Լանիակեա
Լանիակեա (նաև Լանիակեյա[1], անգլ.՝ Laniakea[2], հավայերեն՝ «անհուն երկինք»[3])՝ գալակտիկաների գերկուտակում, որը իր հերթին կազմված է Կույսի գերկուտակումից (նրա բաղադրիչներից է Տեղական խումբը, որի մեջ է մտնում Ծիր Կաթինը Արեգակնային համակարգի հետ միասին) և Մեծ ատրակտորից, որի մեջ է գտնվում Լանիակեայի ծանրության կենտրոնը[4][5] ։
Բնութագրեր խմբագրել
Լանիակեայի տրամագիծը կազմում է մոտավորապես 520 միլիոն լուսատարի[5] ։ Այն կազմված է Տիեզերքի որոշակի հատվածում շարժվող մոտավորապես 100 հազար գալակտիկաներից[6], իսկ զանգվածը հավասար է մոտ 1017 Արեգակի զանգվածին՝ մոտ 100 անգամ գերազանցելով Կույսի գերկուտակման զանգվածը։ Լանիակեայի հարևանությամբ է գտնվում Պերսեոս-Պեգասի շղթայի Պերսեոս-Ձկան գերկուտակումը․ վերջինս մտնում է Ձուկ-Կետ գերկուտակումների համակարգի մեջ։ Լանիակեան բացահայտվել է գալակտիկաների համաձայնեցված հետագծերի շնորհիվ[1][5]։
Լանիակեայի առաջին եռաչափ քարտեզը ստեղծվել է 2014 թվականի սեպտեմբերին՝ Գրին-Բենք ռադիոաստղադիտակի և այլ աստղադիտակների տվյալների հիման վրա[7] ։ Քարտեզը կազմելու համար օգտագործվել է Cosmicflows-2[8] (գալակտիկաների շարժման կատալոգ)[9]։
Կառուցվածք խմբագրել
Լանիակեայի մեջ մտնում են․
- Գալակտիկաների տեղական գերկուտակումը, որի մեջ մտնում է մեր Գալակտիկան՝ Ծիր Կաթինը։
- Հիդրա-Կենտավրոսի գերկուտակումը, որի կազմի մեջ է մտնում․
- Մեծ ատրակտորը[5],
- Սիրամարգ-Հնդկացու գերկուտակումը[5],
- Հարավային գերկուտակումը։
Լանիակեայի առաջին հետազոտողը համարվում է Հավայան կղզիներում գտնվող Մանոայի Հավայան համալսարանի մասնաճյուղ համարվող Աստագիտական համալսարանի աստղագետ Ռ․ Բրենթ Թալլին[10]։
Անվան ծագում խմբագրել
Լանիակեա անվանումը առաջարկվել է Հոնոլուլուի քոլեջներից մեկի դասախոս Նավա՛ա Նապոլեոնի կողմից՝ ի պատիվ պոլինեզիական ծովայինների, որոնք Խաղաղ օվկիանոսում կողմնորոշվելու համար օգտագործում էին աստղային երկնքի մասին իրենց գիտելիքները[11][12]։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Լանիակեա (կարմիր կետով նշված է Ծիր Կաթինը -
-
Բրենթ Թալլիի քարտեզ -
Լանիակեա և Պերսեոս-Ձուկ գերկուտակումներ
Տես նաև խմբագրել
- Տիեզերքի մեծամասշտաբ կառուցված
- Տիեզերքի ընդլայնում
- Ծիր Կաթին
- Տեսանելի տիեզերք
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Межзвездный 2014 Обзор-альбом самых ярких астрономических событий года
- ↑ Учёные обнаружили, что наша галактика является частью галактического сверхскопления
- ↑ Ланиакея: Сверхскопление галактик, в котором мы живём
- ↑ «Ланиакея: наш галактическиий район». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 11-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Ноам Либескинд, Брент Талли Наше место во Вселенной // В мире науки. — 2017. — № 3. — С. 46 — 55.
- ↑ http://www.astronet.ru/db/msg/1321322
- ↑ Новая карта сверхскопления галактик показывает «небесный» дом Млечного Пути
- ↑ Cosmicflows-2: The Data
- ↑ Домом для нашей галактики стало гигантское сверхскопление «Неизмеримые небеса»
- ↑ Астрономы определили границы небесного дома Млечного Пути
- ↑ Quenqua, Douglas (2014 թ․ սեպտեմբերի 3). «Astronomers Give Name to Network of Galaxies». New York Times (անգլերեն). Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
- ↑ Ланиакея. Наш родной суперкластер
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Как расширялась Вселенная в 2014 году Сергей Попов «Троицкий вариант» № 1(170), 13 января 2014 года Большая Вселенная
- Наш адрес — Ланиакея
- Ланиакея и ещё 10 терминов из астрономии, которые необходимо знать Ланиакея
- R. Brent Tully, Helene Courtois, Yehuda Hoffman, Daniel Pomarède The Laniakea supercluster of galaxies(անգլ.) // Nature. — 2014. — Т. 513. — С. 71. — — — (անգլ.)
- Meet Laniakea, Our Home Supercluster
Vimeo, «Laniakea Supercluster», Daniel Pomarède, 4th September 2014—video representation of the findings of the discovery paper(անգլ.)- YouTube, «Laniakea: Our Home Supercluster», Nature Video, 3 September 2014—Redrawing the boundaries of the cosmic map, they redefine our home supercluster and name it Laniakea.(անգլ.)
- Collective Evolution, Scientists Mapped 8000 Galaxies (Out Of Billions) & Made An Amazing Discovery Արխիվացված 2020-10-25 Wayback Machine(անգլ.)
