Ժան Մարսել Տիրոլ (ֆր.՝ Jean Marcel Tirole, օգոստոսի 9, 1953(1953-08-09)[1][2], Տրուա[3][4][5]), ֆրանսիացի տնտեսագետ, բազմաթիվ գիտական աշխատանքների հեղինակ, Թուլուզի Տնտեսագիտության ինստիտուտի և Սոցիալական գիտությունների համալսարանի գիտական ղեկավար, Նոբելյան մրցանակակիր տնտեսագիտության ոլորտում՝ կարտելների և մենաշնորհների գերակայություն ունեցող շուկաների վերլուծության և դրանց կարգավորման աշխատության համար (2014)[23]։

Ժան Տիրոլ
ֆր.՝ Jean Tirole
Ծնվել էօգոստոսի 9, 1953(1953-08-09)[1][2] (70 տարեկան)
Տրուա[3][4][5]
Բնակության վայր(եր)Թուլուզ
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա[6][7]
Մասնագիտությունտնտեսագետ, համալսարանի դասախոս և հետազոտող
ԳործակիցՏուլուզա 1 համալսարան
Հաստատություն(ներ)Տուլուզա 1 համալսարան, Պոլիտեխնիկական դպրոց, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Toulouse School of Economics?
Գործունեության ոլորտտնտեսագիտություն
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Conseil d'analyse économique?, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Բարոյական և քաղաքական գիտությունների ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն, Académie des sciences, inscriptions et belles-lettres de Toulouse?[8] և Տնտեսաչափական ընկերություն[9]
Ալմա մատերՊոլիտեխնիկական դպրոց[10], Փարիզ Դոֆին համալսարան (1978)[11], Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (1981) և Ճանապարհների և կամուրջների ազգային դպրոց
Գիտական աստիճանդոկտոր[11] (1978) և փիլիսոփայության դոկտոր (1981)
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն[12][13] և անգլերեն[13]
Գիտական ղեկավարԷրիք Մեսքին
Եղել է գիտական ղեկավարRoland Bénabou?, Benjamin Edward Hermalin?[14], Լեոնարդո Ֆելլի[14], Lars A. Stole?[14], Robert Henry Gertner?[14], Bernard Caillaud?[14], Enrico Camillo Perotti?[14], David Sraer?[14], Eric Mengus?[14], Anton Suvorov?[14], Claire Borsenberger?[14], Lucy White?[14], Giacinta Cestone?[14], Guillermo Alger?[14], Thomas Mariotti?[14], Juan D. Carrillo?[14], Alessandro Pavan?[14], Florian Schütt?[14], Peter Lewis Klibanoff?[14] և David Alexandre Sraer?[15]
Պարգևներ
Պատվո ազգային շքանշանի ասպետ Պատվավոր լեգեոնի շքանշանի սպա[18]

CNRS ոսկե մեդալ

[16][17]

CNRS արծաթե մեդալ

[20][21]

Գուգենհայմի կրթաթոշակ

Տնտեսագիտության բնագավառում Նոբելյան մրցանակ

[19]

Յուրյո Յահնսոնի պարգև

Կլոդ Լևի-Ստրաուսի մրցանան

Տնտեսագիտության Էրվին Պլեյն Նեմերսի մրցանակ

Ջոն ֆոն Նեյմանի պարգև

BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Awards

Մոնրեալի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Բրյուսելի ազատ համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Լոզանի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Էկոնոմետրիկ միության անդամ

[9]

Էդինբուրգի թագավորական միության անդամ

Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ

Zerilli-Marimò Prize?

honorary doctorate at the University of Rome Tor Vergata?

և

Clarivate Citation Laureate

[22]
Կայքidei.fr/vitae.php?i=3(անգլ.)
 Jean Tirole Վիքիպահեստում

Ուսումնասիրության թեմաներ խմբագրել

Հրատարակել է տնտեսագիտության հարյուրից ավելի հոդված և վեց գիրք հետևյալ թեմաներով՝

  • շուկաների կառուցվածքի տեսություններ (industrial organisation), այսօր այդ առարկայի համընդհանուր ընդունված ստանդարտ համալսարանական դասագիրք է,
  • խաղերի տեսություն,
  • մատակարարման և կարգավորման խթանման տեսություններ,
  • բանկերի պրուդենցիալ կարգավորում (Prudental regulation of banks),
  • մրցակցությունը հեռուստահաղորդակցության ասպարեզում,
  • ֆինանսների տեսություն։

Մեծ ներդրում ունի միկրոտնտեսագիտական վերլուծությունների զարգացման գործում։

Կենսագրություն խմբագրել

Կրթություն խմբագրել

1973 թվականին ավարտել է Պոլիտեխնիկ դպրոցը, 1978 թվականին ավարտել է Կամուրջների և ճանապարհների ազգային դպրոցի մագիստրատուրան և պաշտպանել դոկտորական աստիճան Փարիզ-Դոֆին համալսարանում։ 1981 թվականին Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում պաշտպանել է դոկտորական թեզը։

Գիտական գործունեություն խմբագրել

1981-1984 թվականներին աշխատել է Կամուրջների և ճանապարհների ազգային դպրոցում որպես գիտաշխատող, 1984-1991 թվականներին՝ տնտեսագիտության պրոֆեսոր Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում։

1992 թվականից Տուլուզի Արդյունաբերության տնտեսագիտության ինստիտուտի և Տուլուզի Սոցիալական գիտությունների համալսարանի գիտական ղեկավար, միաժամանակ մնալով հրավիվող պրոֆեսոր (անգլ.՝ Visiting Professor) Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում։

Վարչական գործունեություն խմբագրել

  • 1995 թվականից Ֆրանսիայի սոցիալական գիտությունների բարձրագույն դպրոցի համատեղության կարգով տնօրեն,
  • 2007 թվականից Տուլուզի տնտեսագիտության դպրոցի տնօրեն (Toulouse School of Economics

Հասարակական գործունեություն խմբագրել

  • 1998 - էկոնոմետրիայի ընկերության նախագահ,
  • 2001 - Եվրոպական տնտեսագիտական կազմակերպության նախագահ,
  • 1999-2006 թվականներին և սկսած 2008-ից - Ֆրանսիայի վարչապետի տնտեսական խորհրդի անդամ։

Պարգևներ խմբագրել

Տարբեր համալսարանների և տնտեսագիտական կազմակերպությունների մրցանակակիր՝

  • Ամերիկյան արվեստի և գիտության ակադեմիայի պատվավոր անդամ (1993),
  • Ամերիկայի տնտեսագիտական ասոցիացիայի պատվավոր արտասահմանյան անդամ (1993),
  • Եվրոպական տնտեսագիտական ասոցիացիայի մրցանակակիր (1993),
  • Մյունխենի տնտեսագիտական հետազոտությունների կենտրոնի պատվավոր անդամ (1996),
  • Ֆրանսիայի գիտական հետազոտությունների ազգային կենտրոնի ոսկե մեդալ։

Մատենագրություն խմբագրել

Դասագրքեր խմբագրել

  • Tirole J. The Theory of Industrial Organization. — Cambridge, MA։ MIT Press, 1988. (անգլ.)
Рус.пер.: Тироль Ж. Рынки и рыночная власть: теория организации промышленности. в 2 тт. — СПб.: Экономическая школа, 2000 (Т. 1. — 334 с. — ISBN 5-900428-54-0; Т. 2. — 455 с. — ISBN 5-900428-55-9).(ռուս.)
  • Fudenberg D., Tirole J. Game Theory. — Cambridge, MA։ MIT Press, 1991. (անգլ.)
  • Laffont J.-J., Tirole J. A Theory of Incentives in Regulation and Procurement. — Cambridge, MA։ MIT Press, 1993. (անգլ.)
  • Dewatripont M., Tirole J. The Prudential Regulation of Banks. — Cambridge, MA։ MIT Press, 1994. (անգլ.)
  • Laffont J.-J., Tirole J. Competition in Telecommunications. — Cambridge, MA։ MIT Press, 1999. (անգլ.)
  • Tirole J. The Theory of Corporate Finance. Princeton, Oxford։ Princeton University Press, 2006. (անգլ.)

Մենագրություններ խմբագրել

  • Tirole J. Financial Crises, Liquidity and the International Monetary System. — Princeton։ Princeton University Press, 2002. (անգլ.)

Հոդվածներ խմբագրել

  • Tirole J. (1996) A Theory of Collective Reputations (with applications to the persistence of corruption and to firm quality // Review of Economic Studies. — № 1. (անգլ.)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. 3,0 3,1 3,2 Jean Tirole awarded 2014 Nobel Prize for Economics // Yahoo! Finance — 2014.
  4. 4,0 4,1 4,2 http://www.france.fr/en/outstanding-men-and-women/jean-tirole-1953.html
  5. 5,0 5,1 5,2 France's Jean Tirole wins Nobel Economics Prize // The Local — 2014.
  6. Nobel panel announces economics winner // The New York Times / J. KahnManhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1851. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  7. Tirole on French reform // The New York Times / J. KahnManhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1851. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  8. http://academie-sciences-lettres-toulouse.fr/?page_id=596
  9. 9,0 9,1 https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/current
  10. https://www.polytechnique.org/profile/jean.tirole.1973
  11. 11,0 11,1 http://www.sudoc.fr/041072936
  12. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  13. 13,0 13,1 CONOR.Sl
  14. 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 14,10 14,11 14,12 14,13 14,14 14,15 14,16 14,17 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. https://www.theses.fr/2007EHES0134
  16. http://www.cnrs.fr/fr/recherche/prix/medaillesor.htm
  17. https://www.cnrs.fr/fr/personne/jean-tirole
  18. Légion d'honneur : 691 médaillés en ce 1er janvier (ֆր.) // Le Figaro / A. BrézetParis: Société du Figaro, 2015. — ed. size: 322497 — ISSN 0182-5852; 2496-8994
  19. The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2014Nobel Foundation.
  20. https://comihistocnrs.hypotheses.org/2706
  21. https://www.cnrs.fr/fr/personne/jean-tirole-1
  22. https://clarivate.com/citation-laureates
  23. Sveriges Riksbank's Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2014, Sveriges Riksbank, հոկտեմբերի 13, 2014, Վերցված է հոկտեմբերի 13, 2014-ին

Հղումներ խմբագրել