Վիքիպեդիա

Լեոնիդ Հուրվիչ

Լեոնիդ Հուրվիչ (անգլ.՝ Leonid Hurwicz, օգոստոսի 21, 1917(1917-08-21)[1][2][3], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[4] - հունիսի 24, 2008(2008-06-24)[5][6][1][…], Մինեապոլիս, Մինեսոտա, ԱՄՆ), հրեական ծագմամբ ամերիկացի ականավոր տնտեսագետ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր՝ օպտիմալ մեխանիզմների տեսության հիմնման համար (2007)։ Մինեսոտայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր։ Աշխատել է Քոուլզի հանձնախմբում։

Լեոնիդ Հուրվիչ
անգլ.՝ Leonid Hurwicz
Ծնվել էօգոստոսի 21, 1917(1917-08-21)[1][2][3]
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[4]
Մահացել էհունիսի 24, 2008(2008-06-24)[5][6][1][…] (90 տարեկան)
Մինեապոլիս, Մինեսոտա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ և  Լեհաստան
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, տնտեսագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Չիկագոյի համալսարան, Մինեսոտայի համալսարան[7] և Իլինոյսի տեխնոլոգիայի ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտտնտեսագիտություն
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[8], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Տնտեսաչափական ընկերություն[9]
Ալմա մատերԼոնդոնի տնտեսության և քաղաքական գիտությունների դպրոց[10], Վարշավայի համալսարանի իրավունքի և վարչության ֆակուլտետ[11], Հարվարդի համալսարան[11], Չիկագոյի համալսարան[11] և Վարշավայի համալսարան[12]
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[6] և լեհերեն
Եղել է գիտական ղեկավարՔլիֆորդ Հիլդրեթ, Սթենլի Ռոյթերս, Դենիել Մակ-Ֆադդեն, Leigh Tesfatsion?, Միրնա Վուդերս[12], Tatsuyoshi Saijo?, Մ. Մ. Ռաո[12], Ռիչարդ Բ. ՄակՀյու[12], Ջեյմս Փ. Քուիրք[12], Ջեյմս Քլարք Մուր[12], Պարուչուրի Ռ. Կրիշնայա[12], Շոմու Բաներջի[12], Xavier Calsamiglia?[12], Meir Barnea?[12], Պաուլինա Բեատո[12], Mongi Boughzala?[12], Փերրի Լ. Բրաուն[12], Անտոնիո Կամաչո[12], Ջեյմս Դ. Քեմփբել[12], Փոլ Վ. Իթոն[12], Մոհամեդ Ալի Էլ-Հոդիրի[12], Ջերալդ Ջ. Էսքին[12], Ֆերնանդո Վեգա Ռեդոնդո[12], Չադվիք Ջ. Հաբերսթրո[12], Օսթին Հոգաթ[12], Լու Հոնգ[12], Տականոբու Իկեդա[12], Նիլամ Ջայն[12], Հիդեո Կանեմիցու[12], Դոնալդ Կացներ[12], Ռոզուիթա Քինգ[12], Koichi Koyama?[12], Soren Q. Lemche?[12], Շուհե Լի[12], Անտոնիո Մանրեսա[12], Փրեսթոն Ջ. Միլլեր[12], Շինսուկե Նակամուրա[12], Խոսե Օլիու Կրեուս[12], Հարրի Հ. Փոսթներ[12], Ռուբին Սապոսնիկ[12], Guoqiang Tian?[12], Խոսե Տրուխիլյո[12], David Wettstein?[12] և Օուեն Զաուերլենդեր
Ազդվել էՏյալլինգ Կուպմանս
Ջեյկոբ Մարշա
Ազդել էԴենիել Մակ-Ֆադդեն
Պարգևներ
 Leonid Hurwicz Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Մանկություն խմբագրել

Լեոնիդ Հուրվիչը ծնվել է 1917 թ. Մոսկվա քաղաքում՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից 2 ամիս առաջ, Լեհաստանից գաղթած հրեա ընտանիքում, որը հեռացավ Մոսկվայից 1919 թ. և վերադարձավ Վարշավա[15]։ 1938 թ. Վարշավայի համալսարանում մագիստրոսի աստիճան ստանալուց հետո[16], ուսումը շարունակեց Լոնդոնի տնտեսագիտական դպրոցում, որտեղ հաճախել է Նիկոլաս Կալդորի և Ֆրիդրիխ Հայեկի դասախոսություններին։

1939 թ. մեկնել է Ժնև, սակայն 1939 թ. սեպտեմբերի 1-ին սկսվում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։ Ծնողները և եղբայրը Վարշավայից փախան պատերազմի պատճառով և ընկան խորհրդային ճամբարներ։ Լեոնիդի բախտն ավելի բերեց․ որոշ ժամանակ նա ապրեց Շվեյցարիայում և կրթությունը շարունակեց Ժնևի Միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտում (անգլ.՝ Graduate Institute of International Studies) և Պորտուգալիայում։ Հաճախում էր նաև Լյուդվիգ ֆոն Միզեսի սեմինարները[17]։

Գաղթը ԱՄՆ խմբագրել

1940 թվականին Հուրվիչը մեկնում է ԱՄՆ, որտեղ հասցնում է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում աշխատել որպես ասիստենտ՝ Պոլ Սամուելսոնի և Օսկար Լանգի մոտ՝ Չիկագոյի համալսարանում։ Պատերազմի տարիներին Լեոնիդը դասավանդում էր Չիկագոյի համալսարանի օդերևութաբանական ինստիտուտում․[17] միաժամանակ վիճակագրություն էր դասավանդում նաև տնտեսագիտական ֆակուլտետում։ Մասնակցում էր նաև Քոուլզի հանձնախմբի աշխատանքներին՝ տնտեսագիտության բնագավառում կատարվող ուսումնասիրություններին (1942 հունվարից մինչև 1946 թվականի հուլիս[18], ինչպես նաև 1950 թ. հոկտեմբերից մինչև 1951 թ. հունվարը և մինչև 1961 թվականը[19] շարունակում էր մնալ որպես խորհրդատու)։

1944 թ. ամուսնացավ Էվելին Ջենսենի հետ։ Ունի 4 երեխա՝ Սառան (1946), Մայքլը (1949), Ռութը (1951) և Մաքսիման (1953)։

Աշխատանքային գործունեություն խմբագրել

1945-1946 թթ. Հուրվիչն ստանում է Ջոն Սայմոն Գուգենհայմի կրթաթոշակ, իսկ 1946 թվականին Այովայի պետական քոլեջում դառնում դոցենտ։

1951 թ. Լեոնիդ Հուրվիցը Մինեսոտայի համալսարանին կից գործող Բիզնեսի և կառավարման դպրոցում դառնում է տնտեսագիտության և մաթեմատիկայի պրոֆեսոր, որտեղ աշխատում է մինչև մահ։ 1961 թ. նշանակվում է վիճակագրության ֆակուլտետի դեկան, իսկ 1969 թ.՝ տնտեսագիտության անվանի պրոֆեսոր։ 1988 թ. Հուրվիչը թոշակի է անցնում, սակայն 1989 թվականից համարվում էր Կուրտիս Կարլսոնի՝ տնտեսագիտության պատվավոր պրոֆեսոր և շարունակում էր դասախոսություններ կարդալ տնտեսագիտության ասպիրանտներին[20]։

2008 թ. հունիսի կեսերին հոսպիտալացվեց երիկամների անբավարարություն ախտորոշմամբ և հունիսի 24-ին մահացավ։

Պատվավոր դասախոսություններ և պրակտիկա խմբագրել

Հասարակական աշխատանք գիտական միությունում խմբագրել

1969 թվականից Էկոնոմետրիկ միության նախագահն է։ 1965 թվականից ԱՄՆ գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի, իսկ 1974 թվականից՝ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահը։

Գիտական ձեռքբերումներ խմբագրել

Հուրվիչին և իր ընկերներին հաջողվեց ստեղծել մի տեսություն, որն օգնում էր ի հայտ բերել տնտեսագիտությունը կարգավորող շուկայական էֆեկտիվ մեխանիզմներ և սխեմաներ, ինչպես նաև որոշել՝ այս կամ այն իրավիճակում պետության միջամտելու անհրաժեշտության աստիճանը։ Գիտնականները դրեցին օպտիմալ մեխանիզմների հիմքերը և բացատրեցին ռեսուրսների օպտիմալ տեղաբաշխման գործընթացը։

Գիտնականի անունով է կոչվում իր կողմից՝ որոշումների կայացման տեսության համար առաջարկված Հուրվիցի գործակիցը (ց տառով)։

Մրցանակներ և պարգևներ խմբագրել

2007 թ. ապրիլի 14-ին Մինեսոտայի համալսարանում կայացավ «Perspectives on Leo Hurwicz» անվամբ կոնֆերանս՝ նվիրված Լեոնիդ Հուրվիչին։ Կոնֆերանսին մասնակցում էին նոբելյան մրցանակակիրներ Քեննեթ Էրրոուն և Դենիել Մակ-Ֆադդենը։

Աշխատություններ խմբագրել

  • Stochastic Models of Economic Fluctuations (1944)
  • Optimality and Informational Efficiency in Resource Allocation (1960) in Arrow, Karlin and Suppes (eds.), Mathematical Methods in the Social Sciences, Stanford University Press
  • On Informationally Decentralized Systems 1972 in Radner and McGuire, Decision and Organization, North-Holland
  • On Allocations Attainable through Nash Equilibria (1979)
  • Designing Economic Mechanisms (2006) (Ս․ Ռեյտերի հետ համատեղ)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
  2. ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #133491641 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Grimes W. Leonid Hurwicz, Nobel Economist, Dies at 90 // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2008. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  7. ↑ https://www.nytimes.com/2008/06/26/business/26hurwicz.html
  8. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/54296.html
  9. ↑ 9,0 9,1 https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam
  10. ↑ https://www.lse.ac.uk/about-lse/lse-people/Leonid-Hurwicz
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 https://www.jewishvirtuallibrary.org/leonid-hurwicz
  12. ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 12,17 12,18 12,19 12,20 12,21 12,22 12,23 12,24 12,25 12,26 12,27 12,28 12,29 12,30 12,31 12,32 12,33 12,34 12,35 12,36 12,37 12,38 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2007 — Nobel Foundation.
  14. ↑ https://www.aaas.org/fellows/historic?field_last_name_value=H&name_combine=&field_institutional_affiliation_value=&field_address_city=All&field_address_when_elected_administrative_area=All&field_address_when_elected_country_code=All&field_year_elected=&field_primary_aaas_section=All&field_status_value=All&field_year_status_changed_value=&page=21
  15. ↑ Биография на сайте Нобелевского комитета (на англ.яз.)
  16. ↑ Информация о Леониде Гурвиче на сайте Университета Миннесоты. - 27.06.2008.
  17. ↑ 17,0 17,1 Grimes W. Leonid Hurwicz, Nobel Economist, Dies at 90 // The New York Times. - 2008. - June 26
  18. ↑ Биографии и библиография сотрудников Комиссии (на англ.яз.).
  19. ↑ Список сотрудников Комиссии с 1955 года (на англ.яз.).
  20. ↑ U economics prof awarded Nobel Prize. - 27.06.2008.
  21. ↑ Пресс-релиз Шведской Академии наук о вручении премии по экономике (на англ.).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոնիդ Հուրվիչ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լեոնիդ_Հուրվիչ&oldid=8952719» էջից