Ժողովրդական արտիստ (Ալբանիա)
Ժողովրդական նկարիչ (ալբ․՝ Artist i Popullit; Artiste e Popullit), Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետության արվեստի ականավոր կատարողների պատվավոր կոչում, որոնց արժանիքները բացառիկ էին արվեստի (թատրոն, երաժշտություն, կինո և արվեստ) զարգացման ոլորտում։ Այն ստեղծվել է օրենքով 1960 թվականին և փոփոխվել է 1980 թվականին։ 1996 թվականին՝ օրենքի փոփոխությունից հետո, Ալբանիայում կոչումը այլևս չի տրվում։ Դրա համարժեքը դարձել է «Աշխատանքի գլխավոր վարպետ» կոչումը, որը փոխարինվել է նաև «Մեծ Վարպետ» անվանմամբ` 1996 թվականին Օրենքի 2001 թվականի փոփոխությունից հետո[1]։
Պատմություն խմբագրել
Հիմնադրվելով 1960 թվականի հոկտեմբերի 26-ին՝ «Ժոողովրդական նկարիչ» պատվավոր կոչումը շնորհվել է երգիչներին, կոմպոզիտորներին, նվագախմբի ռեժիսորներին, երաժիշտներին, բեմի ղեկավարներին, բալետի պարողներին և թատրոնի, կինոյի և օպերայի դերասաններին, որոնց ստեղծագործությունները մեծ գեղարվեստական արժեք էին վայելում Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետությունում։ Առաջին անգամ հաստատվելուց հետո կոչումը ստացողը միայն վկայական է ստացել ժողովրդական ժողովի նախագահության կողմից։ 1960-ականների կեսերից ստեղծվել է կրծքանշան՝ որպես խորհրդանիշ։ Կրծքանշանը բաղկացած էր 27 մմ (1,1 դյույմ) տրամագծով կլոր ոսկեզօծ մեդալից՝ բարակ ճառագայթներով սպիտակ էմալացված հիմքով, որի վրա կար կարմիր էմալե ժապավեն` ARTIST I POPULLIT մակագրությամբ, կենտրոնում` սև էմալով կատարված ալբանական երկգլխանի արծիվ, վառ կարմիր շրջանի վրա շողում էր բոսորագույն կարմիր աստղը։
Դրա ստացողների թվում են երկրի ամենաճանաչված կոմպոզիտորները, պարողները, երգիչները, կինոյի և թատրոնի ռեժիսորներն ու դերասանները։ Սովորաբար ժողովրդական արտիստի կոչումը շնորհվում էր 40 տարեկանից հետո։ Բացառություն էին բալետի արտիստները[2]։
Ստացողներ խմբագրել
- Լոլա Գժոկա (Ալեքսի)
- Գաքո Չակո
- Վիտորե Չելի
- Մելպոմենի Չոբանի
- Թիշ Դայջա
- Մարջանա Դաջա
- Զեֆ Դեդա
- Քրիստաք Դամո
- Շկուրտե Ֆեյզա
- Նաիմ Ֆրաշերի
- Վանգջուշ Ֆուրխին
- Վիկտոր Գժոկա
- Պիտեր Գժոկա
- Դեմիր Խիսկյա
- Ֆեյմ Իբրահիմի
- Միրուշ Կաբաշին
- Մուստաֆա Կրանտա
- Տինկա Կուրտի
- Մարի Լոգորեցի
- Իբրահիմ Մադհի
- Պիրո Մանի
- Վիոլետ Մանուշի
- Ավնի Մուլա
- Ռոբերտ Նդռենիկա
- Դրիտա Պելինգու
- Սուլեջման Պիտարկա
- Սանդեր Պռոսի
- Պանդի Ռայդհի
- Կադրի Ռոշի
- Սկենդեր Սոլլակու
- Անդրեա Սկանջետի
- Տեֆտա Տաշկո-Կոկո
- Ալբերտ վրի
- Մենթոր հեմեմալին
- Մարգարիտա հեպա
- Վաչե Զելա
- Նիկոլա Զորաչի
- Դեմիր Զիկո
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://www.qpz.gov.al/doc.jsp?doc=docs/Ligj%20Nr%203170%20Dat%C3%AB%2026-10-1960.htm Արխիվացված 2007-09-28 Wayback Machine
- https://web.archive.org/web/20070928045903/http://www.qpz.gov.al/doc.jsp?doc=docs%2FLigj%20Nr%203170%20Dat%C3%AB%2026-10-1960.htm. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն)
- http://www.qpz.gov.al/doc.jsp?doc=docs/Ligj%20Nr%206133%20Dat%C3%AB%2012-02-1980.htm Արխիվացված 2007-09-28 Wayback Machine
- https://web.archive.org/web/20070928045918/http://www.qpz.gov.al/doc.jsp?doc=docs%2FLigj%20Nr%206133%20Dat%C3%AB%2012-02-1980.htm. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն)
- http://www.president.al/shqip/docs/dekorime/3.LIGJI%20PER%20DEKORIMET,%201996.pdf Արխիվացված 2006-10-10 Wayback Machine
- http://www.president.al/shqip/docs/dekorime/RREGULLORE%20dekorimet.pdf Արխիվացված 2006-10-10 Wayback Machine - ↑ Schena, Eric (2006). The Decorations of Socialist Albania (PDF). էջ 136.