Կարագանդա
Կարագանդա (ղազ.՝ Қарағанды), քաղաք Ղազախստանում, Կարագանդայի մարզի վարչական կենտրոնը։ Երկաթուղային կայարան է Պետրոպավլովսկ-Չու երկաթուղու վրա։
| Քաղաք | |||
|---|---|---|---|
| Կարագանդա | |||
| Қарағанды | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Ղազախստան | ||
| Ենթարկում | Վարչական կենտրոն | ||
| Հիմնադրված է | 1931 թ. | ||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1934 թվականից | ||
| Մակերես | 550 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 553 մ | ||
| Բնակչություն | ▲ 480 075[1] մարդ (2013) | ||
| Խտություն | 846 մարդ/կմ² | ||
| Ագլոմերացիա | 875.000 | ||
| Ժամային գոտի | UTC+6 | ||
| Հեռախոսային կոդ | +7 7212 | ||
| Փոստային ինդեքս | 100000-100030 | ||
| Փոստային դասիչ | 100001–100030 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | M, 09 | ||
| Պաշտոնական կայք | karaganda-akimat.gov.kz/ru/ | ||
| |||
Անվանում խմբագրել
Անվանման հիմքում կարական «դեղին ակացիա» (ինչպես նաև «աղվես») բառն է, որին ավելացվել է ածականի բառակազմական -դի վերջածանցը[2]։
Պատմություն խմբագրել
Հիմնադրվել է Կարագանդայի ածխավազանի կենտրոնում գտնվող հանքափորների ավանի տեղում։ Քաղաք է 1934 թվականից։
Բնակչություն խմբագրել
Խիտ բնակեցված քաղաք է։ Ունի 480 075 հազար բնակիչ (2013)։ 2012 թվականի դրությամբ համարվում է չորրորդը Ղազախստանում։ Բնակչության կազմը 2010 թվականի հունվարի 1-ին՝
- ռուսներ - 214.969 մարդ. (50.57%)
- ղազախներ - 171.038 մարդ. (36.25%)
- ուկրաինացիներ - 22.631 մարդ. (4.80%)
- գերմանացիներ - 15.608 մարդ. (3.31%)
- թաթարներ - 14.395 մարդ. (3.05%)
- կորեացիներ - 7423 մարդ. (1.57%)
- բելառուսներ - 5484 մարդ. (1.16%)
- լեհեր - 2535 մարդ. (0.54%)
- չեչեններ - 2127 մարդ. (0.45%)
- ադրբեջանցիներ - 1502 մարդ. (0.32%)
- բաշկիրներ - 1 404 մարդ. (0.30%)
- ուզբեկներ - 1028 մարդ. (0.22%)
- մոլդովացիներ - 809 մարդ. (0.17%)
- չուվաշներ - 714 մարդ. (0.15%)
- լիտվացիներ - 615 մարդ. (0.13%)
- հույներ - 531 մարդ. (0.11%)
- այլ - 7.933 մարդ. (1.68%)
- ընդհանուր - 480.075 մարդ. (100.00%)
Արդյունաբերություն խմբագրել
Արդյունաբերության գլխավոր ճյուղը ածխարդյունահանությունն է։
Համալսարաներ խմբագրել
Ունի համալսարան, պոլիտեխնիկական, բժշկական, մանկավարժական, ֆիզիկական դաստիարակության ինստիտուտներ, 2 դրամատիկական թատրոն, հայրենագիտական թանգարան, բուսաբանական այգի։
Կլիմա խմբագրել
| Կարագանդաի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 6.2 (43.2) |
6.0 (42.8) |
22.3 (72.1) |
30.6 (87.1) |
35.6 (96.1) |
39.1 (102.4) |
39.6 (103.3) |
40.2 (104.4) |
37.4 (99.3) |
27.6 (81.7) |
18.9 (66) |
11.5 (52.7) |
40.2 (104.4) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −8.7 (16.3) |
−7.7 (18.1) |
−1.4 (29.5) |
12.0 (53.6) |
20.1 (68.2) |
25.6 (78.1) |
26.8 (80.2) |
25.4 (77.7) |
19.2 (66.6) |
10.5 (50.9) |
−0.2 (31.6) |
−6.8 (19.8) |
9.6 (49.3) |
| Միջին օրական °C (°F) | −12.9 (8.8) |
−12.7 (9.1) |
−6.2 (20.8) |
5.6 (42.1) |
13.3 (55.9) |
18.9 (66) |
20.4 (68.7) |
18.6 (65.5) |
12.2 (54) |
4.4 (39.9) |
−4.8 (23.4) |
−11.0 (12.2) |
3.8 (38.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −17.1 (1.2) |
−17.2 (1) |
−10.4 (13.3) |
0.1 (32.2) |
6.9 (44.4) |
12.3 (54.1) |
14.3 (57.7) |
12.3 (54.1) |
6.1 (43) |
−0.3 (31.5) |
−8.6 (16.5) |
−15.1 (4.8) |
−1.4 (29.5) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −41.7 (−43.1) |
−41.0 (−41.8) |
−34.7 (−30.5) |
−24.0 (−11.2) |
−9.5 (14.9) |
−2.3 (27.9) |
1.7 (35.1) |
−0.8 (30.6) |
−7.4 (18.7) |
−19.3 (−2.7) |
−38 (−36) |
−42.9 (−45.2) |
−42.9 (−45.2) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 24 (0.94) |
22 (0.87) |
22 (0.87) |
26 (1.02) |
41 (1.61) |
36 (1.42) |
47 (1.85) |
28 (1.1) |
21 (0.83) |
28 (1.1) |
31 (1.22) |
26 (1.02) |
352 (13.85) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 1 | 1 | 4 | 9 | 14 | 12 | 14 | 10 | 9 | 9 | 6 | 2 | 91 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 20 | 19 | 15 | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 7 | 15 | 19 | 103 |
| % խոնավություն | 79 | 78 | 78 | 61 | 54 | 50 | 55 | 52 | 53 | 66 | 77 | 78 | 65.1 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 106 | 142 | 189 | 231 | 297 | 335 | 330 | 303 | 247 | 141 | 108 | 99 | 2528 |
| Աղբյուր #1: pogoda.ru.net[3] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: NOAA (sun only, 1961-1990)[4] | |||||||||||||
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Ղազախստանի մարզերի, շրջանների և քաղաքների բնակչության թվաքանակը». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
- ↑ «Погода и Климат». Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 10-ին.
- ↑ «Karaganda Climate Normals 1961-1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 10-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարագանդա» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 292)։ 
|