Ժանտախտի սյուն

Ժանտախտի սյուն, Կենտրոնական Եվրոպայում տարածված հուշարձանի տեսակ։ Այն սովորաբար բարոկկո ոճով կառուցված սյուն է` վրան կույս Մարիամի արձան։ Սյունը կանգնեցնում են քաղաքային հրապարակի կենտրոնում։

Քանի որ նման սյուները, որպես կանոն, կանգնեցվում էին համաճարակներից ազատվելու կամ պատերազմներում հաղթելու առթիվ` ի նշան երախտագիտության, ապա Աստվածածնի կերպարը հաճախ շրջապատված էր լինում այլ սրբերի պատկերներով` սուրբ Վարվառա, սուրբ Սեբաստիան, Կառլո Բարոմեո։

Ժանտախտի` բարոկկո ոճով սյուների նախատիպը Կենտրոնական Եվրոպայում Աստվածածնի քանդակն է Կոստանդինի բազիլիկում, որ կառուցվել է 1614 թվականին Հռոմի Սանտա Մարիա Մաջորե բազիլիկի առաջ։ Նման հուշարձանները Արևմտյան Եվրոպային հայտնի էին վաղ միջնադարից, օրինակ` Կլերմոն Ֆերանի համանման հուշասյունը հիմնվել էր դեռևս 10-րդ դարում։

Հայտնի օրինակներ

Օլոմոուցի ժանտախտի սյունը

Ժանտախտի առաջին սյունը Կենտրոնական Եվրոպայում Մարինյան սյունն է, որ բացվել է 1638 թվականին Մյունխենի Մարիենպլաց հրապարակում շվեդական հարձակումից և ժանտախտի համաճարակից ազատվելու առթիվ։
Երեսնամյա պատերազմի ավարտից հետո հայտնվում է սուրբ Մարիամին նվիրված սյուն Պրահայում` Հին քաղաքի հրապարակում։ Երկար տարիներ սյան` կեսօրին գցած ստվերը խորհրդանշել է Պրահայի միջօրեականի գիծը։ Հուշարձանն ավերվել է 1918 թվականին՝ Հաբսբուրգների դեմ բարձրացած հեղափոխական շարժումների ժամանակ։
1693 թվականին ժանտախտի սյուն է կանգնեցվել Վիեննայում։ Այն նվիրված է եղել ոչ թե Մարիամ Աստվածածնին, այլ Սուրբ երրորդությանը։ Կողքից դիտելիս սյունը գրեթե չի երևում. այն ծածկված է սրբերի, հրեշտակների մարմարե քանդակներով։
Ժանտախտի սյան առավել նշանակալից օրինակ է Սուրբ երրորդության հուշասյունը Չեխիայի Օլոմոուց քաղաքում։ 35-մետրանոց սյան կառուցումը տևել է 38 տարի` 1716-ից մինչև 1754 թվականը։ Հուշարձանն այնքան մեծ է, որ նրա հիմքում մատուռ է հիմնվել։ 2000 թվականին Օլոմոուցի ժանտախտի սյունը ընդգրկվել է Համաշխարհային ժառանգության ցանկում` որպես միջնադարյան եվրոպական բարոկկոյի վառ դրսևորում։

Պատկերասրահ

Հռոմ
Մարիինյան սյունը Մյունխենի Ֆրաունկիրխե տաճարի զույգ աշտարակների ֆոնին
Վրոցլավ
Գորա Սվատե Կատերժինի, Չեխիա

Տես նաև

Կոթող

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստում կան Ժանտախտի սյուն թեմայով մեդիակայքեր

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժանտախտի սյուն» հոդվածին։