Լորիս Ճգնավորյան
Լորիս Հայկազի Ճգնավորյան (հոկտեմբերի 13, 1937[1] կամ հոկտեմբերի 12, 1937[2], Բորուջերդ, Լոռեսթանի նահանգ, Իրան), ժամականակից իրանահայ դիրիժոր և կոմպոզիտոր։
| Լորիս Ճգնավորյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 13, 1937[1] (85 տարեկան) կամ հոկտեմբերի 12, 1937[2] (85 տարեկան) Բորուջերդ, Լոռեսթանի նահանգ, Իրան |
| Երկիր |  Պահլավական Իրան,  Իրան,  Հայաստան և  Ավստրիա[3] |
| Ժանրեր | օպերա |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր, դիրիժոր, երաժշտության ուսուցիչ և երաժիշտ |
| Կրթություն | Միչիգանի համալսարան |
| Պարգևներ | |
| Կայք | loristjeknavorian.com |
 Loris Tjeknavorian Վիքիպահեստում | |
ԿենսագրությունԽմբագրել
Ծնվել է Իրանում 1937 թվականին։ 1950-1954 թվականներին սովորել է Թեհրանի կոնսերվատորիայում (ջութակի բաժին), 1961 թվականին ավարտել Վիեննայի երաժշտական ակադեմիայի, ջութակի և կոմպոզիցիայի բաժինները, 1963-1964 թվականներին կատարելագործվել Ձալցբուրգի Մոցարտեումում և 1965-1966 թվականներին՝ Միչիգանի համալսարանում։
1970-1975 թվականներին՝ Իրանի մշակույթի նախարարության ժողովրդական երաժշտության արխիվի տնօրեն և ներկայացուցիչ-կոմպոզիտոր, օպերային թատրոնի գլխավոր դիրիժոր, Փեհլևի մշակութային հիմնադրամի գլխավոր երաժշտական տնօրեն։ 1975 թվականից ապրել և աշխատել է Վիեննայում, Նյու Յորքում, Լոնդոնում։ 1978 թվականին Լոնդոնում հիմնել է Հայ երաժշտության ինստիտուտը։ 1989 թվականից գործունեություն է ծավալել Հայաստանում, 1989-1998 և 1999-2000 թվականներին՝ Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր[4]։ 2010 թվականից ԱՄՆ Կալիֆոռնիա նահանգի Գլենդել քաղաքի սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարն ու գլխավոր դիրիժորն է[5][6][7]։
ՍտեղծագործություններԽմբագրել
Ճգնավորյանը գրել է 5 օպերա, Ռեքվիեմ և բազմաթիվ երաժշտական ստեղծագործություներ։ Նա 45-ից ավելի կինոնկարների երաժշտության հեղինակ է։ Նա ղեկավարել և համերգներով հանդես է եկել Ավստրիայում, Մեծ Բրիտանիայում, ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Հունգարիայում, Իրանում, Ֆինլանդիայում, նախկին ԽՍՀՄ-ի երկրներում, Հայաստանում, Թաիլանդում, Հոնկոնգում, Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում, Դանիայում, Իսրայելում և այլուր[8]։ 1970 թվականին Իրանի մշակույթի նախարարը Ճգնավորյանին հրավիրում է Իրան և նշանակում է Թեհրանի Ռուդաքի օպերային թատրոնի նվագախմբի գլխավոր դիրիժոր։ 1988 թվականի Մեծ երկրաշարժից հետո ԱՄՆ-ից տեղափոխվել է Հայաստան և 1991 թվականին ոտքով քայլել է մինչև Գյումրի, որպեսզի երկրաշարժից ավերված քաղաքի համար դրամահավաք կազմակերպի և քաղաքում մշակութային Ակադեմիա ստեղծի, այդ օրերին նկարահանվեց մի կինոնկար՝ «Ուխտագնացություն դեպի Գյումրի», որի սցենարի հեղինակը Հրաչուհի Տատուրյանն էր։ Ճգնավորյանը մեծ ներդրում ունի նաև Հայաստանի անկախության ճանաչման գործում, նա այդ օրերիրին կազմակերպեց ﬔծ համերգ՝ «Այո Անկախությանը» ի նպաստ ժողովրդի կողմից անկախության ճանաչմանը։
ՕպերաներԽմբագրել
- «Աղավնու վանքը», 1961
- «Ռոստամ և Զոհրաբ», 1962-1964
- «Փարդիս և Փարիսա», 1972
ԲալետներԽմբագրել
- «Ֆանտաստիկ», 1958-1961
- «Սիմորգ», 1975
- «Օթելլո», 1984
ՄրցանակներԽմբագրել
- «Հոմայուն» շքանշան, 1971, Իրան
- Հայ եկեղեցու Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ շքանշան, 1978
- Մովսես Խորենացու մեդալ, 1996
- Երևանի պատվավոր քաղաքացի, 1991
- ՀՀ Նախագահի հրամանագրով պարգևատրվել է «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալով[9], 2012
- Ավստրիայի Նախագահի սահմանած «Ոսկե մեդալ»
ՖիլմերԽմբագրել
- «Ուխտագնացություն դեպի Գյումրի» «Հայկ» կինոստուդիա - 1991, 52 րոպե, ռեժիսոր՝ Լևոն Մկրտչյան, սցենարի հեղինակ՝ Հրաչուհի Տատուրյան
- «Հաղթանակների ճանապարհով», (Ավստրիա, Գերմանիա, Հունաստան)1993
- «Պրեմիերա Թեհրանում - Ֆիրդուսի, Ռոստամ և Սոհրաբ», 2001
ԸնտանիքԽմբագրել
- Քույրը՝ Արշալույս Հայկազի Ճգնավորյան-Այզենբաուեր (13.10.1937, Բորուջերդ), քիմիական գիտությունների դոկտոր։ Եղել է ՄԱԿ-ի արդյունաբերական տեխնոլոգիայի բաժնի տնօրեն։ Որդին՝ Էմանուել Ճգնավորյանը, ջութակահար է և ապրում ու ստեղծագործում է Հայաստանից դուրս[10]։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Discogs — 2000.
- ↑ 2,0 2,1 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ https://www.bmeia.gv.at/en/the-ministry/press/news/2008/composerconductor-loris-tjeknavorian-receives-distinguished-austrian-award/
- ↑ «Լորիս Ճգնավորյանի մասին Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի կայքում»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 16-ին։ Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 7
- ↑ Լորիս Ճգնավորյանը ղեկավարելու է Գլենդեյլի սիմֆոնիկ նվագախումբը
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007
- ↑ Լորիս Ճգնավորյանի կենսագրությունը avproduction.am կայքում
- ↑ Աշխարհի հայ երաժիշտներ։ Երևան: Անտարես։ 2014։ էջ 46
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության շքանշանով և մեդալով պարգևատրելու մասին
- ↑ «Լորիս Ճգնավորյանի որդին ազատվեց բանակից. Ճգնավորյանի նկատմամբ 2017 թվականից հարուցված է քրգործ՝ պարտադիր զինվորական ծառայությունից խուսափելու հիմքով» հոդված aravot.am լրատվական կայքում, (արխիվացված 10․03․2022թ․)