Նիկոլայ Լոբաչևսկի

(Վերահղված է Լոբաչևսկի Ն.ից)

Նիկոլայ Իվանի Լոբաչևսկի (ռուս.՝ Николай Иванович Лобачеевский, նոյեմբերի 20 (դեկտեմբերի 1), 1792[1], Նիժնի Նովգորոդ, Ռուսական կայսրություն[2] - փետրվարի 12 (24), 1856[1][3], Կազան, Կազանի գավար, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն[2]), ռուս մաթեմատիկոս։

Նիկոլայ Լոբաչևսկի
Николай Лобачевский
Ծնվել էնոյեմբերի 20 (դեկտեմբերի 1), 1792[1]
Նիժնի Նովգորոդ, Ռուսական կայսրություն[2]
Մահացել էփետրվարի 12 (24), 1856[1][3] (63 տարեկան)
Կազան, Կազանի գավար, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն[2]
ԳերեզմանԱրսկոե գերեզմանատուն[4]
Բնակության վայր(եր)Q56024391?[5]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, պրոֆեսոր և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Կազանի կայսերական համալսարան
Գործունեության ոլորտերկրաչափություն[6], հանրահաշիվ, մաթեմատիկական անալիզ, հավանականությունների տեսություն, Եռանկյունաչափություն, մաթեմատիկա[6], Ոչ Էվկլիդեսյան երկրաչափություն[6] և հիպերբոլիկ երկրաչափություն[6]
Պաշտոն(ներ)ռեկտոր
ԱնդամակցությունԳյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԿազանի կայսերական համալսարան
Գիտական աստիճանգիտության մագիստր (1811)
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[1][6][7]
Գիտական ղեկավարՄարտին Բարտելս[8]
Եղել է գիտական ղեկավարՆիկոլայ Բրաշման[9]
Հայտնի աշակերտներԻոսիֆ Բոլցանի, Նիկոլայ Զինին, Ալեքսանդր Պոպով և Էրաստ Յանիշևսկի
Պարգևներ
Սուրբ Աննայի Առաջին Փառքի շքանշան Սուրբ Ստանիսլավի 1-ին աստիճանի շքանշան Սուրբ Վլադիմիրի 3-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Աննայի 2-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Աննայի 3-րդ աստիճանի շքանշան և Սուրբ Ստանիսլավի 3-րդ աստիճանի շքանշան
Ամուսին(ներ)Վարվառա Մոիսեևա
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Nikolai Lobachevsky Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Նիկոլայ Լոբաչևսկին 1807-1811 թվականներին ուսանել և ապա դասավանդել է Կազանի համալսարանում, որտեղ 1816 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում։ 1820-1822 թվականներին եղել է այդ համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի դեկան, 1827-1846 թվականներին՝ ռեկտոր։ 1830 թվականին Լոբաչևսկին հրատարակել է իր նոր ստեղծած երկրաչափության հիմունքները, որոնք թերևս սկզբում չընդունվեցին, բայց հետագայում մեծ ազդեցություն ունեցան XIX դարի մաթեմատիկական մտածողության վրա։

Նիկոլայ Լոբաչևսկին աշխատանքներ ունի հանրահաշվի, մաթեմատիկական անալիզի, հավանականությունների տեսության, մեխանիկայի, ֆիզիկայի, աստղագիտության վերաբերյալ։ Լոբաչևսկին ստեղծել է նոր՝ Էվկլիդեսյանից տարբեր երկրաչափություն՝ Լոբաչևսկու երկրաչափությունը, որն արմատապես փոխեց տարածության բնույթի մասին մինչ այդ իշխող պատկերացումները և մեծապես խթանեց մաթեմատիկական մտածողության զարգացմանը։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

  • Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2008, էջ 403

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 649