Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ (ֆր.՝ Joseph Louis Lagrange, հունվարի 25, 1736(1736-01-25)[1][2][3][…], Թուրին, Սարդինիայի թագավորություն[4][5][6][…] - ապրիլի 10, 1813(1813-04-10)[1][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիա[5][7]), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ, մշակել է վարիացիոն հաշվի հիմնական հասկացությունները։

Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ
ֆր.՝ Joseph-Louis Lagrange
Ծնվել էհունվարի 25, 1736(1736-01-25)[1][2][3][…]
Թուրին, Սարդինիայի թագավորություն[4][5][6][…]
Մահացել էապրիլի 10, 1813(1813-04-10)[1][2][3][…] (77 տարեկան)
Փարիզ, Ֆրանսիա[5][7]
ԳերեզմանՊանթեոն (Փարիզ)
Բնակության վայր(եր)Պիեմոնտ
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա և  Սարդինիայի թագավորություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, աստղագետ, ֆիզիկոս, քաղաքական գործիչ, գրող և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Բարձրագույն նորմալ դպրոց
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկական անալիզ, թվերի տեսություն, Analytical mechanics?, երկնային մեխանիկա, մաթեմատիկական անալիզ, մաթեմատիկա[8] և աստղագիտություն[8]
Պաշտոն(ներ)Պահպանողական սենատի անդամ և նախագահ
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[4], Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա[4], Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն[6], Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[6] և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[7]
Ալմա մատերԹուրինի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն[1][8][9] և գերմաներեն[8]
Գիտական ղեկավարGiovanni Battista Beccaria?
Եղել է գիտական ղեկավարՍիմեոն Պուասոն[10], Giovanni Plana?[11] և Ժոզեֆ Ֆուրիե[12]
Հայտնի աշակերտներԺոզեֆ Ֆուրիե և Սիմեոն Պուասոն
Ազդվել էԼեոնարդ Էյլեր
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Vittoria Conti? և Adélaïde Le Monnier?[14]
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Joseph-Louis Lagrange Վիքիպահեստում

Նա մաթեմատիկան ուսումնասիրել է ինքնուրույն և արդեն 19 տարեկանում Տուրնիի հրետանային դպրոցի պրոֆեսոր էր։

1759 թվականին ընտրվել է Բեռլինի գիտությունների ակադեմիայի անդամ, իսկ 1766 - 1787 թվականներին եղել է այդ ակադեմիայի մաթեմատիկական դասարանի տնօրեն։ 1787 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ, 1795 թվականին դարձել է նորմալ դպրոցի, իսկ 1797 թվականին՝ Պոլիտեխնիկական դպրոցի տնօրեն։

Լագրանժի ամենակարևոր աշխատանքները վերաբերում են վարիացիոն հաշվին. նա առաջարկել է վարիացիոն խնդիրների լուծման ընդհանուր անալիտիկ մեթոդ, որոնք կոչվել են Լագրանժի խնդիրներ։ Նա շարժման հավասարումներին տվել է նոր ձև, որոնք կոչվում են Լագրանժի հավասարումներ։ «Անալիտիկ մեխանիկա» (1788 թվական) դասական աշխատությունում նա ստատիկայի հիմքում դրել է հնարավոր տեղափոխությունների սկզբունքը, այնուհետև այդ սկզբունքը զուգակցելով ֆրանսիացի գիտնական Դ՛Ալամբերի սկզբունքների հետ՝ կառուցել է նաև դինամիկան. (Դ՛Ալամբերի - Լագրանժի սկզբունք)։

Լագրանժը արժեքավոր հետազոտություններ է կատարել նաև մաթեմատիկական անալիզի, թվերի տեսության, հանրահաշվի, դիֆերենցիալ հավասարումների, մաթեմատիկական քարտեզագրության, աստղագիտության և այլ գիտությունների ոլորտում։

Աղբյուրներ

խմբագրել
  • Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2008, էջ 376

Տես նաև

խմբագրել

Լագրանժի թեորեմը չորս քառակուսիների գումարի մասին

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 467