Լեոն Բատիստա Ալբերտի
Լեոն Բատիստա Ալբերտի (Իտալերեն: [leˈon batˈtista alˈbɛrti], փետրվարի 14, 1404[1][2][3][…], Ջենովա, Ջենովայի Հանրապետություն[2][4] - ապրիլի 25, 1472[5][2], Հռոմ, Պապական մարզ[2][4]), իտալացի գիտնական, նկարիչ, ճարտարապետ, փիլիսոփա, լեզվաբան, արվեստի տեսաբան, գրչագրության մասնագետ, կաթոլիկ հոգևորական, գրող և երաժիշտ, հումանիզմի գաղափարների ջատագով։ Վերածննդի մշակույթի և գիտության ականավոր գործիչ։ Բազմաթիվ ուսումնասիրողների կարծիքով նրան կարելի է համարել Վերածննդի դարաշրջանի բազմաքանքար մարդու մարմնացում։ Ալբերտիի կյանքի պատմությունը ներկայացված է Վերածննդի նշանավոր հեղինակ Ջորջո Վազարիի «Լավագույն նկարիչների, քանդակագործների, ճարտարապետների կյանքը» գրքում։
Լեոն Բատիստա Ալբերտի իտալ.՝ Leon Battista Alberti | |
---|---|
Ծնվել է | փետրվարի 14, 1404[1][2][3][…] |
Ծննդավայր | Ջենովա, Ջենովայի Հանրապետություն[2][4] |
Մահացել է | ապրիլի 25, 1472[5][2] (68 տարեկան) |
Մահվան վայր | Հռոմ, Պապական մարզ[2][4] |
Գերեզման | Սանտա Կրոչե եկեղեցի[6] |
Քաղաքացիություն | Ջենովայի Հանրապետություն |
Կրոն | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի |
Կրթություն | Բոլոնիայի համալսարան (1425)[4] |
Երկեր | Սանտ Անդրեա եկեղեցի, Սան Սեբաստիանո եկեղեցի, De pictura?, Apologi centum?, Tempio Malatestiano?, De re aedificatoria?, Basilica of Santa Maria Novella?, Palazzo Rucellai? և De statua? |
Մասնագիտություն | փիլիսոփա, լեզվաբան, գաղտնագիր, բանաստեղծ, ճարտարապետ, ճարտարապետության տեսաբան, երաժշտության տեսաբան, երաժշտագետ, քանդակագործ, գրող, մեդալագործ, նկարիչ, մաթեմատիկոս, դրամատուրգ, երգեհոնահար, գիտնական, արվեստագետ, արվեստի տեսաբան, մարդասեր, պաշտոնյա և մարզիկ |
Leon Battista Alberti Վիքիպահեստում |
Հակիրճ տեղեկատվություն
խմբագրելԾնվել է 1404 թվականի փետրվարի 18-ին, Ջենովայում։ Տեսական տրակտատներում («Արձանի մասին», 1435 թ., «Գեղանկարչության մասին», 1435–1436 թթ., «Ճարտարապետության մասին», մոտ 1452 թ., հրատարակված 1485 թ.) ընդհանրացրել է գիտության նվաճումներով հարստացած իր ժամանակի արվեստի փորձը, արվեստի պատմության մեջ առաջին անգամ տվել հեռանկարի մաթեմատիկական հիմունքների ձևակերպումները[7]։ 1466 թվականին գրած «Տրակտատ գրչագրերի մասին» գրքում առաջ է քաշել բազմայբուբեն գրչագրեր գործածելու գաղափարը։ Գրել է «Փառասերը» (1426 թ.) կատակերգությունը։ «Ընտանիքի մասին» (1437–1441 թթ.) քառահատոր աշխատության մեջ զարգացրել է օրինակելի ընտանիքի և ներդաշնակ մարդու վերաբերյալ իր գաղափարը։
Առանձնապես նշանակալի է Ալբերտիի ներդրումը ճարտարապետության բնագավառում։ Լեոնի նախագծերով կառուցված շինությունները՝ Ֆլորենցիայի Ռաչելլաիի պալատը (1446–1451 թթ.), Ռիմինիի Սան Ֆրանչեսկո եկեղեցին (1447–1468 թթ.), Մանտուայի Սան Սեբաստիանո (1460 թ.) և Սանտ Անդրեա (1472–1494 թթ.) եկեղեցիները, կարևոր քայլ են Վաղ Վերածննդի ճարտարապետության կողմից անտիկ ճարտարապետության ավանդույթների յուրացման ու զարգացման գործում։ Լեոն Ալբերտին նաև հեղինակել է «Տասը գիրք ճարտարապետության մասին» տեսական աշխատությունը։
Աշխատություններ
խմբագրել- Albertiana, Rivista della Société Intérnationale Leon Battista Alberti, Firenze, Olschki, 1998 sgg.
- Альберти Леон Баттиста. Десять книг о зодчестве: В 2 т. — М., 1935—1937.
- Альберти Леон Баттиста. Книги о семье. — М.: Языки славянских культур, 2008.
- Гуманизм второй половины XIV века — первой половины XV века: Сборник источников / Сост. и пер. Ревякина Н. В. — Новосибирск. 1975.
- Мастера искусств об искусстве. Т. 2: Эпоха Возрождения / Под ред. А. А. Губера, В. Н. Гращенкова. — М., 1966.
- Сочинения итальянских гуманистов эпохи Возрождения (XV в.) / Под ред. Л. М. Брагиной. — М., 1985.
Գրականություն
խմբագրել- Абрамсон М. Л. От Данте к Альберти / Отв. ред. член-корр. АН СССР З. В. Удальцова. Академия наук СССР. — М.: Наука, 1979. — 176, [8] с. — (Из истории мировой культуры). — 75 000 экз. (обл.)
- Леон Баттиста Альберти: Сб. статей / Отв. ред. В. Н. Лазарев; Научный совет по истории мировой культуры, Академия наук СССР. — М.: Наука, 1977. — 192, [24] с. — 25 000 экз. (обл.)
- Леон Баттиста Альберти // История культуры стран Западной Европы в Эпоху Возрождения / Под ред. Л. М. Брагиной. — М.: Высшая школа, 1999. — С. 40—43.
- Аникст А. Выдающийся зодчий и теоретик искусства // Архитектура СССР. — 1973. — № 6. — С. 33—35.
- Венедиктов А. И. Ренессанс в Римини. — М.: Изобразительное искусство, 1970. — 131 с.: фот. — (Страницы истории искусств).
- Гарэн Э. Исследование о Леоне Баттиста Альберти // Гарэн Э. Проблемы итальянского возрождения: Избранные работы. Пер. с ит. — М.: Прогресс, 1986. — С. 173—213.
- Данилова И. Е. Альберти и Флоренция. — М., 1997. (Чтения по истории и теории культуры. Выпуск 18. Российский государственный гуманитарный университет. Институт высших гуманитарных исследований). (Перепечатано с приложением: Данилова И.Е. «Исполнилась полнота времен...». Размышления об искусстве. Статьи, этюды, заметки. — М., 2004. — С. 394—450).
- Зубов В. П. Альберти и культурное наследие прошлого // Мастера классического искусства Запада. — М., 1983. — С. 5—25.
- Зубов В. П. Архитектурная теория Альберти. — СПб.: Алетейя, 2001. — ISBN 5-89329-450-5.
- Маркузон В. Ф. Место Альберти в архитектуре раннего Возрождения // Архитектура СССР. — 1973. — № 6. — С. 35—39.
- Савченко М. Р. К истории становления архитектурной метафизики — категориальный подход (Витрувий) и проектный подход (Альберти) // Очерки истории и теории архитектуры Нового и Новейшего времени / Под. ред. И. А. Азизян. — СПб.: Коло, 2009. — 656с. — Гл. 2. — С.13—34.
- Павлов В. И. Л.-Б. Альберти и изобретение живописной линейной перспективы // Итальянский сборник 3. — СПб., 1999. — С. 23—34.
- Ревзина Ю. Е. Инструментарий проекта. От Альберти до Скамоцци. — М.: Памятники исторической мысли, 2003. — 159 с., илл.
- Ревзина Ю. Е. Церковь Сан Франческо в Римини. Архитектурный проект в представлении Альберти и его современников // Вопросы искусствознания. XI(2/97). — М.,1997. — С. 428—448.
- Эненкель К. Происхождение ренессансного идеала «uomo universale». «Автобиография» Леона Баттисты Альберти // Человек в культуре Возрождения. — М., 2001. — С. 79—86.
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Ռուչելաի պալատի ճակատամասը
-
Ֆլորենցիայի Սանտա Մարիա Նովելլա եկեղեցու ճակատային մասը
-
Ռիմինիի Մալատեստիանո եկեղեցին
-
Մանտուայի Սանտ Անդրեա բազիլիկը
-
Մանտուայի Սան Սեբաստիանո եկեղեցին
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Grayson C., Argan G. C. Dizionario Biografico degli Italiani (իտալ.) — 1960. — Vol. 1.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (ֆր.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 42. — ISBN 978-2-221-06888-5
- ↑ 3,0 3,1 KulturNav — 2015.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Kelly-Gadol J. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ Williams, Kim (2010 թ․ օգոստոսի 27). The Mathematical Works of Leon Battista Alberti. Birkhauser Verlag AG. էջեր 1. ISBN 978-3-0346-0473-4 – via Duke Libraries.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- «Альберти, Леоне Баттисто». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Альберти в энциклопедии Кругосвет
- Albertian Bibliography on line
- MS Typ 422.2. Alberti, Leon Battista, 1404–1472. Ex ludis rerum mathematicarum : manuscript, [14--]. Houghton Library, Harvard University.
- Palladio's Literary Predecessors Արխիվացված 2018-12-17 Wayback Machine
- "Learning from the City-States? Leon Battista Alberti and the London Riots", Caspar Pearson, Berfrois, September 26, 2011
- Online resources for Alberti's buildings
- Alberti Photogrammetric Drawings [1] Արխիվացված 2009-03-05 Wayback Machine
- S. Andrea, Mantua, Italy
- Sta. Maria Novella, Florence, Italy
- Alberti's works online
- De pictura/Della pittura, original Latin and Italian texts (English translation)
- Libri della famiglia – Libro 3 – Dignità del volgare Արխիվացված 2007-10-14 Wayback Machine on audio MP3
- Momus Արխիվացված 2010-11-15 Wayback Machine, (printed in Rome in 1520), full digital facsimile, CAMENA Project
- The Architecture of Leon Battista Alberti in Ten Books Արխիվացված 2020-08-03 Wayback Machine, (printed in London in 1755), full digital facsimile, Linda Hall Library
- Read online "Ten Books on Architecture by Leone Battista Alberti" Արխիվացված 2012-06-09 Wayback Machine
- Works of Alberti, book facsimiles via archive.org
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 148)։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոն Բատիստա Ալբերտի» հոդվածին։ |