Կատարինե Զալյան-Մանուկյան

	Կատարինե Զալյան-Մանուկյան
Դրոշ	ՀՀ Խորհրդարանի 2-րդ գումարման պատգամավոր
1919 հունիսի 4 - 1920 դեկտեմբերի 2
Կուսակցություն՝	ՀՅԴ
Մասնագիտություն՝	Բժշկուհի
Ազգություն	Հայ
Ծննդյան օր	19-րդ դար
Վախճանի օր	1965
Վախճանի վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն, Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ամուսին	Արամ Մանուկյան
Զավակներ	Մեկ դուստր՝ Սեդա Մանուկյան
Katarine Zalyan-Manukyan

Կատարինե Զալյան-Մանուկյան (19-րդ դար - 1965, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), հայ բժշկուհի, պետական գործիչ, Հայաստանի առաջին Հանրապետության պառլամենտի 2-րդ գումարման պատգամավոր։

Հայաստանի առաջին Հանրապետության հիմնադիր Արամ Մանուկյանի կինն էր^[1]։

Կենսագրություն խմբագրել

Կատարինե Զալյանը մասնագիտությամբ բժշկուհի է եղել։ ՀՅԴ անդամ էր^[1]։

Հայաստանի երկրորդ գումարման պառլամենտի Առողջապահության հանձնաժողովի անդամ էր։ Լինելով բժշկուհի՝ նվիրվել էր գաղթականների ու որբերի օգնության գործին՝ պայքար մղելով համաճարակների դեմ։ Որբանոցներից մեկում էլ հանդիպել է ապագա ամուսնուն՝ Արամ Մանուկյանին, ում հետ էլ ամուսնացել է 1917 թվականին, Երևանում։ 1919 թվականին այդ ամուսնությունից ծնվում է Արամ Մանուկյանի և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանի միակ ժառանգը` Սեդա Մանուկյանը^[1]։

Կատարիեն խորհրդարանի պատգամավոր է ընտրվել Արամ Մանուկյանի մահվանից մի քանի ամիս առաջ։ Առաջին Հանրապետության անկումից հետո Կատարինեի զրկանքներին գումարվել են բոլշևիկյան իշխանության քաղաքական հետապնդումները^[1]^[2]։

Կատարինե Զալյան-Մանուկյանը մահացել է 1965 թվականին։ Մահվանից առաջ Կատարինեն ասել էր դստերը.

Ես չտեսա, բայց դու անպայման կտեսնես այն օրը, երբ մարդիկ կհիշեն ու կգնահատեն քո հորը։ Ես վստահ եմ, որ հայ ժողովուրդը չի մոռանա նրան^[1]։

Գործունեություն խմբագրել

Խորհրդարանում Կատարինե Մանուկյանն ընտրվել է Ներգաղթի և Վերաշինության, Բժշկա-սանիտարական հանձնաժողովների անդամ և իր գործունեությունն իրականացրել է այդ հանձնաժողովների իրավասությունների շրջանակում ինչպես նաև վարչական պաշտոնեանների չարաշահումները քննող ժամանակավոր հանձնաժողովի անդամ է եղել^[3]^[4]։

Կատարինե Մանուկյանը, որպես խորհրդարանական հանձնաժողովի անդամ պարբերաբար այցելել է երկրի գավառները, կարիքավորների և գաղթականների խնդիրներին տեղում ծանոթանալու նպատակով։ Գաղթականներն ունեին ինչպես մթերքի, այնպես էլ բժշկական օգնության կարիք։ Խոսքը վերաբերում է նաև եզդի գաղթականներին։

Ընտանիք խմբագրել

Կատարինե Զալյանն ամուսանցել է Հայաստանի առաջին հանրապետության հիմնադիր Արամ Մանուկյանի հետ։ Ամուսնությունից հետո։ Նրանք ամուսնացել են 1917 թվականին։ Ամուսնու ազգանվամբ գրանցվել է Կատարինե Զալյան-Մանուկյան։ Նրանց ամուսնական կյանքը տևեցլ է երկու տարուց էլ պակաս, քանի որ 1919 թվականի հունվարի 29-ին Արամ Մանուկյանը մահացել է բծավոր տիֆից։

Հայաստանի հորհրդայնացումից հետո Կատարինեն մանկահասակ դստեր հետ ապաստանել է քրոջ բնակարանում, ապա մեկնել է Կրասնոդար՝ Արամ Մանուկյանի ազգականների մոտ։ 1927 թվականին վերադարձել է Երևան և կրկին նվիրվել բժշկությանը։ Բոլշևիկները համապատասխան մաշկաբան-մասնագետ չգտնելով Կատարինեին ընդունել են աշխատանքի։ Մինչև 1937 թվականին ապրել են ծանր պայմաններում^[4]։

Կատարինեն մահացել է 1965 թվականին։

Երեխաներ խմբագրել

Արամ Մանուկյանը և Կատարինե Զալյան-Մանուկյանն ունեցել եմ մեկ դուստր՝ Սեդա։ Նա մինչև 1976 թվականն ապրել է Երևանում, ապա տեղափոխվել է Մոսկվա, որտեղ էլ մահացել է 2005 թվականին՝ 86 տարեկան հասակում։ 1998 թվականին նա այցելել է Երևան, Սարդարապատի թանգարանին է նվիրել հոր իրերը և լուսանկարները^[5]։

Ժամանց խմբագրել

Հասարակական-քաղաքական գործունեությանը զուգահեռ Կատարինեն ժամանակ է հատկացրել նաև ընկերների հետ շփումներին։ Նա, ինչպես խորհրդարանի մյուս կին պատգամավորները խորհրդարանական ակումբի անդամ էր, որի նպատակը նրա անդամների և նրանց ընտանիքների համար ընկերական մտերիմ շրջապատի, հաճելի ժամանցի ապահովումն էր։

Գրականություն խմբագրել

Սոնա Զեյթլյան, «Հայ կնոջ դերը հայ հեղափոխական շարժման մեջ», Լոս Անջելես, 1992

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Առաջին հանրապետության կին պատգամավորները». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 16-ին.
↑ Մանուկյան, Արմենակ Սարիբեկի (2002). «Քաղաքական կյանքը Հայաստանում 1920-1940 թթ». Գիտություն. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 2-ին.
↑ «Հայաստանի Հանրապետության պառլամենտի նիստերի արձանագրություններ։ 1918-1920թվականներ», Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ 2009, էջ 263, համեմատությունը՝ «Հայաստանի աշխատավոր», 1919թվական, 19 սեպտեմբերի
↑ ^4,0 ^4,1 Ստեփանեան Խաչատուր Կանայք առաջին հանրապետութեան խորհրդարանում, Նոր Ջուղա, 2018, էջ 35-ից 55 Արխիվացված 2021-06-02 Wayback Machine
↑ Արամ Մանուկյանին նվիրված հուշակոթողը Սարդարապատում

Արտաքին հղումներ խմբագրել

«Արմենակ Սարիբեկի Մանուկյան». ysu.am (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 2-ին.

[ԿՊատգամավորներ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Առաջին հանրապետության կին պատգամավորները». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 16-ին.

[2] Մանուկյան, Արմենակ Սարիբեկի (2002). «Քաղաքական կյանքը Հայաստանում 1920-1940 թթ». Գիտություն. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 2-ին.

[3] «Հայաստանի Հանրապետության պառլամենտի նիստերի արձանագրություններ։ 1918-1920թվականներ», Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ 2009, էջ 263, համեմատությունը՝ «Հայաստանի աշխատավոր», 1919թվական, 19 սեպտեմբերի

[Կատարինե-4] 4,0 ^4,1 Ստեփանեան Խաչատուր Կանայք առաջին հանրապետութեան խորհրդարանում, Նոր Ջուղա, 2018, էջ 35-ից 55 Արխիվացված 2021-06-02 Wayback Machine

[5] Արամ Մանուկյանին նվիրված հուշակոթողը Սարդարապատում

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]