Ծոբոփորի ամրոց

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ծոբոփոր (այլ կիրառումներ)

Ծոբոփորի ամրոց (Ծոփքի ամրոց, վրաց.՝ წოფის ციხე), հայկական պատմական հուշարձան Վրաստանում, ներկայիս Քվեմո Քարթլիի մարզի Մառնեուլի շրջանում։

Ծոբոփորի ամրոց
Նկարագրություն
Տեղագրություն	Քվեմո Քարթլի, Մառնեուլի շրջան, Վրաստան
Երկիր	Վրաստան
Օգտագործվան մեջ	VI-XIII դարեր
Ընթացիկ վիճակ	ավերակներ

Աշխարհագրական դիրքը

Միջնադարյան ամրոցի ավերակները գտնվում են Ծոբ գյուղից հյուսիս՝ բարձր ժայռաբլրի գագաթին։ Ամրոցը Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Ծոբոփոր գավառի կենտրոնն էր։ Այն երեք կողմից շրջափակված է եղել խոշոր, անմշակ քարերով ու կրաշաղախով կառուցված և բուրգերով ուժեղացված պարսպով, իսկ չորրորդ՝ հարավարևելյան կողմից, պաշտպանվել է բնական պատնեշով, մեծ բարձրության ուղղաձիգ ժայռերով ու անդնդախոր ձորով։

Պատմություն

7-րդ դարում ամրոցն անցել է Սմբատ իշխանի որդի Ուքանին։ 1211 թվականին այն նվիրաբերվել է Հաղպատի վանքին։

Եկեղեցին

Ծոբոփորի ամրոցում են 5-րդ դարի միանավ եկեղեցու (գրականության մեջ հայտնի է Ծոփքի բազիլիկ անունով) ավերակները։ Կառուցվել է մաքուր տաշած բազալտից։ Հարավային մուտքն ունի շեշտված պայտաձև լյունետ։ Ճակատների վրա կան քանդակազարդ քարե կալունակներ։ Ներսում պահպանվել է որմնամույթի խոյակներից մեկը՝ կենդանակերպ քանդակներով (վազող եղնիկներ, ետևի թաթերին նստած առյուծ)։ Աբակի բուսական զարդաքանդակը ոճով մոտ է Քասաղի, Տեկորի տաճարների համանման քանդակներին։ Ծոբոփորի եկեղեցու բարձրաքանդակները աչքի են ընկնում պլաստիկայով, դինամիզմով և կատարման ռեալիզմով։

Գրականություն

• Գ. Հովսեփյան, Նյութեր և ուսումնասիրություններ հայ արվեստի և մշակույթի պատմության, պր. 3, Նյու Յորք, 1944
• Բ. Առաքելյան, Հայկական պատկերաքանդակները IV-VII դարերում, Ե. 1949

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 133)։