Խոզանափուշ ղարադաղի
| Խոզանափուշ ղարադաղի | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Կարգ | Աստղածաղկավորներ (Asterales) |
| Ընտանիք | Աստղածաղկազգիներ (Asteraceae) |
| Ենթաընտանիք | Տատասկափշայիններ (Carduoideae) |
| Տրիբա | Cynareae |
| Ենթատրիբա | Carduinae |
| Ցեղ | Խոզանափուշ (Cousinia) |
| Տեսակ | Խոզանափուշ ղարադաղի (C. qaradaghensis) |
| Միջազգային անվանում | |
| Cousinia qaradaghensis | |
Խոզանափուշ ղարադաղի (լատին․՝ Cousinia qaradaghensis), բարդածաղկավորների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
40-50 սմ բարձրությամբ կիսաթփիկ բույս է։ Տերևները խիտ դասավորված են ցողունի վրա, հերթադիր են, կոշտ և փետրաձև բաժանված։ Ջղերի ծայրերին կան սուր փշեր։ Զամբյուղները գնդաձև են, կենտրոնականը կազմված է զգալիորեն մեծ եզրիններից։ Ծածկոցի թերթերն ունեն երկար ոստայնանման թավոտություն, նեղ են, երկարությամբ ծալված, աղեղնաձև հետ թեքված հավելուկներով։ Ծաղիկները վարդագույն են։ Սերմիկները սեպաձև են, պապուսը՝ թափվող[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է միայն Մեղրու ֆլորիստիկական շրջանում (Լիճք, Կուրիս)։ Աճում է նաև Հյուսիսարևելյան Անատոլիայում և Հյուսիսարևնտյան Իրանում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է միջին լեռնային գոտում՝ ծովի մակարդակից 1100-1400 մ բարձրությունների վրա, ժայռոտ և քարքարոտ վայրերում։ Ծաղկում է հունիս–հուլիս ամիսներին, պտղաբերում՝ հուլիս–օգոստոսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է։ Հայտնի է մեկ պոպուլյացիա։ Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 10 կմ²-ից պակաս է։ Աճում է ինտենսիվ յուրացվող տարածքներում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES–ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
Պոպուլյացիայի մի մասը պահպանվում է «Արևիկ» ազգային պարկի սահմաններում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.