)
• ուկրաինացիներ - 22.631 մարդ. (4.80%)
• գերմանացիներ - 15.608 մարդ. (3.31%)
• թաթարներ - 14.395 մարդ. (3.05%)
• կորեացիներ - 7423 մարդ. (1.57%)
• բելառուսներ - 5484 մարդ. (1.16%)
• լեհեր - 2535 մարդ. (0.54%)
• չեչեններ - 2127 մարդ. (0.45%)
• ադրբեջանցիներ - 1502 մարդ. (0.32%)
• բաշկիրներ - 1 404 մարդ. (0.30%)
• ուզբեկներ - 1028 մարդ. (0.22%)
• մոլդովացիներ - 809 մարդ. (0.17%)
• չուվաշներ - 714 մարդ. (0.15%)
• լիտվացիներ - 615 մարդ. (0.13%)
• հույներ - 531 մարդ. (0.11%)
• այլ - 7.933 մարդ. (1.68%)
• ընդհանուր - 480.075 մարդ. (100.00%)

Արդյունաբերություն

Արդյունաբերության գլխավոր ճյուղը ածխարդյունահանությունն է։

Համալսարաներ

Ունի համալսարան, պոլիտեխնիկական, բժշկական, մանկավարժական, ֆիզիկական դաստիարակության ինստիտուտներ, 2 դրամատիկական թատրոն, հայրենագիտական թանգարան, բուսաբանական այգի։

Կլիմա

Կարագանդաի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	6.2 (43.2)	6.0 (42.8)	22.3 (72.1)	30.6 (87.1)	35.6 (96.1)	39.1 (102.4)	39.6 (103.3)	40.2 (104.4)	37.4 (99.3)	27.6 (81.7)	18.9 (66)	11.5 (52.7)	40.2 (104.4)
Միջին բարձր °C (°F)	−8.7 (16.3)	−7.7 (18.1)	−1.4 (29.5)	12.0 (53.6)	20.1 (68.2)	25.6 (78.1)	26.8 (80.2)	25.4 (77.7)	19.2 (66.6)	10.5 (50.9)	−0.2 (31.6)	−6.8 (19.8)	9.6 (49.3)
Միջին օրական °C (°F)	−12.9 (8.8)	−12.7 (9.1)	−6.2 (20.8)	5.6 (42.1)	13.3 (55.9)	18.9 (66)	20.4 (68.7)	18.6 (65.5)	12.2 (54)	4.4 (39.9)	−4.8 (23.4)	−11.0 (12.2)	3.8 (38.8)
Միջին ցածր °C (°F)	−17.1 (1.2)	−17.2 (1)	−10.4 (13.3)	0.1 (32.2)	6.9 (44.4)	12.3 (54.1)	14.3 (57.7)	12.3 (54.1)	6.1 (43)	−0.3 (31.5)	−8.6 (16.5)	−15.1 (4.8)	−1.4 (29.5)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	−41.7 (−43.1)	−41.0 (−41.8)	−34.7 (−30.5)	−24.0 (−11.2)	−9.5 (14.9)	−2.3 (27.9)	1.7 (35.1)	−0.8 (30.6)	−7.4 (18.7)	−19.3 (−2.7)	−38 (−36)	−42.9 (−45.2)	−42.9 (−45.2)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	24 (0.94)	22 (0.87)	22 (0.87)	26 (1.02)	41 (1.61)	36 (1.42)	47 (1.85)	28 (1.1)	21 (0.83)	28 (1.1)	31 (1.22)	26 (1.02)	352 (13.85)
Միջ. անձրևոտ օրեր	1	1	4	9	14	12	14	10	9	9	6	2	91
Միջ. ձնառատ օրեր	20	19	15	6	1	0	0	0	1	7	15	19	103
% խոնավություն	79	78	78	61	54	50	55	52	53	66	77	78	65.1
Միջին ամսական արևային ժամ	106	142	189	231	297	335	330	303	247	141	108	99	2528
Աղբյուր #1: pogoda.ru.net
Աղբյուր #2: NOAA (sun only, 1961-1990)

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 292)։