Ծովինար (աստվածուհի)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ծովինար (այլ կիրառումներ)

Ծովինար Նար, Նուրին (ծով և «նարու»–գետային ոգի բառերից) ջրի, ծովի, անձրևի աստվածուհին հայ դիցաբանության մեջ /Վանի թագավորության դիցարանում հիշատակվում է Ծինույարդի անվանաձևով/։

Ծովինար
Տեսակ	ջրի աստվածություն
Սեռ	իգական

Հայ ժողովրդական հավատալիքներում ու հեքիաթներում՝ ամպրոպային ոգի, փայլակի կամ կայծակի իգական անձնավորում, որի մասին եղած զրույցները նման են ամպրոպային դյուցազունների առասպելներին։ Ծովինարը հրեղեն, ցասումնալից էակ է, որ ամպրոպի ժամանակ խաղում է ամպերի մեջ և պատուհասող կարկուտ կամ պտղաբեր անձրև ուղարկում մարդկանց։ Երաշտի ժամանակ մարդկային թափորները, ծիսական երգերի ուղեկցությամբ, մաղթանքներ էին ուղղում Ծովինարին, որպեսզի նա անձրև տար դաշտերին։

Առասպելական զրուցներում և ժողովրդական վեպում ջրային տարերքի հետ կապված ամպերի կայծակնացայտ ոգի կամ ծովային ջրից հղիացած երկվորյակ դյուցազուննրի՝ Սանասարի ու Բաղդասարի մայրը։ «Սասնա ծռեր» էպոսի մի քանի պատումներում հանդես է գալիս նաև Ծովյալ խանում, Ծովյալ անվանաձևերով։ Ծովինարը հալածվում է, հետապնդվում, ենթարկվում զանազան վտանգների, ինչպես Սարանյուն՝ հնդկական, Լետոն՝ հունական, Ռեան՝ հռոմեական սուրբ երկվորյակների առասպելներում։

Գրականություն

• Աբեղյան Մ., Երկ., հ.7, Ե., 1975, էջ 70–73:
• Մելիք-Օհանջանյան Կ., Միթրա-Միհրի արբանյակներն ու գործակալները, տես «Գրական բանասիրական հետախուզումներ», գիրք 1, Ե., 1946:
• Սասնա ծռեր, հ. 2, մաս 1, Ե., 1944, մաս 2, Ե., 1951:

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 138)։