Իյոնս Յակոբ Բերցելիուս
Իյոնս Յակոբ Բերցելիուս (շվեդ.՝ Jöns Jakob Berzelius, օգոստոսի 20, 1779[1][2][3][…], Väfversunda, Վանդստենա, Էստերգյոտլանդ, Շվեդիա[2] - օգոստոսի 7, 1848[1][2][3][…], Ադոլֆ Ֆրեդրիկ, Ստոկհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա[4]), շվեդացի քիմիկոս և հանքաբան։
Կենսագրություն խմբագրել
Բերցելիուսը 1808 թվականից՝ Ստոկհոլմի ԳԱ անդամ, (1810 թվականից եղել է նախագահ, 1818 թվականից եղել է անփոփոխ քարտուղար)։ 1820 թվականից՝ Պետերբուրգի ԳԱ արտասահմանյան պատվավոր անդամ[17]։ Բժշկության դոկտոր Ուփսալայի համալսարանում (1802 թ.), պրոֆեսոր՝ Ստոկհոլմի համալսարանում (1807 թ.) և բժշկավիրաբուժական ինստիտուտում (1800–1832 թթ.)։ 1807 թվականին Բերցելիուսը և շվեդացի գիտնական Վ․ Գիզինգերը, էլեկտրական հոսանքով քայքայելով աղերի ջրային լուծույթները, եզրակացրին, որ բոլոր աղերը բաղկացած են թթվից ու հիմքից և բոլոր քիմիական միացությունները աղերի նման ունեն երկակի բաղադրություն։ 1812–1819 թթ. Բերցելիուսը տվեց իր էլեկտրա–քիմիական տեսությունը։ Ըստ Բերցելիուսի, թթուներ կարող է առաջացնել միայն թթվածինը։ Նա թթուներ էր անվանում նրանց անհիդրիդները։ Հիմնավորել է ատոմիստական ուսմունքը՝ զարգացրել և ներդրել քիմիայում։ Բերցելիուսի տեսական հայացքների հիմքում ընկած է քիմիական խնամակցության էլեկտրական բնույթը։ 1810–1816 թթ. հետազոտելով քիմիական տարրերի օքսիդները՝ ցույց տվեց բազմապատիկ հարաբերությունների օրենքի ճշտությունը։ Բերիլիուս կազմել է (1814 թ.) 41 քիմիական տարրերի ատոմական զանգվածների աղյուսակ և առաջարկել տարրերի նշանակման ժամանակակից եղանակը։
Աշխատություններ խմբագրել
- Afhandliger i fysik, kemi och mineralogi, bd 1—6, Stockh., 1806—18;
- Lehrbuch der Chemie, 5 Aufl., Bdl—5, Lpz., 1847—56.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Jöns Jacob Berzelius (շվեդերեն) — 1917.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Melhado E. M. Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Sveriges dödbok 1830–2020 (շվեդերեն) — 8 — Sveriges Släktforskarförbund, 2021.
- ↑ Jöns Jacob Berzelius
- ↑ Jacob Berzelius
- ↑ www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ Weeks M. E. Discovery of the elements — 5 — Journal of Chemical Education, 1945. — P. 578.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Берлин, Нильс-Иоган (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. IIIa. — С. 550.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 33.
- ↑ http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/himiya/BERTSELIUS_ENS_YAKOB.html
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 426)։ |