Խարզանի գավառակ
Խարզան, գավառ Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի վիլայեթի Սղերդի գավառում։ Գտնվում էր Սասունի հարավարևելյան կողմում, Մոտկանի գավառակից հարավ։ Կենտրոնը Զոխ ավանն էր։
| Գավառակ | |
|---|---|
| Խարզան | |
| Վարչական տարածք | Արևմտյան Հայաստան |
| Վիլայեթ | Բիթլիսի վիլայեթ |
| Գավառ | Սղերդի գավառ |
| Այլ անվանումներ | Խալդան, Խալտան, Խարզանք, Հարզան, Ղարզան |
| Բնակչություն | 13 000[1] մարդ (1891) |
| Ազգային կազմ | Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)[1] |
| Կրոնական կազմ | Քրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը)[1] |
| Տեղաբնականուն | խարզանցի |
| Ժամային գոտի | UTC+3 |
Լեոն Խարզանը նույնացնում է պատմական աղձնիքի Քեղ կամ Քաղ գավառին։ Ըստ Ն. Ադոնցի տարածքը համապատասխանում է Կուլլիմերի նահանգին։ Վ. Տոմաշենի ուսումնասիրությունների համաձայն Խարզան և Հազզո գավառակները միասին կազմել են հին Սասունը։
XIX դարի սկզբին Խարզանը պատկանում էր Դիարբեքիրի փաշայությանը և կրում էր Հզու կամ Խզու անվանումը։
Խարզանը հայտնի էր խաղողով և գինիով։
Աշխարհագրություն խմբագրել
Գավառակի գետերից է Խարզան գետը, որը հոսում է հյուսիս-հարավ ուղղությամբ։ Գետը որոտում է լեռնային գետահովիտը։ Գավառը տեղ-տեղ անտառապատ է։
Վարչական բաժանում խմբագրել
1882 թվականին, ըստ հայ մամուլի տվյալների, Խարզանն ուներ 111 գյուղ՝ 18 636 բնակիչ, որից 8 262 հայ, 7 599 քուրդ, 1 600 ասորի և 1 159 այլազգիներ։ 1909 թվականին գավառակն ուներ 205 գյուղ։
Ըստ Վ. Քինեի 1891 թվականին Խարզանն ուներ 13 000 բնակիչ, որից 8800 մուսուլմաններ էին, 3600-ը՝ հայեր, այլք՝ 600։
Ադդոյի տվյալների համաձայն 1909 թվականին գավառակն ուներ 183 գյուղ[1]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Աղբյուրներ խմբագրել
- «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն