Իմամ Ռեզայի դամբարան

Իմամ Ռեզայի դամբարան (պարս.՝ حرم امام رضا‎), ճարտարապետական համալիր, որը գտնվում է Իրանի Մաշհադ քաղաքում։ Այն համարվում է ուխտագնացության և զբոսաշրջային վայր, որն ամեն տարի ունենում է 15-20 միլիոն այցելու։ Բացի Ալի Ռեզայի դամբարանից, համալիրը ներառում է նաև մի քանի այլ իմամների դամբարաններ, թանգարան, գրադարան, գերեզմանատուն, մզկիթ և մի քանի այլ կառույցներ^[1]։

Կառույցների մեծ մասը կառուցվել են Սեֆյանների ժամանակաշրջանում, չնայած առաջին թվագրված կառույցը զարդարված է XIV դարի մակագրությամբ։ Ենթադրվում է, որ կառույցի գմբեթը տեղադրվել է XIII դարի սկզբին։

Պատմություն խմբագրել

Իմամ Ռեզան շիաների 8-րդ իմամն էր։ Նա շատ սիրված էր ժողովրդի կողմից, սակայն Հարուն ալ-Ռաշիդ խալիֆան նրան չէր ընդունում^[2]։ 818 թվականին Ալի Ռեզան սպանվեց Հարուն Ալ Ռաշիդի որդու` Ալ Մամունի կողմից։ Վայրը, որտեղ թաղվել է Իմամ Ռեզան, կոչվել է Մաշհադ Ալ-Ռեզա («Ռեզայի նահատակության վայրը)։ Ավելի ուշ դամբարանի շրջակայքում հիմնվեց բնակավայր, որը հետագայում վերածվեց Մաշհադ քաղաքի^[3]։

Իմամ Ռեզայի գերեզմանի վրա կառուցված առաջին տաճարը քանդվել է Սեբուք Թեգին Ղազավիի կողմից` 993 թվականին։ XI դարի սկզբին` 1009 թ., նրա որդին` Մահմուդ Ղազավին, հրամայեց վերականգնել և մեծացնել տաճարը^[4]։ Մոտավորապես 1150 թ., սելջուկների թագավոր Ահմադ Սանջարը հրամայեց բարենորոգել տաճարը, այն բանից հետո, երբ նրա որդին այնտեղ բուժվեց ծանր հիվանդությունից։ Հաջորդ բարեկագումն իրականացվել է 1310 թվականին։ Շահրուհի թագավորության ժամանակ, նրա կինը` Գոհարշադը, ֆինանսավորեց մզկիթի կառուցումը, որն այսօր կոչվում է նրա անունով^[5]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «The Islamic Seminaries At The Holy Shrine». Imam Reza (A.S.) Network. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 26-ին.
↑ Dungersi, Mohamed Raza. A Brief Biography of Imam Ali bin Musa (a.s.): al-Ridha. CreateSpace Independent Publishing Platform. էջ 42. ISBN 978-1502834249.
↑ Zabeth (1999) pp. 12-16
↑ Petrushevski, Ilia Pavlovich (1970). Islam in Iran. ketab.com. էջ 271.
↑ Zabeth, Hyder Reza. Landmarks of Mashhad. Fundation of Astan Quds Razavi.

Աղբյուր խմբագրել

https://irandehkadeh.com/news.cfm?id=196 Արխիվացված 2017-11-25 Wayback Machine

[1] «The Islamic Seminaries At The Holy Shrine». Imam Reza (A.S.) Network. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 26-ին.

[Dungersi-2] Dungersi, Mohamed Raza. A Brief Biography of Imam Ali bin Musa (a.s.): al-Ridha. CreateSpace Independent Publishing Platform. էջ 42. ISBN 978-1502834249.

[3] Zabeth (1999) pp. 12-16

[Petrushevski-4] Petrushevski, Ilia Pavlovich (1970). Islam in Iran. ketab.com. էջ 271.

[Zabeth-5] Zabeth, Hyder Reza. Landmarks of Mashhad. Fundation of Astan Quds Razavi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]