Լեյլա Մամեդբեյովա
Լեյլա Ալեսքեր քըզը Մամեդբեյովա (ադրբ.՝ Leyla Ələsgər qızı Məmmədbəyova, սեպտեմբերի 17, 1909, Բաքու, Ռուսական կայսրություն - հուլիսի 4, 1989, Բաքու, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), ադրբեջանցի օդաչու, Կովկասի, Հարավային Եվրոպայի և Առաջավոր Ասիայի առաջին կին օդաչուն[1]։
Լեյլա Մամեդբեյովա ադրբ.՝ Leyla Ələsgər qızı Məmmədbəyova | |
---|---|
Ծնվել է | սեպտեմբերի 17, 1909 |
Ծննդավայր | Բաքու, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | հուլիսի 4, 1989 (79 տարեկան) |
Մահվան վայր | Բաքու, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
Գերեզման | Պատվո հուղարկավորության պուրակ |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ |
Մասնագիտություն | օդաչու և ռազմական գործիչ |
Պարգևներ և մրցանակներ | |
Leyla Mammadbeyova Վիքիպահեստում |
Կենսագրություն խմբագրել
Լեյլա Մամեդբեյովան բարձրագույն կրթությունը ստացել է Բաքվի աէրոակումբում և իր առաջին թռիչքն իրականացրել է 1931 թվականին։
1932 թվականին նա շարունակել է կրթությունը Մոսկվայի Տուշինսկի ավիացիոն ինստիտուտում։ 1933 թվականի մարտի 17-ին Մամեդբեյովան ինքնակամ թռել է ՈՒ-2 ինքնաթիռից՝ դառնալով ԽՍՀՄ երկրորդ կինը, ով թռել է ինքնաթիռից։ 1934 թվականին դարձել է ինքնաթիռից թռչելու մրցույթի հաղթող՝ հարավկովկասյան երկրների ներկայացուցիչների մեջ։ 1941 թվականին Մամեդբեյովան արդեն եղել է ավիացիայի մայոր։ Հետագայում նա կրթել է Բաքվի աէրոակումբի սաներին։
Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Մամեդբեյովային՝ որպես չորս անչափահաս երեխաների մոր, չի թույլատրվել գնալ ռազմաճակատ։ Բաքվի աէրոակումբը փակվել է, բայց Մամեդբեյովան թույլտվություն է ստացել՝ բացելու պարաշյուտիստների և դեսանտավորների կուրսեր, որտեղ պատերազմի տարիներին պատրաստել է շուրջ 4 000 պարաշյուտիստ դեսանտավորների և հարյուրավոր օդաչուների։ Նրանցից երկուսը Ադիլ Կուլիևը և Նիկոլայ Շեմերդյաևը դարձել են ԽՍՀՄ հերոսներ։ Մամեդբեյովան իր վերջին թռիչքը իրականացրել է 1949 թվականին։
Մինչև թոշակի անցնելը եղել է ԴՕՍԱԱՖ-ի Բաքվի մասնաճյուղի փոխտնօրեն։
Ընտանիք խմբագրել
Լեյլայի ավագ որդին կռվել է Հայրենական մեծ պատերազմում, իսկ կրտսեր որդին Խանլարը՝ Ղարաբաղյան պատերազմում։
Հիշատակություններ խմբագրել
- Իր կենդանության օրոք Լեյլա Մամեդբեկովային են նվիրվել մի շարք բանաստեղծություններ և կինոֆիլմեր, այդ թվում նաև Սամեդ Վուրղունի «Լեյլա» բանաստեղծությունը։
- 1995 թվականին նկարահանվել է «Լեյլա» փաստավավերագրական ֆիլմը։
- 2009 թվականին Ադրբեջանում թողարկվել են փոստային նամականիշեր, որոնք նվիրված են եղել Մամեդբեկովային։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Մեծ Հաղթանակ-65 Արխիվացված 2011-10-21 Wayback Machine
- Героические летчицы Азербайджана Արխիվացված 2015-06-21 Wayback Machine
- ВСЕ ДЛЯ ФРОНТА, ВСЕ ДЛЯ ПОБЕДЫ! Արխիվացված 2015-09-24 Wayback Machine