Լալիկ Խաչատրյան
Սա հոդված է վերջերս մահացած մարդու մասին: Որոշակի տեղեկությունները, ինչպիսիք են՝ մահվան կամ դրան նախորդող իրադարձությունների հանգամանքները, կարող են հաճախակի փոփոխվել՝ կախված այդ հանգամանքների ի հայտ գալուց: Այն դեպքում, երբ ապակառուցողական խմբագրումներ են եղել, դիմե՛ք ադմինիստրատորներին: |
Լալիկ Մնացականի Խաչատրյան (հունվարի 6, 1952, Նոր Բայազետ, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 3, 2024[1]), հայ լեզվաբան։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1997), պրոֆեսոր (2003)։
Լալիկ Խաչատրյան | |
---|---|
Ծնվել է | հունվարի 6, 1952 |
Ծննդավայր | Նոր Բայազետ, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
Մահացել է | նոյեմբերի 3, 2024[1] (72 տարեկան) |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Հայաստան |
Կրթություն | Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան |
Կոչում | պրոֆեսոր |
Գիտական աստիճան | բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1997) |
Մասնագիտություն | լեզվաբան |
Պարգևներ և մրցանակներ |
Կենսագրություն
խմբագրելԼալիկ Խաչատրյանը ծնվել է 1952 թվականի հունվարի 6-ին, Նոր Բայազետում (այժմ՝ Գավառ)։ 1973 թվականին ավարտել է Երևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական ինստիտուտի բանասիրական ֆակուլտետի հայկական բաժինը։ 1978-1982 թվականներին եղել է հայոց լեզվի և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի հայցորդ։ 1983-1985 թվականներին սովորել է Մոսկվայի օտար լեզուների պետական դասընթացներում։ 1973-1981 թվականներին դասավանդել է Կամոյի շրջանի Նորադուզ գյուղի 8-ամյա դպրոցում։ 1982 թվականից դասավանդում է Երևանի Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ հայոց լեզվի և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնում, 2001 թվականից՝ ամբիոնի վարիչ[3]։
Աշխատութունները վերաբերում են բառերի ձևաբանական իմաստի և արժեքի պատմական տեղաշարժերին, բառակապակցությունների իմաստաբանությանը։ Հրատարակվել են նրա «Տեղաշարժեր բառերի ձևաբանական իմաստի մեջ» (1985), «Խոսքի մասային տարարժեքությունն արդի հայերենի կայուն կապակցություններում» (1996), «Գրաբարի տարարժեք բառերի բացատրական բառարան» (1998), «Գրաբարի բացատրական բառարան» (2003)[4], «Գրաբարի դասագիրք» (2004)[5], «Հայոց լեզու։ Դասագիրք 7-րդ դասարանի համար» (2006, համահեղինակ), «Հայոց լեզու, գրականություն» (Հանրակրթական դպրոցի առարկայական չափորոշիչ և ծրագիր, 2006, համահեղինակ)[6], «Լեզվաբանության ներածություն» (2008), «Հետաքրքրաշարժ լեզվաբանություն» (2010), «Գրաբարի ուսումնական բառարան» (2013), «Բառակազմական և ձևաբանական կաղապարները ժամանակակից հայերենում» (2014), «Բառաշխարհի գաղտնիքները. հունալատինական փոխառություններ» (2014)[7], «Համեմատություն դարձվածային արտահայտությունները հայերենում (5-16-րդ դարեր)» (2015, համահեղինակ), «Գրաբարի ուսումնական բառարան» (2016), «Հայոց լեզվի պատմության դասընթաց (գրային ժամանակաշրջան)» (2016, համահեղինակ), «Ընդհանուր լեզվաբանության դասընթաց» (2017) աշխատությունները[8][9]։
Պարգևներ, մրցանակներ
խմբագրել- «Ֆրիտյոֆ Նանսեն» հուշամեդալ, 2008
- Հայաստանի ազգային գրադարանի «Հակոբ Մեղապարտ» հուշամեդալ, 2010
- ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության ոսկե հուշամեդալ, 2012
- «Մայրենիի դեսպան» մեդալ, ՀՀ սփյուռքի նախարարություն (Սիրիայի Իսլամական Հանրապետության և Իրանի Իսլամական Հանրապետության հայկական դպրոցներին մատուցած ակնառու ծառայությունների համար), 2017
- Մովսես Խորենացու մեդալ, 2022[10]։
Հրապարակումներ, հոդվածներ
խմբագրելԴասագրքեր, մենագրություններ, բառարաններ
խմբագրել- Տեղաշարժեր բառերի ձևաբանական իմաստի մեջ, «Լույս» հրատ., Ե., 1985, 138 էջ։
- Խոսքիմասային տարարժեքությունն արդի հայերենի կայուն կապակցություններում,ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Ե., 1996, 257 էջ։
- Գրաբարի տարարժեք բառերի բացատրական բառարան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Ե., 1998, 160 էջ։
- Գրաբարի բացատրական բառարան, «Զանգակ» – 97», Ե., 2003, 384 էջ։
- Գրաբարի դասագիրք, «Զանգակ» – 97», Ե., 2004, 384 էջ։ Համահեղինակ՝ Գ. Թոսունյան։
- Հայոց լեզու. դասագիրք VII դասարանի համար, «Զանգակ» – 97», Ե., 2006, 160 էջ։ Համահեղինակ՝ Ֆ.Խլղաթյան։
- Հայոց լեզու, գրականություն (Հանրակրթական դպրոցի առարկայական չափորոշիչ և ծրագիր), «Անտարես» հրատ., Ե., 2006, 147 էջ։ Համահեղինակ՝ Լ. Հովսեփյան և ուրիշներ։
- Լեզվաբանության ներածություն, «Զանգակ»-97», Ե., 2008, 303 էջ։
- Հետաքրքրաշարժ լեզվաբանություն, «Զանգակ» – 97», Ե., 2010, 238 էջ։
- Բառակազմական և ձևաբականական կաղապարները ժամանակակից հայերենում, «Զանգակ» հրատ., Ե., 2014, 272 էջ։
- Գրաբարի ուսումնական բառարան, «Զանգակ» հրատ., Ե., 2013, 406 էջ։
- Բառաշխարհի գաղտնիքները. հունալատինական փոխառություններ, «Զանգակ» հրատ., Ե., 2014, 262 էջ։
- Համեմատություն դարձվածային արտահայտությունները հայերենում (V – XVI դդ.), «Զանգակ» հրատ., Ե., 2015, 192 էջ։ Համահեղինակ՝ Լ. Ավետիսյան։
- Գրաբարի ուսումնական բառարան, Մխիթարյան միաբանության հրատ., Վենետիկ, 2016, 448 էջ։
- Հայոց լեզվի պատմության դասընթաց (գրային ժամանակաշրջան), «Զանգակ» հրատ., Ե., 2016, 398 էջ։ Համահեղինակ՝ Էդ. Մկրտչյան։
- Ընդհանուր լեզվաբանության դասընթաց, «Զանգակ» հրատ., Ե., 2017, 312 էջ։
Հոդվածներ
խմբագրելՀեղինակ է հայոց լեզվին, լեզվի դասավանդման մեթոդիկային, հայերենին և այլ լեզուների տիպաբանության տարաբնույթ հարցերին, ինչպես նաև լեզվաբանական նորագույն ուղղություններին նվիրված հոդվածների։
- The “New Dictionary of the Haykazian Language” within the Context of formation of Armenian lexicography. Խ. Աբովյանի անվ. ՀՊՄՀ, Մանկավարժության և հոգեբանության հիմնախնդիրներ, Միջբուհական կոնսորցիումի գիտական հանդես, N 2, Ե., 2014 էջ 105-112
- Морфологические свойства двухвалентных и трехвалентных слов в древнеармянском языке (синхронический и диахронический аспект). Խ.Աբովյանի անվ. ՀՊՄՀ, Մանկավարժության և հոգեբանության հիմնախնդիրներ, Միջբուհական կոնսորցիումի գիտական հանդես, № 1, Եր., 2015 էջ 139-150.
- Պատկերավոր կայուն կապակցությունների տարբերակները գրաբարում, ԵՊՀ, Բանբեր Երևանի համալսարանի, Բանասիրություն, № 3(18), Եր., 2015, էջ 51-59։
- Պատկերավոր համեմատությունների կառուցատիպերը Աստվածաշնչի «Երգ երգոց» գրքում, Էջմիածին, Պաշտօնական ամսագիր ամենայն հայոց կաթողիկոսութեան Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի, Նոյեմբեր, 2015, էջ 49-57։
- Մակբայի արժեքով պատկերավոր համեմատությունները գրաբարում։ Հայերենագիտական միջազգային տասներորդ գիտաժողովի նյութեր, Եր., 2015, էջ 125-134։
- Morphological Polysemy in Old Armenian (A Synchronic Study Attempt) Eastern-European Scientific Journal, Dusseldorf Germany, 2016. N 3 էջ 67-75.
- Typology of Verbal Form Plusquamperfectum in Latin and Old Armenian European Journal of Humanities and Social Sciences, “East West” Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna, N 1, 2017 10 էջ.
- Typology of Verbal Form Plusquamperfect In German and Old Armenian 12th international conference on Eurasian scientific development, “East West” Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna, 2017. 8 էջ.
- Принципы морфологических переходов /На материале армянского языка/ Материалы IX международной научно-практической конференции по сравнительно- историческому языкознанию, 26-28 ентября 2017 г. МГУ им. М. В. Ломоносова, Москва, 2017, էջ 351-361.
- Вопросы полифункциональности лингвистических терминов. European Journal of Humanities and Social Sciences, “East West” Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna, N 3, 2017, էջ 23-27.
- Структура макросистемы лингвистических терминов. Международная научно-практическая конференция "Глобализация науки: проблемы и перспективы" 22 Мая 2017, г. Краснодар, 8 էջ.
- Plusquamperfect ժամանակաձևի տիպաբանությունը գրաբարում, լատիներենում և գերմաներենում, Բանբեր Երևանի համալսարանի, Բանասիրություն, № 2 (23), Երևան, 2017, էջ 66-70.
- Принципы морфологических переходов в языках /на материале армянского языка/ Материалы IX международной научно-практической конференции по сравнительно-историческому языкознанию, 26-28 сентября 2017г. МГУ им. М. В. Ломоносова, Москва, 2017, էջ 351-361.
- The variants of phraseological units denoting a human’s appearance in Armenian European Journal of Humanities and Social Sciences, “East West” Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna, N 1, 2018, Էջ 54-57 (Torosyan Hripsime Vaheevna).
- Գրաբարյան բայահիմքերի բառակազմական արժեքը հայերենում, Էջմիածին, Պաշտօնական ամսագիր, Ամենայն Հայոց կաթողիկոսութեան Մայր Աթոռոյ սբրոյ Էջմիածնի, Ս. Էջմիածին, Գ, 2018, 14 էջ.
- Typology of Verbal Form Futurum I in Latin and Old Armenian, European Journal of Humanities and Social Sciences, “East West” Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna, N 3, 2018, էջ 101-105.
- Принципы морфологической омонимии в индоевропейских языках (На материале древнеармянского языка), Филологические Науки, Москва, 2018,, N 5, էջ 9-16.
- Կրկնավոր բարդությունների աճականով և նախդրավոր տիպերն Աստվածաշունչ մատյանում , Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի «Գիտական աշխատություններ», Գյումրի, 2018, N 21, էջ 64-75.
- Mkhitarist Congregation in Venice and the Contemporary Lexicography of Old Armenian, European Journal of Humanities and Social Sciences, “East West” Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna, N 6, 2018, էջ 79-82.
- Կրկնավոր բարդությունների ձայնդարձով և հերթագայությամբ տիպերն Աստվածաշունչ մատյանում, Բանբեր հայագիտության. Հայագիտական միջազգային հանդես, Ե., 2018, N 3, էջ 194-206, էջ 194-206.
- Կրկնավոր բարդություն-ների հնչյունաանկումով տիպն Աստվածաշունչ մատյանում, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, Ե., 2019, N 2, էջ 166-180.
- ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THINKING AND WORLD LANGUAGE MODELING։ BASED ON OLD ARMENIAN LANGUAGE MATERIALS, WISDOM, 1(12), 2 0 1 9, SCIENTIFIC JOURNAL, Published by the decision of the Scientific Council of Khachatur Abovian, Armenian State Pedagogical University, էջ 6-15.
- Քերականական մասնիկ-ների ընդհանրացնող գործառույթը (Հին հայերենի նյութի հիման վրա), Արցախի պետական համալսարանի Գիտական տեղեկագիր, Պրակ 1, 2019, Ստեփանակերտ, էջ 20-30.
- Լատիներեն լեզվաբանական եզրույթների պատճենումները հայերենում, Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը. Հայագիտության արդի հիմնահարցեր. 10-րդ միջազգային գիտաժողով, Գյումրի, 27-29 սեպտեմբերի, 2019, էջ 450-454.
- Типология страдательного наклонения в современном армянском и немецком языках. Ежемесячный международный научный журнал «LINGVO-SCIENCE» № 23/2019 Варна, Болгария, էջ 27-29.
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 Մահացել է բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Լալիկ Խաչատրյանը
- ↑ ԼԱԼԻԿ ՄՆԱՑԱԿԱՆԻ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻՆ ՄՈՎՍԵՍ ԽՈՐԵՆԱՑՈՒ ՄԵԴԱԼՈՎ ՊԱՐԳԵՎԱՏՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
- ↑ Լալիկ Մնացականի Խաչատրյան
- ↑ Խաչատրյան, Լալիկ Մնացականի (2003). Գրաբարի բացատրական բառարան։ (Ձեւաբանորեն տարարժեք բառեր). Զանգակ-97.
- ↑ Խաչատրյան, Լալիկ Մնացականի (2004). Գրաբարի դասագիրք. Զանգակ-97. ISBN 978-99930-2-901-4.
- ↑ Հայոց լեզու, գրականություն։ Հանրակրթական դպրոցի առարկայական չափորոշիչ եւ ծրագիր. Անտարես. 2006. ISBN 978-99941-57-40-2.
- ↑ Խաչատրյան, Լալիկ (2014). Բառաշխարհի գաղտնիքները։ հունալատինական փոխառություններ. Zangak hratarakchʻutʻyun. ISBN 978-9939-68-332-4.
- ↑ «Zarkfoundation - Լալիկ Խաչատրյան». zarkfoundation.com.
- ↑ «Կոհա առցանց քարտարան, Խաչատրյան, Լալիկ Մնացականի,"'». haygirk.nla.am. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ «Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ». www.president.am. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրելՎիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լալիկ Խաչատրյան» հոդվածին։ |