Լաչինի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)

Լաչինի շրջան; ադրբ.՝ Laçın rayonu
Տարածք	1883
Հիմնադրված է	1930 թ.

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լաչին (այլ կիրառումներ)

Չշփոթել Լաչինի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ) հոդվածի հետ։

Լաչինի շրջանը (ադրբ.՝ Laçın rayonu) Խորհրդային Ադրբեջանի վարչական շրջան, որ գոյություն է ունեցել 1930-1991 թվականներին։ Նրա վարչական կենտրոնը Բերձոր (Լաչին) քաղաքն էր։

Անուն

Համաձայն 7-րդ դարի հայ պատմիչ, գիտնական Անանիա Շիրակացու աշխատության՝ Լաչինի շրջանի տարածքը կոչվել է Աղահեճք, որը հանդիսացել է մ․թ․ա․ 4-ից մ․թ․ 5-րդ դարերում գոյություն ունեցած Մեծ Հայքի Սյունիք նահանգի 12 գավառներից մեկը (Աղահեճք գավառ)^[1]^[2]։ Աղահեճքի մասին է վկայել նաև մեկ այլ հայտնի հայ պատմիչ 8-րդ դարում գործունեություն իրականացրած Մովսես Կաղանկատվացին^[1]^[3]։ Աղահեճք անունը օգտագործվել է առնվազն մինչև 13-րդ դարը, ինչի մասին է վկայում 13-րդ դարի հայ պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանը։

13-րդ դարում արդեն Աղահեճք անվանը զուգահեռ օգտագործվում էին նաև Քաշաթաղ, Խոժոռաբերդ անունները^[1]^[4]։ Քաշաթաղն ու Խոժոռաբերդը Աղահեճքի գավառի ամրոցներից էին։ Հետագայում 2 կենտրոններից առավել ազդեցիկը դարձավ Քաշաթաղը, ինչի շնորհիվ գավառը սկսեցին կոչել Քաշաթաղ։ Այն հիմնականում ընդգրկում էր գավառի հարավային և հարավ-արևմտյան մասը^[1]^[4]^[5]։

16-րդ դարում Քաշաթաղ անվանը զուգահեռ գործածական է դառնում նրա կրճատ տարբերակը՝ Քշտաղ կամ Քշտաղի երկիր անվանաձևերը^[1]^[6]^[7]^[8]^[9]։ Մինչև 18-րդ դարերում այն շարունակվել է կոչվել Քաշաթաղ ի դեմս Քաշաթաղի մելիքության^[8]^[10]^[11]^[12]^[13]^[14]։

16-ից 18-րդ դարերում Աղահեճքի հյուսիս-արևելյան մասն առավել հայտնի էր Մաղավուզ անվամբ, իսկ 19-րդ դարի սկզբներին՝ Տառիստ անվամբ^[1]։

Խորհրդային միության տարիներին, երբ շրջանն ընդգրկված էր Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում, անվանվում է Լաչինի շրջան և 1930-ից 1991 թվականներն այդ անունն էր կրում^[1]^[15]։

1990-ական թվականների սկզբներին տեղի ունեցած Արցախյան ազատամարտի արդյունքում շրջանի տարածքն անցնում է Արցախի Հանրապետության վերահսկողությանը և ընդգրկվում վարչատարածքային բաժանման մեջ՝ կոչվելով Քաշաթաղի շրջան։

Խորհրդային Միության փլուզումից հետո նորանկախ Ադրբեջանի Հանրապետությունը շարունակում է Քաշաթաղի շրջանի կենտրոնահյուսիսային հատվածը համարել իր վարչատարածքային միավոր և անվանել Լաչինի շրջան (տես՝ Լաչինի շրջան)^[1]։

Տես նաև

Աղբյուրներ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Սամվել Կարապետյան, «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում», Երևան, 1999 (էլեկտրոնային տարբերակ Արխիվացված 2019-07-02 Wayback Machine)
↑ Անանիա Շիրակացի, «Մատենագրություն», Երեւան, 1979 թվական, էջ 295։
↑ Մովսէս Կաղանկատուացի, «Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի», Երուան, 1983 թվական, էջ 331։
↑ ^4,0 ^4,1 Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն, Երուան, 1986 թվական։
↑ «ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», մաս Գ, Երուան, 1967 թվական, էջ 116։
↑ Առաքել Դաւրիժեցի, «Գիրք պատմութեանց», Երուան, թվական, էջ 63, 222։
↑ Աշ. Հովհաննիսյան, «Դրվագներ», Գիրք Բ, Երևան, 1959, էջ 312։
↑ ^8,0 ^8,1 Արտակ Ղուլյան, «Արցախի և Սյունիքի մելիքական ապարանքները», Երևան, 2001, էջ 17։
↑ А. Карагезян, К локализации гавара Кашатаг, «Լրաբեր հաս. գիտ.», 1987, 1, с․ 40-45․(ռուս.)
↑ Մ. Ս. Հասրաթյան, «Քաշաթաղ-Խնածախ», էջ 155-165։
↑ Լեո, «Հայոց պատմություն», հատոր 3, գիրք Բ, Երևան, 1973, էջ 21։
↑ Հովսեփյան Գ., «Խաղբակյանք կամ Պռոշյանք հայոց պատմության մեջ», մասն Ա, Վաղարշապատ, 1928 թվական, էջ 232, 236, 274։
↑ «Հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, ԺԷ դար», Երևան, 1974 թվական, էջ 206-207։
↑ «ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», մասն Բ, Երևան, 1958 թվական, էջ 375, 400։
↑ Վահրամ Բալայան, «Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի պատմության ուրվագծեր», Երևան, «Զանգակ» հրատարակչություն, 2020 թվական։

[Սամվել_Կարապետյան_գիրք1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Սամվել Կարապետյան, «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում», Երևան, 1999 (էլեկտրոնային տարբերակ Արխիվացված 2019-07-02 Wayback Machine)

[Անանիա_Շիրակացի,_Մատենագրություն-2] Անանիա Շիրակացի, «Մատենագրություն», Երեւան, 1979 թվական, էջ 295։

[Մովսէս_Կաղանկատուացի,_Պատմութիւն_Աղուանից_աշխարհի-3] Մովսէս Կաղանկատուացի, «Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի», Երուան, 1983 թվական, էջ 331։

[Ստեփանոս_Օրբելյան,_Սյունիքի_պատմություն-4] 4,0 ^4,1 Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն, Երուան, 1986 թվական։

[ԺԵ_դարի_հայերեն_ձեռագրերի_հիշատակարաններ,_մաս_Գ,_1967-5] «ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», մաս Գ, Երուան, 1967 թվական, էջ 116։

[Առաքել_Դաւրիժեցի,_Գիրք_պատմութեանց-6] Առաքել Դաւրիժեցի, «Գիրք պատմութեանց», Երուան, թվական, էջ 63, 222։

[Աշ._Հովհաննիսյան,_Դրվագներ,_Գիրք_Բ-7] Աշ. Հովհաննիսյան, «Դրվագներ», Գիրք Բ, Երևան, 1959, էջ 312։

[Արտակ_Ղուլյան,_Արցախի_և_Սյունիքի_մելիքական_ապարանքները-8] 8,0 ^8,1 Արտակ Ղուլյան, «Արցախի և Սյունիքի մելիքական ապարանքները», Երևան, 2001, էջ 17։

[А._Карагезян,_К_локализации_гавара_Кашатаг-9] А. Карагезян, К локализации гавара Кашатаг, «Լրաբեր հաս. գիտ.», 1987, 1, с․ 40-45․(ռուս.)

[Մ._Ս._Հասրաթյան,_Քաշաթաղ-Խնածախ-10] Մ. Ս. Հասրաթյան, «Քաշաթաղ-Խնածախ», էջ 155-165։

[Լեո,_Հայոց_պատմություն,_հատոր_3,_գիրք_Բ-11] Լեո, «Հայոց պատմություն», հատոր 3, գիրք Բ, Երևան, 1973, էջ 21։

[Հովսեփյան_Գ.,_Խաղբակյանք_կամ_Պռոշյանք_հայոց_պատմության_մեջ,_մասն_Ա,_1928-12] Հովսեփյան Գ., «Խաղբակյանք կամ Պռոշյանք հայոց պատմության մեջ», մասն Ա, Վաղարշապատ, 1928 թվական, էջ 232, 236, 274։

[Հայերեն_ձեռագրերի_հիշատակարաններ,_ԺԷ_դար,_1974-13] «Հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, ԺԷ դար», Երևան, 1974 թվական, էջ 206-207։

[ԺԵ_դարի_հայերեն_ձեռագրերի_հիշատակարաններ,_մասն_Բ,_1958-14] «ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», մասն Բ, Երևան, 1958 թվական, էջ 375, 400։

[Վահրամ_Բալայան,_Արցախի_Հանրապետության_բնակավայրերի_պատմության_ուրվագծեր-15] Վահրամ Բալայան, «Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի պատմության ուրվագծեր», Երևան, «Զանգակ» հրատարակչություն, 2020 թվական։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]