Վիքիպեդիա

Ժամանակակից մակրոտնտեսագիտական գիտությունների պատմություն

Մակրոտնտեսագիտության տեսությունը ծագել է գործնական ցիկլերի և փողի՝ որպես տնտեսագիտական կատեգորիա ուսումնասիրությունների արդյունքում[1][2]։ Վաղ ժամանակներում հայտնի հետազոտողների կարծիքով փողային գործոնները չեն ազդում իրական ցուցանիշների վրա, ինչպիսին է արտադրության իրական ծավալը։ Ջոն Մեյնարդ Քեյնսը ենթարկում է այդ կարծիքները քննադատության՝ ստեղծելով «Ընդհանուր տեսություն» աշխատությունը, որում տնտեսագիտության գործառույթավորումը նկարագրվում էր ոչ թե տնտեսագիտության առանձին սուբյեկտների տեսանկյունից, այլ ընդհանուր տնտեսագիտության տեսանկյունից։ Այնպիսի երևույթների բացատրության փորձերում, ինչպիսիք են գործազրկությունը և ռեցեսիան՝ Քեյնսը հայտնաբերում է, որ տնային տնտեսությունները և ֆիրմաները տնտեսագիտական անկումների ժամանակ հակված են կանխիկ գումարների կուտակմանը և երկարատև ներդրումներից ձեռնպահ մնալը։ Նրա կարծիքով դա հերքում էր շուկայական հավասարակշռության դասականների գիտությունները, երբ տնտեսության մեջ չկա ապրանքի ավելցուկ և գործազուրկներ նրանց շարքերում, ովքեր փորձում են աշխատանք գտնել[3]։

Фотографии учёных, внесших вклад в развитие макроэкономической теории.
Վերին շարք։ Ի. Ֆիշեր, Քեյնս, Մոդիլյանի
Միջին շարք։ Սոլոու, Ֆրիդման, Շվարց
Ներքևի շարք։ Սարջենտ, Ս. Ֆիշեր, Պրեսկոտ

Տնտեսագետների հաջորդ սերունդը միավորում էր Քեյնսի տեսությունը միկրոտնտեսագիտության ոչ դասական տեսության հետ և այդպիսով կազմավորված էր ոչ դասական համադրության։ Չնայած այն բանին, որ Քեյնսի գիտությունը չէր ներառում գների և ինֆլյացիայի մակարդակների բնութագրումը, նրա կողմնակիցները ավելի ուշ ներառում են Ֆիլիպսի կորի մոդելը, որը թույլ էր տալիս դիտարկել գների դինամիկան։ Ընդ որում որոշ կողմնակիցներ հրաժարվել էին նրա տեսության և հավասարակշռության կոնցեպցիայի միաձուլումից՝ առաջարկելով փոխարենը ոչ հավասարակշռված մոդելներ։ Մոնետարիստները Միլթոն Ֆրիդմանի գլխավորությամբ ընդունում են Քեյնսի որոշ գաղափարներ՝ մասնավորապես փողի պահանջարկի կարևորությունը, սակայն նշում են որ քեյնսականները թերագնահատում են ինֆլյացիայի կազմավորման հարցում փողի առաջարկի կարևորությունը[4]։ Ռոբերտ Լուկասը և ուրիշ նոր դասական մակրոտնտեսագետներ քննադատում էին քեյնսականությունը, քանի որ տեսությունը ճիշտ չէր ռացիոնալ գործակալների սպասման թույլատրման դեպքում։ Լուկասը նաև նշում էր, որ քեյնսականների էմպիրիկական մոդելները պակաս դիմադրող են, քան նրանք, որոնք իրենց մեջ ներկայացնում են մակրոտնտեսագիտական հիմունքներ։

Նոր դասական դպրոցի շրջանակներում ստեղծվում է իրական գործնական ցիկլի տեսությունը։ Ինչպես և նախորդ դասական մոդելներում ԳՑՏ-ի մոդելները ենթադրում էին, որ շուկաները կգան հավասարակշռության։ Միևնույն ժամանակ գործնական ցիկլերի հողքը պայմանավորված էր տեխնոլոգիական առաջարկի և սարքավորվածության դինամիկայով, այլ ոչ թե պահանջարկի։ Նոր քեյնսականները ընդունում են իրենց նախորդող քեյնսականների հասցեին ուղղված Լուկասի և ուրիշների քննադատությունները։ Նորերը կիրառում էին ռացիոնալ սպասումների տեսությունը և կառուցում են մոդելնել կոշտ գներով։ Այդ մոդելները առաջվա պես հավակնում էին նրան, որ բացատրեն պահանջարկի գործոններով պայմանավորված ռեցեսիան, քանի որ գնային կոշտությունները խաթարում էին գների իջեցմանը մինչև այն մակարդակին, որը կբերեր շուկային հավասարակշռության։ Արդյունքում մնում էին չսպառված ապարանքներ և ծառայություններ։ Նոր ոչ դասական համադրությունը ներառում էր իր մեջ նոր դասական տարեր և նոր քեյնսական մակրոտնտեսագիտություն՝ հեռացնելով այդ մոտեցումների միջև եղած անհամաձայնությունները[5]։

Մակրոտնտեսագիտական հարցեր վաղ տնտեսական մտքերում խմբագրել

Չնայած մակրոտնտեսագիտության զգալի երիտասարդությանը, տնտեսագիտության ուսումնասիրությունը մակրոմակարդակում սկսել է «Քեյնսական հեղափոխությունից» բավականին առաջ։

15-րդ դարում ծագել է մերկանտիլիզմը՝ առաջին տնտեսագիտական դպրոցը, որի զարգացման վրա զգալիորեն ազդել են Անտուան դը Մոնկրետեն, Ուիլյամ Ստաֆորդը, Թոմաս Մանը, Ժան Բատիստ Կոլբերը։ Մերկանտիլիզմը քննարկում էր փողային ապահովման ավելացում տնտեսության մեջ օրենսդրական իշխանության միջամտման, առևտրային բիզնեսի օգնության, փողային շրջանառման ոլորտին ուշադրություն դարձնելու ճանապարհներով[6][7]։ 18-րդ դարի միջնամասում ծագում է ֆիզիոկրատների դպրոցը։ Ֆիզիոկրատները առաջին պլան էին մղում գյուղատնտեսությունը։ Հայտնի ամենավաղ մակրոտնտեսագիտական մոդելներից մեկը՝ Քենեի աղյուսակը բացատրում է մաքուր ապրանքի շրջանառությունը միայն գյուղատնտեսական տեսանկյունից՝ բաժանելով բոլոր հասարակությունները արտադրող և անպտուղ դասերի[6]։ 19-րդ դարում ծագում է մարքսիզմը և մարքսիստական տնտեսական քաղաքականությունը, որը ծագել էր Կառլ Մարքսի և Ֆրիդրիխ Էնգելսի աշխատանքների հիման վրա։ Մարքսիստական տնտեսական տեսության մեջ գրված և մշակված էին այնպիսի հասկացություններ ինչպիսիք են ավելցված արժեքը, արտադրական հարաբերությունները, պարզ և ընդլայնված վերարտադրությունը[7]։ Մարքսի տնտեսագիտական գիտությունների ազդեցությունը ժամանակակից մակրոտնտեսագիտության վրա եղել է, սակայն բավականին սահմանափակ։

Այլ ուղղվածություն է եղել անկախ դասական դպրոցը, որը ծագել է դեռևս 17-րդ դարում[8]։ 18-րդ դարի վերջում Ադամ Սմիթը առաջխաղացնում է անտեսանելի ձեռքի հիպոթեզը, ծագում են հիպոթեզեր տնտեսության մշտական կայունության վերաբերյալ, ձևավորվում է «laissez-faire» տեսությունը, որը պնդում էր, որ բոլոր շուկաներում գործում է կատարյալ մրցակցություն, բոլոր գները պարբերաբար փոփոխվում են առաջարկի և պահանջարկի ներկա վիճակի կախվածությունից ելնելով, և որ շուկան կարող է ինքնուրույն հասնել հավասարակշռության[9][8]։ 19-րդ դարում կազմավորվում է ենթադրություն այն բանի մասին, որ մակրոտնտեսագիտության մեջ չի կարող լինել միահամուռ առաջարկի և պահանջարկի անհավասարակշռություն, քանի որ վերջինս անձամբ ծնում է միահամուռ պահանջարկ։ Ժան Բատիստ Սեյի տվյալ պնդում կոչվում է Սեյի կանոն[10]։ Այդ շրջանի հայտնի գիտնականներն էին տնտեսագետներ Դավիդ Ռիկարդոն և Թոմաս Մալտուսը[8]։ Դասական մոդելի կողմնակիցները համարում էին, որ ռեսուրսների սահմանափակության հիմնական խնդիրը նրանց համար կարճաժամկետ և եկրարաժամկետ տնտեսական շրջանների տարբերությունը չէր։ Տվյալ մոդելը փաստացի դադարում է գործելուց 20-րդ դարի սկզբում, երբ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի և 1930-ականների Մեծ ճգնաժամի ժամանակ[11][12]։ Համաշխարհային տնտեսությունը այն վիճակում չէր գտնվում, որ ինքնուրույն կարգավորվեր[2]։

Ժամանակակից մակրոտնտեսագիտության ակունքներ խմբագրել

 
Փողի վաղ տեսաբաններ՝ Ալֆրեդ Մարշալը, Արթուր Պիգուն և Քեյնսը աշխատել են Քեմբրիջի համալսարանում[13]։ Պիգուն և Քեյնսը աշխատել են Քեմբրիջի թագավորական քոլեջի պատերի ներսում[14]։

Մակրոտնտեսագիտությունը ծագել է գործնական ցիկլի և փողային տեսության շրջանակներում կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում[1]։ Վերջինս մղվում է իր պատմությանը տնտեսագետ Մարտին դը Ասպիլիկուեյտայի 16-րդ դարի աշխատանքներից[2]։ Ցիկլի տեսությունը իր հերթին ծագում է 19-րդ դարի միջնամասում[2]։

1933 թվականին Ռագնար Ֆրիշը առաջին անգամ կիրառության մեջ է մտցնում միկրոտնտեսագիտություն եզրույը՝ առանձին տնտեսագիտական գործակլների վարքագիծը բնորոշելու համար և մակրոտնտեսագիտությունը՝ եզակի ազգային տնտեսության շրջանակներում գործունեության բնութագրման համար[15]։

Գործնական ցիկլի տեսություն խմբագրել

Տնտեսագետները սկսած Ուիլյամ Ջեվոնսից և Կլեման Ժյուգլիարից 1860-ական թվականներին ձգտում էին բացատրել մասնավոր և սուր տնտեսական ակտիվության տատանումների ցիկլային բնավորությունը[16]։ Նման զարգացումների համար հենք է ծառայում 1920 թվականին Ուեսլի Միտչելի կողմից տնտեսական հետազոտությունների ազգային բյուրոյի ստեղծումը[17]։ Արդյունքում գտնվում են որոշ հաճախ հանդիպող տնտեսագիտական օրինաչափություններ մասնավորապես Կուզնեցի ռիթմերը[18]։ Սովետական տնտեսագետ Նիկոլա Կոնդրատևը 1920-ական թվականներին առաջարկում է խոշոր պարբերական ցիկլերի գոյությունը 48-ից 55 տարի[19]։ Տվյալ հիպոթեզը ընդ որում բաժանվում է տնտեսագիտների շարքերում ճշտության դժվարության հաշվին[20]։

Ուրիշ տնտեսագետներ գործնական տեսությունների հետազոտման ժամանակ հիմնվում էին տեսության վրա։ Նման գիտությունների մեծ մասը հիմնվում էր միայն մի գործոնի առկայության վրա, օրինակ՝ փողային քաղաքականության կամ եղանակային ազդեցության, քանի որ այդ շրջանի տնտեսությունը դեռևս շատ բաներում էր հողային։ 1920-ական թվականներին գործնական ցիկլի տեսությունը մշակվում և հրապարկվում է[16][17]։ Բացի դրանից նաև այնպիսի տնտեսագետների աշխատանքները, ինչպիսիք են Դենիս Ռոբերտսոնը և Ռալֆ Հոուտրին, ովքեր գործնականապես ազդեցություն չեն ունենում տնտեսագիտական քաղաքականության վրա[21]։ Նրանց տեսությունները մասնավոր հավասարակշռության համատեղվող չէին ընդհանուր հավասարակշռության ընդհանուր հասկացության հետ, որը թույլ էր տալիս դիտարկել տարբեր շուկաների համագործակցությունը։ Որպես հետևանք գործնական ցիկլի ավելի վաղ շատ տեսությունները դիտարկում էին ապրանքային և ֆինանսական շուկաները առանձին[17]։ Հետազոտությունները այդ ոլորտում հիմնվում էին միկոտնտեսագիտական այնպիսի երևույթների հիմունքների վրա ինչպիսիք են՝ զբաղվածությունը, գնային մակարդակաը և տոկոսադրույքը[22]։

Փողային տեսություն խմբագրել

Գների մակարդակի և ամբողջական թողարկման ծավալի միջև կապերի բացատրման առաջին փորձն է եղել Դևիդ Յումի փողային քանակական տեսությունը, որը ներկայցվել է իր 1752 թվականի գրված «Էսսեում»[23]։ Քանակական տեսությունը մեկնաբանում էր տնտեսությունը Սեյի կանոնի պրիզմայի միջոցով, որի համաձայն ցանկացած առաջարկային ծավալ շուկայում հանգեցնում է ոչ քիչ պահանջարկային ծավալի։ Այլ կերպ ասած շուկան միշտ հավասարակշռության մեջ է։ Հետևաբար փողը համարվում է չեզոք և չի կարող ազդել իրական տնտեսական մեծությունների վրա։ Տվյալ տեսանկյունը համապատասխանում էր դասական երկճյուղավորմանը, որը թույլ էր տալիս դիտարկել իրական և նոմինալ ցուցանիշները իրարից անկախ[24]։ Այսպիսով երկճյուղավորումը թույլ է տալիս ենթադրել, որ փողի հոսքը տնտեսության մեջ պետք է բարձրացնի գները, սակայն չհանգեցնի նոր ապրանքների արտադրության[25]։

Քանակական տեսությունը զբաղեցնում էր գերիշխող դիրք միկրոտնտեսագիտությունում մինչև 1930-ական թվականները։ Առանձին ճանաչումից էին օգտվում երկու նրա մեկնությունները․ մեկը պատկանում էր Իրվինգ Ֆիշերին, մյուսը՝ քեմբրիջյան տնտեսագետներին[23]։ Ֆիշերի օրինակում փողի վերածման արագությունը (V) և իրական եկամուտը (Q) համարվում են հաստատուն, միևնույն ժամանակ փողի առաջարկը (M) և գնի մակարդակը (P) կարող է փոխվել[26]․

 

Բազմաթիվ դասական տեսություններ այդ թվում հենց Ֆիշերինը ընդունում էին փողի վերածման արագությունը հաստատուն և տնտեսական ակտիվությունից անկախ։ Քեմբրիջյան տնտեսագետները այդ թվում նաև Քեյնսը հարց են բարձրացնում տվյալ բացթողման բացատրելիության վերաբերյալ[27]։ Նրանք մշակում էին այսպես կոչելի դրամարկղային մնացորդների հավասարումը, որը բացատրում էր փողային պահանջարկի ազդեցությունը տնտեսության վրա։ Քեմբրիջյան տեսությունը ենթադրություն չէր անում այն բանի մասին, որ փողի պահանջարկը և առաջարկը միշտ հավասարակշռված են։ Այն կանխատեսում էր, որ տնտեսության թուլացման շրջաններում գործակալները հակված են պահել մեծ քանակությամբ կանխիկ փող։ Հետազոտության ենթարկելով կանխիկի պահման արժեքը, քեմբրիջյան տնտեսագետները մոտենում էին իրացվելիության նախընտրման գաղափարին, որը ավելի ուշ ձևակերպում է Քեյնսը[28]։ Համաձայն նրանց տեսությանը մարդիկ պահում են կանխիկը երկու պատճառով․ որպեսզի կատարեն գործարքներ և պահպանեն իրացվելիությունը։ Հետևաբար Քեյնսը ձևակերպում է երրորդ հայեցողական շարժառիթը, որը նույնպես ընկած էր իրացվելիության մասին իր աշխատությունների հիմքում։ Վերջինս դառնում է իր «Ընդհանուր տեսության» կարևոր մասը[29]։

1898 թվականին Կնուտ Վիկսելը առաջարկում է փողային տեսությունը, որը հիմնված էր տոկոսադրույքի վրա։ Իր վերլուծության մեջ նա օգտագործում էր երկու դրույք․ շուկայական, որը որոշվում է բանկային համակարգի մասնակցությունից և իրականից կամ բնականից, որը որոշվում է կապիտալի վրա հաշվարկվող շահույթի նորմով։ Նրա ներկայացմամբ կուտակային ինֆլյացիան առաջանում է երկու դեպքում։ Առաջին դեպքում այն տեղի է ունենում, երբ տեխնոլոգիական ինովացիան մղում է բնական դրույքի բարձրացմանը[30]։ Երկրորդ դեպքում, որպես պատճառ կարող է ծառայել բանկային համակարգի վարքը, որը կարող է թույլ տալ շուկայական դրույքի ընկնել։ Կուտակային դեֆլյացիան առաջանում է հակադիր պայմաններում, երբ շուկայական դրույքը դառնում է բնականից բարձր։ Վիկսելի տեսությունը ուղղակիորեն չէր բացատրում կապը փողի քանակի և գների մակարդակի մեջ[2]։ Համաձայն դրա, եթե բնական դրույքը շուկայականից բարձր է, ապա նոր փողը տնտեսության մեջ ստեղծվում է ներածնորեն և առանց կոշտի քանակի բարձրացման։ Այս պայմաններում փոխառուները ստանում են եկամուտ և ներդնում են կանխիկ գումարներ բանկայաին պահոցներում՝ բարձրացնելով փողի առաջարկը։ Սա կարող է հրահրել կուտակային ինֆլյացիային անդադար բարձրացնելով ինֆլյացիան, որը տեղի է ունենում առանց փողային բազայի մեծացմամբ։ Վիկսելի աշխատանքները Քեյսի համար ծառայում են որպես ոգեշնչման աղբյուր, ինչպես նաև մի շարք այլ ստոկհոլմյան դպրոցի տնտեսագետների[31]։

Քեյսի «Ընդհանուր տեսություն» խմբագրել

 
Քեյնսը (աջից) Հարրի Դեկստեր Ուայթի հետ։

Ըստ էության ժամանակակից մակրոտնտեսագիտության պատմությունը հաշվարկվում է 1936 թվականից, երբ Քեյսը հրապարակում է իր գիրքը՝ «Ընդհանուր տեսություն զբաղվածության, տոկոսի և փողի» անունով[32]։ Նա մշակում է իրացվելիության կոնցեպցիայի նախընտրությունները և ստեղծում է տնտեսագիտության գործառութավորման ընդհանուր տեսություն։ Արթուր Պիգի կարծիքով Քեյնսի մոդելը առաջին անգամ պատմության մեջ տնտեսագիտական գաղափարների մեջ դիտարկում էր փողային և իրական գործոնները և նրանց համագործակցությունները[17]։ Անձամբ Քեյսը անվանում է Իրվինգ Ֆիշերին «Ընդհանուր տեսության» «նախապապ», քանի որ Ֆիշերը առաջին անգամ արթնանցրել էր նրա մեջ փողը որպես իրական գործոն դիտարկելու ցանկությունը[33]։ Քեյսի կողմից ստեղծված մոդելը տալիս էր բացատրություն գործազրկությանը և առաջարկում էր կանոններ տնտեսական կայունության հասնելու համար[34]։

Քեյնսը պնդում էր, որ ամբողջական արտադրանքը դրականապես համահարաբերակցված է փողի հոսքի արագության հետ[35]։ Այս կախվածության մեկնումը տրվել է իրացվելիության մեջ նախընտրությունների փոփոխության միջոցով․ գործակալները ավելացնում են իրենց կանխիկի պաշարները՝ կրճատելով ծախսերը անկման շրջանում, որը ուժեղապես թուլացնում է տնտեսագիտությունը[36]։ Այս առաձնահատկությունը վարքի մեջ կոչվում է խնայողության պարադոքս։ Այսպիսով պահանջարկի բարձրացման դեպքում փողի արագության վրա նրանց վերածումը իջնում է։ Տնտեսական ակտիվության անկումը կարող է հանգեցնել նրան, որ շուկաները չհասնեն հավասարակշռության և այդ իսկ պատճառով առաջանում են ապրանքի հավասարակշռության և արտադրական ուժի տեսանկյունից՝ ավելցուկներ[37]։ Քեյնսը տալիս է այլ սկզբունքային մեկնում քանակական տեսությանը հաստատունի դերում ոչ թե վերածման արագությունը այլ գների մակարդակը՝ նկատի ունենալով, որ շուկայում փոփոխությունները ոչ թէ ազդում են գների վրա այլ փողի քանակի[38]։ Եթե ծախսերը կրճատվում են չփոփոխվող գների դեպքում ապրանք ավելցուկը քչացնում է աշխատանքի պահանջարկը և գործազրկությունը աճում է[39]։

Դասական դպրոցի տնտեսագետները բացատրում էին հարկադրված գործազրկությունը այլ ձևով, քանի որ կիրառում էին աշխատաշուկայի Սեյի կանոնին։ Համաձայն նրան բոլոր նրանք ովքեր ցանկանում են աշխատանք գտնել պետք է լինեն աշխատունակ փոխարենը աշխատավարձի գերակշռման[40]։ Քեյսի մոտ զբաղվածությունը և ամբողջական արտադրանքը որոշվում է ամբողջական պահանջարկով՝ սպառման համագումարով և ներդրումներով։ Քանի որ սպառումը կայուն է ժամանակապես ամբողջական պահանջարկում տատանումների մեծ մասը տեղի է ունենում ներդրումների արդյունքում[41]։ Այս թեքումը բացատրվում է մի շարք գործոններով, այդ թվում գործակալների սպասումներով, կենսուրախությամբ, տոկոսադրույքով[42]։ Քեյսի հասկացություններում վոլատիլությունը կարող է թուլացնել հարկաբյուջետային քաղաքականության։ Անկման շրջաններում կառավարությունը կարող է ավելացնել իր ծախսերը կլանելով ավելցուկային ապրանքները և չզբաղված աշխատանքը։ Դրանից բացի նմանատիպ քաղաքականությունը ունենում է բազմապատկիչ ազդեցություն, քանի որ զբաղված գործակալները ծախսում են իրենց եկամուտը։ Ֆիրմաները ի պատասխան պահանջարկի աճին բարձրացնում են երկարատև ներդրումների մակարդակը[36]։

Քեյսի տեսության առանցքային տարրերից մեկը արդյունավետ պահանջարկն է, այսինքն ֆաստացի պահանջարկը, որը ունի իր տեղը շուկայում մնացյալ շուկաներում քանակական սահմանափակումների հաշվին[43][44]։ Եթե որոշ դասական դպրոցների ներկայացուցիչներ, այդ թվում նաև Դավիդ Ռիկարդոն հավատում էին որ Սեյի կանոնը տեղի է ունենում, ապա 19-րդ դարի ուրիշ տնտեսագետներ, օրինակ Մալտուսը և Սիսմոնդին հերքում էին այն։ Մեծ ճգնաժամին հետևող Քեյնսը համերաշխ էր վերջինիս հետ և դիտարկում էր ամբողջական զբաղվածությունը միայն որպես մաքուր օրինակ։ Համաձայն նրա մոդելի փաստացի պահանջարկը ինչ-որ ապրանքային շուկայում կարող է հավասար լինել սպասել պահանջարկին։ Եթե պահանջարկի արդյունավետությունը ցածր է սպասելիից արտադրողների կողմից, ապա նրանց մոտ կուտակվում են չպլանավորված պաշարներ, ինչը մղում է արտադրանքի ծավալի և զբաղվածության մակարդակի իջեցմանը[45]։ Առաջանում է բազմապատկվող ազդակ, որը տանում է տնտեսությանը հավասարակշռության՝ ոչ ամբողջական զբաղվածության պայմաններում։ Իսկ եթե արդյունավետ պահանջարկը բարձր է սպասելիից՝ նմանապես, սակայն գործողությամբ հակառակ մեխանիզմը հանգեցնում է զբաղվածության մակարդակին, որը գերազանում է երկարաժամկետ բնական մակարդակը[Ն 1]։ Ագրեգատային ապրանքային շուկայի դիտարկման ժամանակ արդյունավետ պահանջարկը հավասար է ամբողջական պահանջարկին։ Լեհ տնտեսագետ Կալեցկին մշակել է արդյունավետ պահանջարկի թեման Քեյնսից անկախ և նրանից առաջ ունեցած Մարքսի հիմքով[44]։ Սակայն քանի որ Կալեցկու աշխատանքները սկզբնապես անգլերեն լեզվով հրապարակված չէին լայնատարած հայտնություն ստանում են ավելի ուշ, քան Քեյնսի աշխատանքները[46][2]։

Սոցիալիզմի երկրարատև ներդրումներին վերաբերական Քեյնսի հանձնարարականները կապված են նրա որպես տնտեսական կատեգորիան անորոշությունների հանդեպ հետաքրքրության հետ[47]։ 1921 թվականին լույս է տեսնում «Հավանականության մասին մեկնություն» նրա գիրքը, որտեղ նա ներկայացնում է այդ պահին անգյուտ հայացքները կապված վիճակագրական մեթոդների հետ[48]։ Այդ ժամանակ որպես Քեյնսի հետևողներ չէին հատկացնում առանձին ուշադրություն նրա աշխատությանը հավանականության ոլորտում, հենց նրանք առանցքային դեր ունեցան «Ընդհանուր տեսության» այնպիսի տարրերի կազմավորման հարցում, ինչպիսիք են ներդրումային պահանջարկը և նախապատվությունը իրացվելիությանը[47]։

Քեյսի որոշ գաղափարների ճշգրիտ նշանակությունը դառնում է քննադատման առարկա։ Անգամ գործազրկությանը վերաբերվող հանձնարարականները հանդիսանալով «Ընդհանուր տեսության» ամենաթափանցիկ մասերից մեկը՝ մեկնվում էին տարբեր ձևերով։ Որոշների կարծիքով Քեյնսի բաղադրատոմսը նրա կողմից հնարվել էր որպես կարևոր առաջընթաց տնտեսական քաղաքականության մեջ։ այլք ընդունում էին այն որպես որոշ ոչ կարևոր խնդիրների լուծման համար նախատեսված աշխատություն[49]։

Քեյնսին հաջորդողներ խմբագրել

Քեյնսի տեսության կողմնակիցները քննադատում էին հատկապես նրա մոդելի հետևանքների և մեխանիզմների ճշգրիտ մեկնությունները։ Առաջանում է «ուղղափառ» քեյնսականների մի խումբ, որը միավորում էր դասական մակրոտնտեսագիտությունը Քեյնսի տեսության հետ, ինչի արդյունքում առաջանում է ոչ դասական համադրություն[50]։ Համադրությունը զբաղեցնում էր գերակշռող դիրք 20-րդ դարի 40-ական թվականների սկզբից մինչև 70-ական թվականները տնտեսագիտության մեջ[51]։ Նույն ժամանակ հայտնվում է քեյնսականների երկու ճամբար, որոնք սկեպտիկորեն էին վերաբերվում համադրությանը։ Այդ խմբերից մեկը ընդգծում էր ոչ հավասար շուկայական ելքերի նշանակությունը Քեյնսի աշխատանքում։ Մյուս խումբը զբաղեցնում էր խիստ դիրք սկզբնօրինակի օգտի հարցում, որը սկիզբ է դնում ոչ ուղղափառ պոստքեյնսական ավանդությանը[52]։

Ոչ դասական համադրություն խմբագրել

Տնտեսագետների հաջորդ սերնդի Քեյնսի գաղափարների կողմնակիցները համատեղում էին նրանց միկրոտնտեսագիտական ոչ դասական դպրոցի հետ։ Մոտեցման հիմքում էր ընկած երկու կարևոր հարցերի լուծումները։ Առաջին հերթին տրվել էին միկրոտնտեսագիտական հիմնավորումներ սպառումներին և երկարատև ներդրումներին[53]։ Երկրորդ հերթին Քեյնսի մակրոտնտեսագիտությունը համաձայնեցվում է ընդհանուր հավասարակշռության տեսության հետ։ Վերջում՝ առանձին շուկաները համագործակցում էին մեկը մյուսի հետ և հավասարակշռված գինը գործում էր միայն լիակատար մրցակցության, ընդհանուր տեղեկության և էքստերնալների բացակայության առկայության դեպքում[50][54]։ Գոյություն ունեցող մակրոտնտեսագիտական նախադրյալների համադրության պարտքը պարունակվում է Փոլ Սամուելսոնի Տնտեսական վերլուծության հիմունքներ աշխատության մեջ։ Սամուելսոնի աշխատանքը ընկած էր ոչ քեյնսականների մեթոդաբանության հիմքում, որը ենթադրում էր մաթեմատիկական մոդելների շարադրման ձևավորում[55]։ Չնայած այն բանին, որ Քեյնսի գաղափարները այդ շրջանում իրագործվում էին՝ ոչ քեյնսականները հրաժարվում էին նրա ոչ ընդունված մեթոդաբանությունից ի օգուտ Սամուելսոնի մեթոդի[56]։

1950-ական թվականների միջնամասում տնտեսագետների զգալի մեծամասնությունը քննարկման են դուրս գալիս քեյնսականության հետ և համաձայնվում են համադրության ադեկվատության հետ[57], սակայն որոշ անհամձայնություններ այդպես էլ մնում։ Համադրության շրջանակներում նախատեսվում էր, որ շուկաները չեն գտնվի հավասարակշռության մեջ դաժան գների պատճառով, որոնք չեն կարող արտացոլել առաջարկի և պահանջարկի փոփոխությունը[58][59]։ Քեյնսականների մյուս ճամբարը մասնագիտացված էր տնտեսության մեջ ոչ հավասարակշռված արդյունքների մեջ՝ փորձելով համատեղել հավասարակշռության կոնցեպցիան այն իրավիճակների հետ, երբ առաջարկը շուկայում հավասար չէ պահանջարկին[60]։

Ոչ քեյնսական մոդելներ խմբագրել

 
IS-LM մոդելի գրաֆիկը։

1937 թվականին Ջոն Հիկսը[Ն 2] հրապարակում է հոդված, որը ադապտացնում էր Քեյնսի գաղափարները ընդհանուր հավասարակշռության մոդելի հետ, որտեղ ապրանքային և փողային շուկաները միաժամանակ գտնվում էին հավասարակշռության մեջ։ Հիկսի մոդելը, որը կոչվում էր՝ IS-LM (անգլ. Investment-Savings/Liquidity preference-Money supply — «Երկարատև ներդրումներ-Խնայողություններ/Նախապատվություն իրացվելիությանը-Փողային առաջարկ»)[61], դառնում է տասնամյակի կիրառական և տեսական հետազոտությունների գործիքը մինչև 60-ական թվականները[62]։ Մոդելում ապրանքաշուկան ներկայացված է IS կորով․ կետերի բազմություն, որը համապատասխանում է երկարատև ներդրումների և խնայողությունների միջև հավասարակշռությանը։ LM կորը ներկայացնում է իրանից կետերի բազմություն փողային շուկայում։ IS և LM կորերի հատման կետը համարվում է ամբողջական հավասարակշռությունը տնտեսության մեջ[63], որը բնութագրվում է տոկոսադրույքի և թողարկման եզական նշանակությամբ։ Մոդելը մեկնում է տոկոսադրույքը որպես փողային տեղափոխության մեխանիզմ, մղանցք, որի միջով փողի առաջարկը համագործակցում է տնտեսության մեջ ամբողջական թողարկման և զբաղվածության հետ[64]։ Փողի առաջարկի կրճատումը հանգեցնում է տոկոսադրույքի բարձրացմանը, ինչը քչացնում է երկարատև ներդրումների հանդեպ խթանիչների քանակը, և հաջորդաբար իջեցնում տնտեսության մեջ ապրանքների թողարկումը[65]։ Մոդելը լրացվում է այլ տնտեսագետների կողմից[Ն 3]։ Այսպիսով 1944 թվականին Ֆրանկո Մոդիլյանին ներառում է դրա մեջ աշխատաշուկան։ Ընդհանուր հավասարակշռությունը ծագում է ապրանքի, փողի և աշխատուժի մեկը մյուսի հետ կապված շուկաների մեջ[66], իսկ գործազրկությունը բացատրվում է խիստ նոմինալ աշխատավարձով[67][66]։

Տնտեսական աճը հետաքրքրում էր դասական տնտեսագետներին դեռևս 18-րդ դարում, այդ թվում նաև Ադամ Սմիթին։ Բացի դրանից 19-րդ դարի և 20-րդ դարի սկզբում մարժինալական հեղափոխության մեկնարկով տվյալ ուղղվածությունը գործնականապես վերաբերվում էր մակրոտնտեսագիտակ հետազոտությունների ընդհանուր ավելացմանը[68]։ Աճի հետազոտությունը թարմացվում է նրանով հենց ոչ քեյնսական Ռոյ Հարրոդը և Եվսեյ Դոմարը իրարից անկախ մշակման են ենթարկում մոդել, որը ընդունում էր Քեյնսի տեսությունը երկարաժամկետ հեռանկարով[69]։ Անձամբ Քեյնսը այդ խնդրով չէր զբաղվում։ Մոդելը համատեղում էր Քեյնսի բազմապատկիչը ներդրումային արագարարի հետ[70], ինչը թույլ էր տալիս ստանալ պարզ արդյունք․ աճի տեմպը հավասար է խնայողությունների պարտքին՝ բաժանած կապիտալատարողության հետ (կապիտալի ծավալը ըստ թողարկման միավորի)[71]։ Հարրոդ-Դոմարի մոդելը աճի տեսության մեջ կենտրոնական դիրք մինչև 1956 թվականը՝ Ռոբերտ Սոլոուի[Ն 4] և Տրևոր Սուոնի[Ն 5] ոչ դասական մոդելների ի հայտ գալը արտադրության մեջ[72][69]։ Սոլոուն և Սուոն ենթադրում էին, որ խնայողությունների բարձրացած նորման կարող է արագացնել աճը միայն ժամանակապես, իսկ երկարաժամկետ աճը համաձայնեցնում է միայն տենխնոլոգիական գործընթաց[73]։ 1970 թվականից 1985 թվականը ոչ մի կարևոր հավելումներ աճի տեսության մեջ չեն արվում[69]։

Տնտեսագետները ընդունում են տեսական համադրության մշակումներ մակրոտնտեսագիտական մոդելների ագրեգատացմանը, որոնք ներառում էին առանձին հավասարումներ սպառման, ներդրումների և փողի պահանջարկի համար և տատանվում էին հավաքագրված տվյալներով[74][75]։ Այդ մոտեցում ամենամեծ պտուղներն է բերում MPS մոդելի մեջ, որը ստեղծվել էր Մոդիլյանիի և իր աշխատակիցների կողմից[75]։ Մոդելը ի հայտ է գալիս IS-LM և որոշ այլ կոցեպցիաների համադրության ի հայտ գալու վերջում[76], մասնավորապես որ դասական աճի մոդելի և Ֆիլիպսի կորի[77], որոնք բնութագրում էին ինֆլյացիայի և ամբողջական թողարկման միջև հարաբերությունները։ Համադրության կողմնակիցները քննադատման են ենթարկում մեծամասշտաբ մոդելներ, ինչպես նաև վերոնշյալ կորը։

Ֆիլիպսի կոր խմբագրել

 
1960-ական թվականներին ամերիկյան տնտեսությունը ենթարկվում է Ֆիլիպսի կորին, որը իրենից ներկայացնում է ինֆլյացիայի և գործազրկության փոխադարձ կապը։

Քեյնսը իրենից հետո չի թողել ձևակերպված և ամբողջական բարձր մակարդակի տեսություն[78]։ Վաղ քեյնսականները մոդելի մեջ աշխատավարձը և այլ գնային բնութագրիչներ ֆիքսված։ Այս բացթողումները 1950-ական թվականներին անհանգստություն չեն առաջացնում, երբ ինֆլյացիան կայուն էր[79], սակայն հաջորդ տասնամյակի միջնամասում հարցի լրջությունը սրանում է և այն այլևս չէր կարող անուշադրության մատնվել մակրոտնտեսագետների կողմից[80]։ 1958 թվականին Ուիլյամ Ֆիլիպսը բացահայտելով ինֆլյացիայի և գործազրկության մեջ տիրող բացասական էմպիրիկական կապը՝ բացում է ճանապարհ դեպի գնային մակարդակների տեսական բնութագրումը[Ն 6]։ 1960 թվականին Ռիչարդ Լիպսին տալիս է այս կորելացիայի առաջին ամբողջական բացատրությունը[Ն 7]։ Քեյնսականները մեկնաբանում էին այս կախվածությունը և մեծ մասամբ հիմնվելով հետևյալ թեզիսի վրա․ ավելցուկային պահանջարկը տանում է ինգլյացիայի աճին և նվազեցնում գործազրկությունը, այդ թվում նաև թողարկման առավելությունը մեծացնում է ոչ զբաղվածների քանակը և ճնշում գները[81]։ 20-րդ դարի 60-ական թվականների վերջում և 70-ական թվականների սկզբում կորը քննադատությունների ալիք է բարձրացնում ինչպես տեսական այնպես էլ էմպիրիկական դիրքերից։ Ենթադրելի փոխզիջումը թողարկման մակարդակի և ինֆլյացիայի միջև ամենաթույլ կազմային մասն էր քեյնսական համակարգում[82]։

Չհավասարակշռված մակրոտնտեսագիտություն խմբագրել

Չնայած իր հայտնությանը ոչ դասական համադրությունը ուներ քննադատներ քեյնսականների շարքերում։ Առաջանում է չհավասարակշռված տեսություն, որը քննադատում էր համադրությունը ոչ հավասարակշռված ծախսերը բացատրելու փորձի համար, մասնավորապես հավասարակշռված մոդելների շրջանակներում՝ հարկադրված գործազրկությունը։ Բացի դրանից տվյալ դպրոցի տնտեսագետների կարծիքով չհավասարակշռված ծախսերի առկայությունը մի շուկայում պետք է լինի կապակցված մեկի մյուսի վրա հավասարակշռության բացակայությամբ, այդ իսկ պատճառով հարկադրված գործազրկությունը կապակցվում է ավելցուկի հետ ապրանքաշուկայում։ Շատերը ընդունում են Դոն Պատինկինին որպես այս մոտեցման հիմնադրողներից մեկը[83]։ Ռոբերտ Կլաուերը 1965 թվականին առաջարկում է երկակի ընտրության հիպոթեզը, համաձայն որի գործակալը կարող է որոշել թե ինչ է նա ուզում ձեռք բերել, սակայն գնվելիք ապրանքների քանակը սահմանափակված է նրանով թե ինչքան կարող է նա վաճառել[Ն 8]։ Կլաուերը և Ակսել Լեիոնհուֆուդը համարում էին, որ չհավասարակշռված ավելցուկները Քեյնսի տեսության հիմքային մասն էին և պահանջում էին ավելի ուշադիր ուղումնասիրություններ[84]։ Ռոբերտ Բարրոն և Հերշել Գրոսմանը ստեղծում են ընդհանուր անհավասարակշռության մոդել, որում առանձին շուկաներում գները ֆիքսվում էին մինչև ընդհանուր հավասարակշռության հասնելը[Ն 9]։ Այդ շուկաները բնութագրվում էին կեղծ գներով, որոնք շարունակում էին անհավասարակշռությունը[85]։ Շուտով Բարրոյի և Գրոսմանի հրապարակումներից հետո ոչ հավասարակշռված մոդելները սկսում են հայտնություն վայելել ԱՄՆ-ում[86][87][88]։ Բարրոն հրաժարվում է քեյնսականությունից և ընդունում է շուկաների հավասարակշռությանը վերաբերվող դասական հիպոթեզը[89]։

 
Դիագրամ, որը հիմնված է գործազրկության դասակարգման վրա։ Հեղինակ՝ Էդմոն Մալինվո[90]։

Եվրոպացի տնտեսագետները երկար աշխատում են անհավասարակշռված մոդելների վրա։ Էդմոն Մալինվոն և Ժակ Դրեզեն զարգացնում են այս տեսությունը և փորձում տալ բացատրություն գների խստությանը՝ չընդունելով այն ընդամենը որպես բացթողում[Ն 10]։ Մալինվոն օգտագործում է չհավասարակշռված վերլուծություն գործազրկության տեսության զարգացման համար։ Նա համարում է, որ անհավասարակշռությունը ապրանքների և աշխատանքի շուկաներում կարող են հանգեցնել արհեստական բաժանման, որը կհրահրի գործազրկությունը[91]։ Մալինվոն իր մոդելներում աշխատում էր ֆիքսված գների հետ՝ պնդելով, որ ժամանակակից արդյունաբերական շուկաները սահմանում են խիստ գներ[91]։ Ավելի վաղ, երբ տնտեսության ամենակարևոր մասն էին կազմում չմշակված ապրանքները, ապա արդեն գները ավելի էին կարևորվում։ Այդպիսով գները ֆիքսված էին, և փոփոխության էին ենթակա միայն վաճառվող և գնվող ապրանքների քանակությունները։ Մալինվոն համարում էր հավասարակշռության վիճակը ավելի հավանական դասական և քեյնսական գործազրկության դեպքերում։ Ոչ դասական ավանդույթը կազմում էր մասնավոր դեպք նրա դասակարգման՝ վալրասովյան հավասարակշռության մեջ[92]։ Մալինվոյի տեսության մեջ տվյալ հավասարակշռությունը գործնականապես անհաս է արդյունաբերական շուկաներում գների ձևավորման թվում[92]։

Մոնետարիզմ խմբագրել

Միլթոն Ֆրիդմանը մշակել է այլընտրանքային քեյնսական մակրոտնտեսագիտական տեսություն, որը հետագայում կոչվում է մոնետարիզմ։ Ընդհանուր առմամբ Ֆրիդմանի մոտեցումը կայանում է նրանում, որ փողի առաջարկը ազդեցություն է թողնում մակրոտնտեսագիտության վիճակի վրա[93]։ 1950-60-ական թվականներին, երբ մոնետարիզմը ծնվում էր քեյնսական մոդելները չէին հաշվարկում փողի դերը ինֆլյացիայի և գործնական ցիկլերի կամզավորման հարցում։ Հենց այս թույլ տեղերը և կասկածի տակ են դրվում մոնետարիսների կողմից[4]։

Քննադատություն և հավելումներ Ֆիլիպսի կորում խմբագրել

Ֆիլիպսի կորը դադարում է անդրադարձնել իրականությունը 1970-ական թվականներին, երբ ամերիկյան տնտեսության մեջ միաժամանակ նկատվում էին արտադրության և ինֆլյացիայի անկում, այսինքն երևույթ՝ «ստագֆլյացիա» անունով։ Էմպիրիկական հերքմանը հաջորդում է Ֆրիդմանի և Էդմունդ Ֆելպսի կողմից տեսական սկեպսիսով։ Ֆելպսը չլինելով մոնետարիստ հավաստիացնում էր, որ միայն անսպասելի ինֆլյացիան և դեֆլյացիան կարող են ազդեցություն ունենալ զբաղվածության վրա։ Ֆիլիպսի կորի նրա տարբերակը, որը հավելվել էր գործակալների սպասելիքներով՝ դառնում է մակրոտնտեսագիտական վերլուծության տիպօրինակ գործիք։ Եվ Ֆելպսը և Ֆրիդմանը կիրառում էին մոդելներ, որոնցում բացակայում էր երկարաժամկետ փոխզիջումը ինֆլյացիայի և գործազրկության մեջ։ Նրանց կառույցները վիճվում էին բնական գործազրկության մակարդակի վրա, երբ մոնետային էքսպանսիան կարող է միայն ժամանակավորապես սահմանել բնական մակարդակից ցածր գործազրկություն։ Որոշ ժամանակ անց ֆիրմաները կճշտեն գները և աշխատավարձը ինֆլյացիայի մակարդակի վրա, ընդ որում հաշվումը կիրականացնեն իրական ցուցանիշները, այլ ոչ թե նոմինալ շարժումները։ Այսպիսով մոնետարային քաղաքականության ազդեցությունը կվերացվի[94]։

Փողի կարևորություն խմբագրել

Աննա Շվարցը Ֆրիդմանի հետ համահեղինակությամբ հրապարակում է մոնետարիզմի հետ կապված գլխավոր աշխատանքներից մեկը, որը կրում է «Միացյալ Նահանգների մոնետարային պատմություն» անունը։ Աշխատության մեջ փողի առաջարկը կապվում է գործնական ցիկլի հոսքի հետ[95]։ 1950-60-ական թվականներին քեյնսականները առաջնորդվում էին գաղափարով, որ մոնետարային քաղաքականությունը չի կարող ազդել ամբողջական թողարկման կամ գործնական ցիկլի վրա։ Նմանատիպ հայացքների հիմք է ծառայում Մեծ ճգնաժամի ժամանակ տեղի ունեցած հետևանքները․ այն ժամանակ տոկոսադրույքները ծայրահեղ ցածր էին, սակայն թողարկումը մնում էր կրճատված։ Ֆրիդմանը և Շվարցը հավաստիացնում էին, որ քեյնսականները ուշադրություն են դարձնում միայն նոմինալ մեծությունների վրա՝ բաց թողելով այն դերը, որը ինֆլյացիան խաղում է իրական դրույքի կազմավորման հարցում[95]։ Ամբողջ ճգնաժամի ընթացքում այն բարձր է եղել։ Իրական ցուցանիշների տեսանկյունից մոնետարային քաղաքականությունը պահող էր և թողնում էր նվազեցնող ճնշում թողարկման և զբաղվածության վրա։ Ընդ որում բացառապես նոմինալ մեծությունների վերլուծությունը կարող էր հանգեցնել այն ենթադրությանը, որը վերաբերվում էր այդ ժամանակվա մոնետարային քաղաքականության խթանիչ հատկությանը[96]։

Ֆրիդմանը ստեղծում է իր փողի քանակական տեսությունը, որը հիմնվում էր Ֆիշերի տարբերակի վրա, սակայն մեծ մասնկացություն ունեին նաև տարրեր Քեյնսից։ Նրա «Վերածումը» պարունակում էր նմանատիպ բան, ինչպես փոխանակության դասական հավասարումն է[Ն 11], ընդ որում նրա մեջ էին ներածված փողի պահանջարկը և նախապատվությունը իրացվելիությանը[97]։ Նրանց կողմից թարմացված տեսությունը նույնպես ենթադրում էր տնտեսության մեջ ուժեղ անկմանը խանգառող հնարավորություն՝ հարկաբյուջետային կամ մոնետարային քաղաքականության օգնությամբ[98]։ Ֆրիդմանը կիսվում էր Քեյնսի հայացքներով համարելով, որ փողի պահանջարկը որոշակիորեն կայուն է անգամ տնտեսական ակտիվության իջեցման դեպքում[97]։ Մոնետարսիտները զգուշացնում էին, որ տնտեսության «բարակ կարգավորումը» անարդյունավետ է[99]։ Նրանք համարում էին փողի պահանջարկը կայուն անգամ հարկաբյուջետային էքսպանցիայի դեպքում և նշում էին, որ տնտեսական քաղաքականության երկու տեսակներն են գործում են ուշացումներով, ինչը թույլ չի տալիս վերափոխել որոշակի անկումներ[100]։

Վերելք և անկում խմբագրել

 
Փողի հոսքի արագությունը կայուն է մնացել և անփոփոխ աճել է մինչև 1980 թվականը (կանաչ կոր)։ Այնուհետև (կապույտ կոր) սկսել է տատանվել, ինչը կասկածի տակ է դրել մոնետարիստների բացթողումը նրա կայուն բնութագրի շուրջ[101]։

70-ական թվականների վերջում և 80-ական թվականներին մոնետարիզմը գրավում է տնտեսական քաղաքականության հեղինակենրի ուշադրությունը։ Ֆիլիպսի կորը Ֆրիդմանի և Ֆելպսի մեկնության մեջ աշխատում էր ստագֆլյացիայի ժամանակ, ինչը մեծացնում է մոնետարիզմի հանդեպ վստահությունը[102]։ Արդեն 70-ական թվականների միջնամասում մոնետարզիմը համարվում էր մակրոտնտեսագիտության ուղղափառ ուղղվածություն[103]։ Տասնամյակի վերջում Միացյալ թագավորության և ԱՄՆ-ի կենտրոնական բանկերը ակտիվորեն թիրախավորում էին փողի առաջարկը։ Այս քաղաքականությունը ոգեշնչված մոնետարիզմով և ոչ թե տոկոսադրույքով ինչպես առաջ[104]։ Բացի դրանից ամբողջական մոնետարային ցուցանիշները պարզվում են դժվար չափման սխալների պատճառով։ Մոնետարիզմի համար ճակատագրական փորձություն է դառնում Պոլ Վոլկեր 1979 թվականին Տարածքային պաշտպանության համակարգի գլխավոր նշանակելը։ Վոլկերը իջեցնելով ինֆլյացիան և բարձելով տնտեսությունը ծանր ռեցեսիայով՝ կրճատում է փողի առաջարկը։ Ռեցեսիան հարվածում է մոնետարիզմի հեղինակությունը[105], սակայն լրջորեն ցուցադրում է փողի առաջարկի դերը տնտեսության մեջ։ Բացի դրանից, 1980-ական թվականների սկզբում փողի հոսքի արագությունը ԱՄՆ-ում սկսում է ուժեղ տատանվել, ինչը նույնպես հակասում էր մոնետարիստների կանխատեսումները[106]։ Նրանց մեթոդները՝ միակ հավասարումով մոդելավորումը և ոչ վիճակագրական գրաֆիկական տվյալների վերլուծությունը զիջում էին միաժամանակյա հավասարումների համակարգերին, որոնք առաջարկվել էին քեյնսականների կողմից[101][4]։ ՏՆտեսական քաղաքականության վերաբերյալ խորհուրդները և մոնետարիստների մեթոդաբանությունները վայելում էին ճանաչում կառավարությունների և գիտնականների շրջաններում, սակայն նրանց առանցքային կանխադրույթները՝ երկարաժամկետ հեռանկարում փողի չեզոքությունը և կայունացման համար մոնետարային քաղաքականության կիրառումը, դառնում են մակրոտնտեսագիտական մեյնստրիմի մի մասը[4]։

Նոր դասական տնտեսություն խմբագրել

 
Նոր դասական ավանդության մեջ շատ հետազոտություններ անցկացվել են Չիկագոյի համալսարանում։

Նոր դասական ավանդույթը ծագում է մոնետարիզմի բազայում՝ ներկայացնելով քեյնսականությանը նոր պահանջներ[107]։ Վաղ նոր դասականները ներառում էին իրենց մոնետարիստների մեջ, սակայն տվյալ ուղղվածությունը պարունակում էր մի շարք կարևոր տարբերություններ։ Նոր դասականները հրաժարվում էին իրենց նախորդների այն թեզիսից[108], որ մոնետարային քաղաքականությունը համակարգված ազդում է տնտեսության վրա[109]։ Հետևաբար նրանք ներկազմակերպվում էին իրենց իրական գործնական ցիկլի մոդելների գիտությունները, որոնք ամբողջությամբ մերժում էին մոնետարային գործոնները[110]։

Եթե մոնետորիսները հիմնվում էին Քեյնսի գաղափարների վրա, ապա նոր դասական դպրոցի ներկայացուցիչները ամբողջաբար հրաժարվում էին քեյնսական տեսությունից[111]։ Չնայած դրան նրանք համընկնում էին Քեյնսի հետ հետազոտությունների առարկայում՝ կարճաժամկետ ֆլուկտացիայում[112]։ Ինչպես և մոնետարիստները նոր դասականները նույնպես ունեին իրենց ամրոցը՝ Չիկագոյի համալսարանը, իսկ նրանք առաջնորդն է դառնում Ռոբերտ Լուկասը։ Նոր դասականների շարքում մնացյալ տեսանելի ֆիգուրներն են դառնում Էդվարդ Պրեսկոտը Մինեսոտիի համալսարանից և Ռոբերտ Բարրոն Ռոչերստերի համալսարանից[110]։

Նոր դասականները գրում էին, որ գոյություն ունեցած մակրոտնտեսագիտական տեսությունը ոչ հաճախ էր հիմնվում մակրոտնտեսագիտության վրա։ Նրանք վերլուծության մեջ են մտցնում ռացիոնալ սպասումների տեսությունը և փաստում, որ կառավարությունը դժվարությամբ կարող է կայունացնել տնտեսությունը նմանատիպ գործակալների մոտ։ Ամենավիճելի տարրը նրանց տեսության մեջ դառնում է հիպոթեզների վերադարձը շուկաների հավասարակշռության վերաբերյալ, երբ գները ենթադրվում էին ճկուն, իսկ շուկայական ծախսերը՝ հավասարակշռված[113]։

Ռացիոնալ սպասումներ և քաղաքականության անարդյունավետություն խմբագրել

 
Ջոն Մուտը առաջինն է առաջարկել ռացիոնալ սպասումները՝ քննադատելով գյուղատնտեսական գների սարդոստայնանման մոդելը։ Նա ցույց է տվել, որ գործակալները ռացիոնալ սպասումներով կլինեն ավելի արդյունավետ։ Իսկապես ադապտային սպասումների հիման վրա կառուցված տեսությունների գնահատականները կգրավեն արտադրվող ապրանքների քանակի (Q) հետ կապված որոշումները և կհանգեցնեն գների ձևավորմանը (P), որոնք պարույրի երկայնքով կհեռանան հավասարակշռված արժեքներից[114][115]։

Քեյնսականները և մոնետարիստները ընդունում էին, որ գործակալները կայացնում են տնտեսական որոշումներ իրենց ենթադրությունների և ապագայի հիման վրա։ Սակայն մինչև 70-ական թվականները մոդելների մեծ մասը հիմնվում էին հարմարված սպասումների վրա, երբ սպասելի ցուցանիշները գրվում էին միջին արժեքով վերջին մի քանի տարվա ընթացքումԿաղապար:Нп4[Ն 12]։ 1972 թվականին Ջոն Մուտի գյուղատնտեսության վերաբերյալ հոդվածից ոգեշնչված Լուկասը՝ սկսում է օգտագործել մակրոտնտեսագիտության մեջ ռացիոնալ սպասումների տեսությունը[116]։ Ըստ էության եթե հարմարեցված սպասումները արտացոլում էին անցած տնտեսագիտական ցուցանիշների դինամիկան, ապա ռացիոնալ սպասումները համապատասխանում էին ապագային նայող գործակալներին[117][118]։ Նոր դասականները համարում էին, որ ներքին տնտեսական մոդելը կասկածելի է, եթե ներ մեջ ներկայացող գործակալները չեն իմանում մոդելի մասին[119]։ Ռացիոնալ սպասումները ենթադրում են, որ գործակալները մոդելի մեջ կանխատեսումներ են անում հիմնված հենց մոդելի կանխատեսումների վրա[118]։ Սա չի նշանակում, որ գործակալները տիրապետում են բացարձակ կանխագիտության, սակայն նրանց վարքը համապատասխանում է տնտեսագիտության և քաղաքականության գիտակ ներկայացումներին[120][Ն 13]։

Թոմաս Սարջենտը և Նիլ Ուոլլեսը[Ն 14] Ֆիլիպսի կորով ընդունում են մոդելների ռացիոնալ սպասումները, որոնք ենթադրում էին փոխզիջումներ ինֆլյացիայի և գործազրկության մեջ։ Նրանք հայտնաբերում են, որ մոնետարային քաղաքականությունը չի կարող համակագրված օգտագործվի տնտեսության կայունացման համար։ Նրանց առաջարկը կապված քաղաքականության անարդյունավետության հետ կայանում է նրանում, որ գործակալները սպասելու են ինֆլյացիայի և հարմարեցնեն գների մակարդակի բարձրացումը մինչ մոնետարայիան խթանումը, որը փոխակերպում է նրա հնարավոր դրական ազդեցությունը զբաղվածության վրա[121]։ Միայն չսպասված մոնետերային քաղաքականությունը կարող է նվազեցնել գործազրկությունը, այդ իսկ պատճառով բանկերը չեն կարող մշտապես վազել նմանատիպ կանոնների ուղղությամբ։ Հակառակ դեպքում գործակալները կգտնեն օրինաչափությունը և կկառուցեն սպասումները[122]։

Ռոբերտ Հոլը[Ն 15] կիրառում է ռացիոնալ սպասումներ մշտական եկամտի ֆրիդմանյան հիպոթեզում․ ապացույց այն բանի մասին, որ մարդիկ որոշում են ներկայիս ծախսերը ոչ թե ներկայիս եկամտից, բայց համագումարային եկամտից ամբողջ կյանքի ընթացքում, ինչպես նաև ժառանգված հարստությունը։ Հոլը հայտնաբերում է, որ մարդիկ դիտարկում են սպառման ծավալները տարբեր ժամանակահատվածներում, և նրանց վարքը այդ ընթացքում փոխվում է միայն այն դեպքում, երբ փոխվում է ապագա եկամտի մակարդակը[123][124]։ Եվ Հոլի և Ֆրիդմանի հիպոթեզերը համաձայնվում են քեյնսական հավատի հետ այն բանով, որ կարճաժամկետ կայունացնող կարգերը, օրինակ՝ հարկերի իջեցումը պետք է խթանի տնտեսությունը[124]։ Եթե տնային տնտեսությունը իսկապես որոշում է ընդունում սպառման մակարդակի վերաբերյալ ելնելով իր համագումարային հարստությունից, ապա եկամտի ժամանակային դրական թռիչքը կբարձրացնի նրանց սպառումը շատ քիչ[124]։ Էմպիրիկական թեստը ցույց է տալիս, որ Հոլի հիպոթեզը կարող է թերագնահատել սպառման աճը, որը առաջանում է ներկայիս եկամտի աճով։ Բացի դրանից Հոլի աշխատանքը հրում է սպառման մոդելների ճանաչումը, որոնք հիմնված են Էյլերի հավասարումների վրա[125]։

Լուկասի քննադատություն և միկրոհիմնավորում խմբագրել

1976 թվականին Լուկասը հրապարակում է հոդված[Ն 16], որում պարունակվում էր քննադատություն կապված խոշորմասշտաբային քեյնսական մոդելների հետ, որոնք օգտագործվում էին վարվող քաղաքականության կանխատեսման և որակի գնահատման համար։ Լուկասը պնդում էր, որ էմպիրիկական փոփոխականների միջև փոխադարձ կապերը՝ անվստահելի են․ եթե կապը իսկապես կա պայմաններում, ապա այն կարող է բացակայել տնտեսական համակարգի փոփոխման դեպքում։ «Լուկասի քննադատություն» անունի տակ ընկած է այն գաղափարը, որ տնտեսագիտության արդյունավետությունը որոշվում է աստիճանով, որի մեջ այն փոփոխում է գործակալների սպասումները։ Որպես հետևանք ոչ մի մոդել չի կարող համարվել վստահելի, եթե այն հաշվի չի առնում սպասումները և նրանց կապը քաղաքականության հետ[119]։ Նոր դասականները համարում էին, որ անհավասարակշիռ քեյնսական մոդելներից հրաժարվելը լուծում է տվյալ խնդիրը վարքի հիման վրա հավասարակշռվածների օգտին[126][127]։ Քեյնսականները պատասխանում են մոդելների ստեղծմամբ, որոնք հիմնված էին այն միկրոհիմնավորումների վրա, որոնք դուրս էին գրվում կանգուն տեսական փոխադարձ կապերից[128]։

Առաջարկի և Լուկասի գործնական ցիկլերի մոդելների տեսություն խմբագրել

Լեոնարդ Ռեպինգի հետ միասին Լուկասը ներդնում է առաջին հիմքերը դասական մոտեցման մեջ ամբողջական առաջարկի հետ կապված՝ 1969 թվականին[Ն 17]։ Նրանց մոդելում զբաղվածության մակարդակի փոփոխությունը պայմանավորում են աշխատողների կողմից նախապատվությունը աշխատանքին տրվող ժամանակից զատ ժամանակին տալով։ Լուկասը և Ռեպինգը մոդելավորում են զբաղվածության իջեցումը, որպես աշխատողների կամավոր ընտրություն, որը քչացնում է իր մասնակցությունը արտադրական գործունեության մեջ ի պատասխան աշխատավարձի տիրապետող մակարդակի[129]։

1973 թվականին Լուկասը առաջարկում է գործնական ցիկլի տեսություն[Ն 18], որը հիմնված է ռացիոնալ սպասումների, ոչ կատարյալ տեղեկության և շուկաների հավասարակշռության վրա։ Ստեղծվելով մոդելը նա ձգտում էր հաշվի առնել ինֆլյացիայի և գործազրկության մեջ տիրող էմպիրիկական փոխզիջումը, ընդ որում չհրաժարվելով կարճաժամկետ հեռանկարում փողի չեզոքության գաղափարներից[130]։ Այդ մոդելում իրագործվում է «փողի անակնկալի» գաղափարը․ մոնետարային քաղաքականությունը իմաստ ունի միայն այն ժամանակ, երբ որոշակի գների փոփոխությունը ապրանքների վրա շփոթեցնում է սպառողներին։ Լուկասը ենթադրում է, որ սպառողները կիմանան իրենց ոլորտներին վերաբերող փոփոխությունների մասին ավելի արագ, քան ստիպված են լինում հանել ուրիշներից[131]։ Այդ ժամանակ արտադրողները կարող են որակել տնտեսության մեջ ընդհանուր գների բարձրացումը, որպես նրա ապրանքների պահանջարկի բարձրացում։ Որպես պատասխան այն մեծացնում է արտադրության ծավալը, սակայն նրան «անակնկալ» է սպասում, քանի որ գները բարձրացել են ոչ միայն իր ապրանքի վրա, այլ՝ ամբողջ տնտեսության մեջ[132]։ Այս բացթողմանը համապատասխանող Լուկասի առաջարկի կորը մոդելավորում է թողարկումը, որպես գնի կամ փողային անակնկալի գործառույթ, որը բնութագրում է սպասելի և փաստացի ինֆլյացիայի տարբերությունները[132]։ Լուկասի գործնական ցիկլի տեսությունը, որը հիմնված է այդ կորի վրա դադարում է համարվել իրականությանը պիտանի 1970-ական թվականներից հետո, երբ էմպիրիկական վկայությունները այդպես էլ նրա օգտին չեն ծառայում[133][134]։

Իրական գործնական ցիկլի տեսություն խմբագրել

 
Օվալաձև գրասենյակ։ ԱՄՆ-ի նախագահ Ջորջ Ու․ Բուշը շնորհավորում է Նոբելյան մրցանակի հավակնորդներ Ֆին Կյուդլանդին և Էդվարդ Պրեսկոտին՝ 2004 թվականին։

Նոր փորձեր են կիրառվում գործնական ցիկլի նոր դասական մեկնության ստեղծման հարցում։ Ֆին Կյուդլանդի և Էդվարդ Պրեսկոտի 1982 թվականին հրապարակված հոդվածում ներկայացում է իրական գործնական ցիկլի տեսությունը[Ն 19][135]։ Տեսությունը առաջարկում էր, որ ցիկլի շրջանակներում տատանումների ակտիվությունը կարող է ամբողջապես բացատրվել առաջարկի տեսանկյունից։ Համապատասխան մոդելները պարունակում էին բացթողումներ այն մասին, որ տնտեսությունը մշտապես գտնվում է հավասարակշռության մեջ[136]։ Այն հրաժարվում էր բացատրել երևույթները գնային անակնկալների, չկազմավորված շուկաների, կոշտ գների, անորոշության և անկայության միջոցներով[137]։ Դրա փոխարեն Կյուդլանդը և Պրեսկոտը կառուցում էին կարճաբովանդակ մոդելներ, որոնք մեկնաբանում էին ցիկլերը տեխնոլոգիայում և արտադրության մեջ փոփոխություններով[133]։ Այդ փոփոխությունները ազդեցություն են թողնում աշխատել ցանկացող մարդկանց ցանկության վրա, ինչը որոշում է տնտեսության մեջ զբաղվածությունը[133]։ Տեսությունը ժխտում էր ռեցեսիայի ժամանակ հարկադրված գործազրկության գաղափարը։ Կանխադրվում էր ոչ միայն փողի անկարողությունը տնտեսության կայունացման հարցում, այլ նաև հակառակ մոնետարիստների՝ նրանց անկարողությունը տնային տնտեսությունը կայունությունից հանելու շուրջ[138]։

Այս մոդելի հեղինակները միկրոհիմնավորումներում օգտագործել էին ընդհանուր հավասարակշռության մոդելներ[139][140][141][142][143]։ Մոդելները ոգեշնչում են ընդհանուր հավասարակշռության դինամիկ մոդելների ստեղծումը։ Վերջիններս դառնում են տարածված գործիքներ մակրոտնտեսագետների շրջաններում, և անգամ նրանց շրջաններում, ովքեր չէին հավատում նոր դասական տեսությանը[135]։

Նոր քեյնսականություն խմբագրել

Նոր դասական դպրոցը ազդում է ոչ դասական համադրության ներքին անհամաձայնություններ առաջացման վրա․ վալրասովյան միկրոտնտեսագիտությունը իր շուկաների հավասարակշռությամբ և ընդհանուր հավասարակշռության չի կարող ագրեգացվել քեյնսական մակրոտնտեսագիտության մեջ, որտեղ շուկաները հավասարակշռության չեն հասնում[144]։ Նոր քեյնսականները ընդունում էին պարադոքսը իջեցումների վերաբերյալ, սակայն եթե նոր դասականները ամբողջությամբ հրաժարվում էին Քեյնսի գաղափարներից, ապա նոր քեյնսականները ժխտում էին վալրասովյան շուկաների հավասարակշռությունը։ 20-րդ դարի 70-ական թվականների վերջում և 80-ական թվականներին նոր քեյնսականները հետազոտում էին, թե ինչպես կարող է Քեյնսի տնտեսագիտությունը համատեղվել միկրոտնտեսագիության հետ շուկաների ոչ կատարյալության, նոմինալ և այլ կոշտությունների հիման վրա[144]։ Նոր քեյնսականները հաճախ դիմում էին ռացիոնալ սպասումների մոդելներին[145]։

Նոմինալ և իրական կոշտություններ խմբագրել

Սթենլի Ֆիշերը պատասխանելով Սարջենթի և Ուոլեսի մոնետարային անարդյունավետության մասին առաջարկին՝ ցույց է տալիս, ինչպես մոնետարային քաղաքականությունը կարող է կայունացնել տնտեսությունը անգամ ռացիոնալ սպասումների առկայության դեպքում[Ն 20]։ Ֆիշերի մոդելը ցույց է տալիս դրամավարկային քաղաքականության ազդեցությունը երկարաժամկետ նոմինալ աշխատանքային պայմանագրերի պայմաններում[146]։ Ջոն Թեյլորը շարունակում է Ֆիշերի աշխատանքը և պարզում, որ մոնետարային քաղաքականությունը կարող է ունենալ երկարաժամկետ ազդեցություն, այսինքն արդեն այն բանից հետ, երբ աշխատավարձերը և գները կազմվում են[146]։ Թեյլորը հիմնվում էր պայմանագրերի գործողությունների հատումների, նոմինալ գների սահմանման և աշխատավարձերի վերաբերյալ բացթողումների վրա։ Վաղ նոր տեսության քեյնսականները հիմնվում էին այն պարզ գաղափարի վրա, որ նոմինալ աշխատավարձերի ֆիքսումով կենտրոնական բանկերը կառավարում են զբաղվածության մակարդակը[147]։ Եթե շուտով նոմինալ աշխատավարձերը ֆիքսվեն, ապա մոնետարային կարգավորիչը կարող է սահմանել նրանց իրական մակարդակը՝ փոփոխելով փողի առաջարկը[147]։

1980-ական թվականներին նոր քեյնսականները հիասթափվում են նոմինալ աշխատավարձերին վերաաբերվող իրենց առաջին մոդելներից[148], չէ որ նրանք կանխատեսում էին, որ իրական աշխատավարձերը պետք է լինեն հակացիկլային (նրանք պետք է աճեն տնտեսության անկման ժամանակ), սակայն տվյալները ցույց էին տալիս, որ իրական աշխատավարձը անկախ է ցիկլից կամ անգամ փոքր-ինչ ցիկլային։ Մնացյալին վերաբերվող առաջին մոդելները չունեին հստակ մակրոտնտեսագիտական գաղափար[149]․ եթե ֆիրմաները գիտեն երկարաժամկետ աշխատանքային պայմանագրերի անարդյունավետության մասին, ինչի համար պետք նրանք սկսեին դրանք կնքել[147]։ Այն բանի փոխարեն, որ փնտրեն կոշտություն աշխատանքային շուկայում նոր քեյնսականները ուշադրություն էին դարձնում ապրանքաշուկաներին և նրանց կոշտ գներին, որոնք առաջանում էին մենյույի ծախսերից[148]։ Ռեստորոնային բիզնեսից եկած եզրույթը հաջորդիվ սկսում է օգտագործվել տնտեսագետների կողմից ծախսերի ավելի բարձր դասի համար, որոնք արտադրողները իրականացնում էին գների մակարդակների փոփոխության պատճառով[148]։ Մասնավորապես ծախսերի վերաբերյալ հոդվածներից մեկում մենյուն համարվում է գների փոփոխության նպատակահարմարության շուրջ հետազոտությունների անցկացումը[150]։ Քանի որ փոփոխությունը պահանջում է արտադրողների որոշակի ծախսեր, նրան ոչ միշտ էին սահմանում գները մակարդակում, որը անհրաժեշտ է շուկայի հավասարակշռության համար։ Ինչպես կարգն է ապրանքի գինը փոփոխվում է չորսից վեց ամսվա ընթացքում, կամ եթե վաճառքներ չեն իրականացվում, ապա ութից տասնմեկ ամիսների ընթացքում[151]։

Այն ժամանակ երբ որոշ հետազոտողներ ցույց են տալիս, որ մեյույի ծախսերը բավականին քիչ են, որ ազդեցություն թողնեն մակրոմակարդակի վրա՝ Լոուրեն Բոլը և Դևիդ Ռոմերը ցուցադրում են, թե ինչպես իրական կոշտությունը նոմինալների հետ համագործակցությամբ կարող է հանգեցնել ոչ հավասարակշռված արդյունքի[Ն 21]։ Իրական կոշտությունները առաջանում են, երբ ֆիրման կառուցում է իր գինը նոր իրական գնային մակարդակում։ Օրինակ՝ ֆիրման կարող է բախվել իրական կոշտությունների հետ, երբ այն կարող է ազդել գների մակարդակի վրա շուկայում կամ երբ ծախսերը արտադրան միջոցների ձեռքբերման համար ֆիքսված են պայմանագրերով[152][153]։ Բոլը և Ռոմերը պնդում էին, որ իրական կոշտությունները աշխատաշուկայում դարձնում են ֆիրմայի ծախսերը բարձր և արդյունքում ֆիրմաները ստիպված իջեցնում են գները։ Իրական տնային տնտեսությունների կողմից առաջացած ծախսերը ինչպես նաև մենյույի ծախսերը խանգառում են գների մինչև հավասարակշռված մակարդակ հասնելը[150]։

Համաձայնեցման խախտում խմբագրել

 
Համաձայնեցման խախտման մոդելում ei ֆիրման ընդունում է որոշումներ միջին թողարկման հիման վրա, իր ճյուղի երկայնքով՝ թողարկման մակարդակի շուրջ (ē)։ Երբ ֆիրման արտադրում է հենց այդքան (ei=ē)՝ տնտեսությունը գտնվում է հավասարակշռության վրա (45 աստիճանի անկյան տակ գտնվող գիծ)։ Կորերը հատվում են երեք տարբեր կետերում։ Ֆիրման ջանքերի համակարգման դեպքում կարող է հասնել օպտիմալ թողարկումների՝ B կետում, սակայն համակարգկան բացակայության դեպքում այն կարող է լինել պակաս արդյունավետ[154][155]։

Համաձայնեցման խախտումը իրենից ներկայացնում է ռեցեսիայի և գործազրկության միակ հնարավոր բացատրությունը[156]։ Ռեցեսիայի ընթացքում որոշ արտադրություններ կարող են չֆիքսվել անգամ աշխատուժի, այնտեղ վարձակալվել ցանկանալու և սպառողների առկայության դեպքում, որոնք ձեռք կբերեին որևէ արտադրություն աշխատանքի դեպքում[Ն 22]։ Նման հարցադրմամբ տնտեսական անկումները առաջանում են համաձայնեցման խախտման արդյունքում։ Շուկայի անտեսանելի ձեռքը դադարում է համաձայնեցնել արտադրության և սպառման սովորական օպտիմալ գործընթացը[Ն 23]։ Ռասսել Կուպերը և Էնդրյու Ջոնը ներկայացնում են ընդհանուր շուկայական համաձայնեցման ակտը․ մոդելներում, որտեղ գոյություն ունի մի քանի հավասարակշռված վիճակ գործակալները կարող են համաձայնեցվել, որպեսզի բարելավեն իրենց դիրքը։ Կուպերը և Ջոնը հիմնվում էին մի շարք ավելի վաղ հանդես եկող մոդելների, այդ թվում նաև Պիտեր Դայմոնդի կոկոսի մոդելի վրա[157]։ Կոկոսի մոդելը ներկայացնում է համաձայնեցման խախտման մասնավոր դեպք մետչինգի տեսության կիրառմամբ։ Դայմոնդի մոդելում արտադրողները ավելի հակված են արտադրել ապրանքներ, եթե նրան հայտնաբերում են դրանք ուրիշների կողմից արտադրվելիս[158]։ Պոտենցիալ առևտրական գործընկերների քանակական աճը մեծացնում է հավանականությունը տվյալ արտադրողի համար պայմանադիր կողմ գտնելու համար։ Համաձայնեցման խախտման մյուս կարևոր պատճառըն է ինքնաիրականացվող կանխատեսումները[159]։ Եթե ֆիրման սպասում է պահանջարկի անկման այն կարող է նվազեցնել կիրառվող աշխատուժի ծավալը։ Աշխատանքի տեղավորման վայրերի անբավարարությունը կարող է անհանգստացնել այն աշխատողներին, որոնք կրճատում են սպառումը։ Պահանջարկի այս անկումը կարող է համապատասխանել ֆիրմաների սպասելիքների հետ, սակայն պայմանավորված է լինելու բացառապես հենց նրանց գործողություններով[160]։

Չհավասարակշռված արդյունքներ աշխատաշուկայում խմբագրել

Նոր քեյնսականները առաջարկում են աշխատաշուկայի վրա չհավասարակշռված արդյունքների որոշ բացատրություններ[161]։ Վալրասովյան շուկայական պայմաններում չզբաղված աշխատողները կնվազեցնեին իրենց աշխատավարձերի այն մակարդակին վերաբերվող հավակնությունները, որոնք հավասարակշռում էին պահանջարկն ու առաջարկը[162]։ Եթե իրականում շուկաները ենթարկվում են Վալրասի տեսությանը, ապա չզբաղված աշխատողների ամբողջ խումբը կազմված կլիներ նրանցից, որոնք գտնվում են աշխատանքը փոխելու այն գործընթացում և նրանց, ով չի ցանկանում աշխատել շատ ցածր աշխատավարձի պատճառով[163]։ Նոր քեյնսականների առանցքային տեսությունները սրա հաշվին կապված էին գործարքային աշխատավարձով և «ինսայդեր - աութսայդեր» մոդելով, որը կիրառվում է գործազրկության արդյունքում երկարաժամկետ հետևանքների մեկնության համար[164]․ գործազրկության կարճաժամկետ թռիչքները դառնում էին մշտական և հանգեցնում էին գործազրկության ավելի բարձր մակարդակի երկարաժամկետ հեռանկարում[165]։

«Ինսայդեր - աութսայդեր» մոդել խմբագրել

Տնտեսագետները հետաքրքրվում են գիսթերեզիսով (մակրոտնտեսագիտական նախապատմության երկարաժամկետ ազդեցությամբ), երբ 1979 թվականի նաֆթային խուճապի հետևենանքերը և 80-ական թվականների սկզբում գործազրկության ռեցեսիան կտրուկ աճում է, սակայն ուշ այդպես էլ չի վերադառնում այն մակարդակին, որում այն համարվում էր բնական։ Օլիվիե Բլանշարը և Լոուրենս Սամերսը բացատրում էին գիսթերեզիսը «ինսայդեր - աութսայդեր» մոդելի միջոցով․ այն առաջարկվել էր Ասսար Լինդբեկի և Դենիս Սնոուերի կողմից։ Ինսայդերները, այսինքն արդեն ֆիրմայի ներսում աշխատողները անհանգստացած էին միայն սեփական բարեկեցությամբ[166][Ն 24]։ Նրանք նախընտրում են իրենց կողմից ստացվող աշխատավարձի բարձր մակարդակը՝ իրենց կողմից գործազրկության կրճատման փոխարեն։ Չզբաղված աշխատողները՝ աութսայդերները չունեն խոսք աշխատավարձի սահմանման հարցում, այդ իսկ պատճառով նրան հետաքրքրությունները ոչ մի կերպ ներկայացված չեն[Ն 25]։ Երբ գործազրկությունը աճում է աութսայդերների քանակը նույնպես աճում է։ Անգամ տնտեսության վերականգնմամբ աութսայդերները շարունակում են գտնվել աշխատավարձի շուրջ ընթացող բանակցություններից դուրս։ Մեծաքանակ աութսայդերներ, ովքեր կազմվում են տնտեսական անկման մի քանի շրջանների արդյունքում կարող է հանգեցնել կայուն գործազրկության ավելի բարձր մակարդակի[167]։ Աշխատաշուկայում գիսթերեզիսի առկայությունը նույնպես ակտուալ է դարձնում հարկաբյուջետային և մոնետարային քաղաքականության կարևորության մասին հարցը[167]։ Եթե գործնական ակտիվության ժամկետային ակտիվությունը հանգեցնում է զբաղվածության երկարաժամկետ հետևանքների, ապա կայունացնող կարգերը այդքան էլ հեշտ չեն բերում ժամանակային թեթևացում։ Նրանք խաթարում են գործազրկության մակարդակի կարճաժամկետ խուճապներից երկարաժամկետ փոփոխությունը[168]։

Գործարքային աշխատավարձ խմբագրել

 
Շապիրո - Ստիգլից մոդելում աշխատողները ստանում են աշխատավարձ այն մակարդակում, որում խաթարվում է նրանց խուսափելիությունը աշխատանքից։ Սա թույլ չի տալիս աշխատավարձին ընկնել այն մակարդակի, որը բնորոշ է ամբողջական զբաղվածությանը։ Չխուսափելու պայմանին համապատասխան կորը ձգտում է անվերջության ամբողջական զբաղվածությանը մոտենալիս։

Գործարքային աշխատավարձերի մոդելներում աշխատակիցները ստանում են այնպիսի փոխհատուցում, որը առավելագույնի է հասցնում իրենց արտադրողականությունը։ Շուկան այդ ժամանակ չի կարող գտնվել հավասարակշռության մեջ[169]։ Օրինակ՝ զարգացող երկրներում ֆիրմաները կարող են վճարել աշխատանքի համար շուկայական նորմերից բարձր գներով՝ իրենց աշխատակիցներին լիակատար սնուցում ապահովելու նպատակով։ Ֆիրմաները նույնպես կարող են ավել վճարել աշխատողներին, որպեսզի հավաստիացնեն նրանց նվիրվածությունը աշխատանքին և աշխատանքային տրամադրությունը, ինչ նույնպես բարձրացնում է արտադրողականությունը[170]։ Վերջապես գործատուները կարող են սահմանել բարձր աշխատավարձ, որպեսզի աշխատակիցները ետ չկանգնեն իրենց պառտականություններից։ Աշխատանքից խուսափելու հետ կապված մոդելները ունեն մեծ ազդեցություն[171][172]։ Կառլ Շապիրոն և Ջոզեֆ Ստիգլիցը[Ն 26] կառուցում են մոդել, որտեղ աշխատակիցները փորձում էին խուսափել աշխատանքից մինչև այն ժամանակ, երբ ֆիրմայի մոտ չէր առաջանում նրանց հետևելու և աշխատանքից հեռացնելու սպառնալիքներ ներկայացնելու հնարավորություն։ Եթե տնտեսոությունը գնտվում եմ լիակատար զբաղվածության մեջ, ապա աշխատանքից հեռացվածը իրեն արագորեն նոր աշխատանք է գտնում։ Առանձին ֆիրմաներ սահմանվածից շատ են վճարում իրենց աշխատակիցների, որպեսզի նրանք չխուսափեն իրենց պարտականություններից և ռիսկի տակ չդնեն իրենց անաշխատանք մնալը[173]։ Քանի որ յուրաքանչյուր ֆիրմա վճարում է հավասարակշռության մակարդակից բարձր աշխատաշուկան չի հասնում հավասարակշռության մակարդակի։ Այն ձևավորում է չզբաղված գործակալների մի խումբ և բարձրացնում է աշխատողներին տրվող ծախսերը[174]։ Գործակալները ռիսկի են դիմում ոչ միայն իրենց եկամտի մի մասը կորցնելու հարցը, այլ նաև գործազուրկ մնալը։ Աշխատավարձի պահումը հավասարակշռության մակարդակից բարձր ստեղծում է ուժեղ խթանիչներ ընդդեմ խուսափմանը՝ դարձնելով աշխատողներին ավելի արդյունավետ, չնայած այն երբեմն հանգեցնում է գործազրկության որոշակի մակարդակի[173]։

Աճի նոր տեսություն խմբագրել

 
Էմպիրիկական վկայությունները ցուցադրում են, որ երկրների տնտեսական աճի տեմպերը քիչ եկամուտների դեպքում ուժեղ վարացիայի է ենթարկվում[175]։ Մոդելի վաղ ոչ դասականները կանխատեսում էին, որ այդ երկրների եկամուտները պետք է ենթարկվեն միևնույն մակարդակին[176]։

Ոչ դասական մոդելների շրջանում 1950-60-ական թվականներին կատարված հետազոտություններից հետո տնտեսական աճի թեման գործնականապես չի բարձրանում մինչև 1985 թվականը։ Պոլ Ռոմերի հոդվածը սկիզբ է դնում նոր նմանատիպ հետազոտությունների ալիքի[Ն 27][Ն 28], որոնք կատարվում են 80-ական թվականների միջնամասում և տարածում են գտնում 90-ական թվականներին։ Շատ մակրոտնտեսագետներ զբաղվում են երկարաժամկետ հեռանկարով, որը ստեղծում է աճի տեսության նոր տեսություններ այդ թվում նաև ներածին աճը[177][178]։ Աճի տեսաբանները փորձում էին բացատրել այնպիսի էմպիրիկական փաստեր[178], ինչպիսիք են՝ Սև Աֆրիկայի ոչ բավականաչ արագ աճը, «Արևելասիական վագրերի» տնտեսության զարթոնքը և աշխատուժի անկումը ԱՄՆ-ում, որը հաջորդում է 90-ական թվականների տեխնոլոգիական վերելքին[179]։ Նոր դասական մոդելը ենթադրում էր, որ երկրները պետք է ենթարկվեն եզակի աճի տեմպերին և դրա ակնհայտ բացակայությունը արթնացնում է տնտեսագետների մոտ ներածին աճը հետազոտելու անհրաժեշտություն[176]։

Ոչ դասական մոդելները հարձակման են ենթարկվում նոր տեսության աճի երեք խմբերի կողմից[180]։ Նրանցից առաջինը հրաժարվում էր այն բացթողումից, որ կապիտալի տնտեսական շահերը պետք է ժամանակի ընթացքում կրճատվեն։ Այդ մոդելները ներառում էին իրենց մեջ կապիտալի լիցքավորման դրական էքստերնալներ[181]։ Երկրորդ խումբը կենտրոնանում էր մոդելների ինովացիայի աճում ունեցած դերակատարման վրա։ Այդ մոդելները կապակցվում են ինովացիայի համար հարմար խթանիչներով, այդ թվում նաև համակարգի արտոնագրերով[182][183]։ Երրորդ խումբը ոչ դասական ծագումն ունեցող մոդելներն էին, որոնք տարածում էին կապիտալի որոշումը արտածին տեսությամբ։ Բացի դրանից այդ թվում էր նաև մարդկային կապիտալը[Ն 29]։ Այդ ուղղվածության վերելքը սկսում է Գրեգորի Մենկյույի, Ռոմերայի և Դևիդ Վեյլի հոդվածների հրապարակումով, որտեղ ցույց է տրվում, որ դիսպերսիայի 78%-ը երկրների միջև աճի կարող է բացատրվել Սոլոուի մոդելի օգնությամբ, որը հավելված է մարդկային կապիտալով[184]։

Ներածին աճի տեսությունը տեղեկացնում է, որ երկրները կարող են ցուցադրել արագ գերազանցող աճ այդ թվում նաև, երբ նրանց համայնքների բացությունը թույլ է տալիս գրավել տեխնոլոգիաներ և գաղափարներ այլ պետություններից[185]։ Ներածին տեսությունը նաև նկարագրում է կառավարություններին միջամտությունը ԳՀՓԿԱ-յում երկարատև ներդրումներ կատարելու հարցում, քանի որ տնտեսության մասնավոր ճյուղը կարող է ներդրումներ կատարել օպտիմալ մակարդակից ցածր տեխնոլոգիաների զարգացման մեջ[185]։

Նոր ոչ դասական համադրություն խմբագրել

 
Կրիստիանոյի, Էեհենբաումի և Էվանսի մոդելներից վերցված[Ն 30] իմպուլսային անցումային ֆունկցիաները ցուցադրում են այն ազդեցությունը, որը որոշ տնտեսական փոփոխականների վրա ներկայացված է մոնետարային ճգնաժամի մեկ ընդունված շեղումով

Նոր ոչ դասական համադրությունը առաջանում է 1990-ական թվականներին նոր քեյնսականների և նոր դասականների գաղափարների հատման արդյունքում[186]։ Նոր դասական ավանդույթից փոխառվում են հիպոթեզեր իրական գործնական ցիկլից, այդ թվում նաև ռացիոնալ սպասումներից ու հետազոտությունների մեթոդներից[156]։ Նոր քեյնսականությունը տալիս է համադրությանը նոմինալ կոշտություններ և այլ շուկայական անկատարություններ[187]։ Նոր համադրությունը մշակում է ԻԳՑ-ի տեսությունը մինչև ընդհանուր հավասարակշռության դինամիկ մոդելենրի[188]։ Այդ մոդելներում օգտագործվում է ֆիրմաների և տնային տնտեսությունների նախընտրություններն ու վարքը, ապա հաշվարկում է որոշումը[189]։ Մոդելները նաև իրենց մեջ են ներառում ստոխաստիկ տարրեր, որոնք հավաքագրվում են տնտեսության մեջ ճգնաժամերով։ Սկզբնական մոդելում ԻԳՑ-ի ճգնաժամը սահմանափակվում էր տեխնոլոգիական փոփոխություններ[190]։ Այդ ժամանակ դրանք իրենց մեջ էին ներառում ժամանակակից մոդելները և այլ իրական տատանումներ[191]։ Այս մոդելները ունեն հետևյալ առավելություն․ նրանք կառուցվում է Լուկասի քննադատությունից խուսափելու հիման վրա[192]։ Նոր համադրությունը սկզբում ստանում է աջակցություն ակադեմիական շրջաններում, իսկ հետ ընդունվում է դիտարկման համար՝ տնտեսական քաղաքականության հեղինակների կողմից[156]։

Այս մոդելների էկոնոմետրիկ վերլուծություն ասում է, որ իրական գործոնները երբեմն ազդում են տնտեսության վրա։ Ֆրանկ Սմեցի և Ռաֆայել Վուլտերսի հոդվածը տեղեկացնում է[Ն 31], որ մոնետարնային քաղաքականությունը կարող է բացատրել միայն ամբողջական թողարկման մեջ միայն ֆլուկտացիայի մի փոքր մասը[193]։ Նոր համադրության մոդելների մեջ ճգնաժամը ազդում ինչպես պահանջարկի այնպես էլ առաջարկի վրա[194]։ Ի տարբերություն նոր դասական դպրոցների՝ նոր համադրության կողմնակիցները հավատում են, որ մոնետարային քաղաքականությունը կարող է կայունացնել տնտեսությունը[194][195]։

Համադրության շրջանակներում տնտեսագետների վեճերը դառնում են պակաս գաղափարականեցված և ընդունում էին հիմնականում մեթոդաբանական բնույթ[196]։ Գործնական ցիկլերի հետազոտողները կազմում էին երկու խումբ․ նրանք ովքեր ելույթ են ունենում տատանումների օգտին, և նրանք ովքեր որակավորման կողմնակից էին[196]։ Երբ մոդելները տատանվում են, մակրոտնտեսագետները վերցնում են բնութագրիչների արդյունքները այլ հետազոտություններից կամ էմպիրկիկական հետևություններից[197]։ Մոդելի որակը նման պայմաններում որոշվում է նրանց աշխատանքային բնութագրերով[198], այլ ոչ թե վիճակագրական գնահատականով։ Կյուդլանդը և Պրեսկոտը չէին առաջարկում իրենց մոդելի ամբողջական գնահատականը, սակայն նշում էին, որ նման քանակության աշխատանքային ժամերի փոփոխականներ վերանում են տվյալներով։ Մնացյալ փոփոխականները համապատասխանում էին էմպիրիկական բնութագրիչներին[199]։ Երբ օգտագործվում է նաև վիճակագրական գնահատականը, նրա մեթոդի համար են ծառայում համաձայնության ընդունված վիճակագրական չափանիշները։ Տատանումները հաճախ կապվում են նոր դասականների հետ[200], որոնք զբաղեցվում են իրական գործնական ցիկլերի կողմից, սակայն մեթոդաբանական համերաշխությունը բացակայում է։ Եթե Լուկասը, Պրեսկոտը և Կյուդլանդը արտահայտվում են տատանումների օգտին, ապա նոր հայտնի դասական՝ Սարջենտը պաշտպանում է վիճակագրական գնահատման տեսակետը[200]։

2007-2008 թվականների ճգնաժամ, ռեցեսիա և համերաշխության կորուստ խմբագրել

2007-2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամը և հաջորդող «Մեծ ռեցեսիան» մարտահրավեր են նետում մակրոտնտեսագիտությանը։ Ճգնաժամը ենթադրվում էր որոշների կողմից և անգամ որոշ ժամանակ անց առաջանում են անհամաձայնություններ այն բանին վերաբերվող, թե ինչպես հաղթահարել նրա հետևանքները[201]։ Նոր համադրությունը խափանում է համերաշխության կարգավիճակը, քանի որ տնտեսագետները չէին կարող պայմանավորվել տնտեսական քաղաքականության օպտիմալ կարգերի շուրջ։ Նոր համադրությունը առաջանում է ցիկլային տատանումների քչացումների շրջանում և չի փորձարկվում դաժան անկման ժամանակ[202]։ Շատ տնտեսագետներ այդ մտքին էին, որ ճգնաժամը դարձել է հայեցողական պղպջակի հետևանքը, սակայն ոչ մի մակրոտնտեսագիտական դպրոց մինչև այդ ուշադրություն չի դարձրել տեսությանը ամբողջապես, ինչպես նաև պղպջակների հետազոտությանը[201]։ Մակրոտնտեսագիտության ժամանակի մարտահրավերներին պատասխանելու անկարողությունը ստիպում է շատ գիտնականների վերանայել իրենց պրոֆեսիոնալ հայացքները[203]։ Մեկնաբանները ծաղրում էին տնտեսագիտական մեյնսրիմը և հանգեցնում էին տեսության մասշտաբային թերագնահատմանը[204]։

Ոչ ուղղափառ տեսություններ խմբագրել

Ոչ ուղղափառ տնտեսագետները հիմնվում են մեյնստրիմից այնքան հեռու տեսության վրա, որ նրան չեն քննադատվում և չեն հերքվում խոշոր հետազոտողների կողմից[205][206]։ Սկզբնապես ոչ ուղղափառ տնտեսագետները օրինակ՝ Ջոան Ռոբինսոնը աշխատում էր մեյնստրիմի ներկայացուցիչների հետ, սակայն 1960-ական թվականների վերջում և 70-ական թվականներին նրանք մեկուսացնում են իրենց՝ միավորվելով գիտական «կղզյակներում»[207]։ Ժամանակակից ոչ ուղղափառ տնտեսագետները ինչպես կարգն է հրապարկվում են իրենց սեփական ամսագրերում և խուսափում են ձևական մոդելավորումից ի օգուտ աբստրակտ տեսական աշխատանքների[207]։

2008 թվականի ճգնաժամը և հաջորդող ռեցեսիան գրավում են հայտնի մամուլների ուշադրությունը մեյնստրիմից հեռու երկու դպրոցներում․ հետքեյնսական[208] և ավստրիական[209][210]։

Աղբյուրներ խմբագրել

Գիտական նյութեր խմբագրել

  1. ↑ Clower R. W. The Keynesian Counterrevolution: A Theoretical Appraisal // The Theory of Interest Rates. — Macmillan, 1965.
  2. ↑ Hicks J. R. Mr. Keynes and the "Classics"; A Suggested Interpretation. — Vol. 5. — P. 147–159. — doi:10.2307/1907242
  3. ↑ Modigliani F. Liquidity Preference and the Theory of Interest and Money. — Vol. 1. — P. 45–88. — doi:10.2307/1905567
  4. ↑ Solow R. M. A Contribution to the Theory of Economic Growth. — Oxford University Press. — Vol. 70. — P. 65–94. — doi:10.2307/1884513
  5. ↑ Swan T. W. Economic Growth and Capital Accumulation. — 1956. — Vol. 32. — P. 334–361. — doi:10.1111/j.1475-4932.1956.tb00434.x
  6. ↑ Phillips A. W. The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rates in the United Kingdom, 1861-1957. — Vol. 25. — P. 283–299. — doi:10.2307/2550759
  7. ↑ Lipsey R.G. The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rates in the United Kingdom, 1862–1957: A Further Analysis. — Vol. 27. — P. 1–31. — doi:10.2307/2551424
  8. ↑ Leijonhufvud A. On Keynesian economics and the economics of Keynes : a study in monetary theory. — Oxford University Press, 1968. — ISBN 978-0-19-500948-4
  9. ↑ Barro R. J., Grossman H. I. A General Disequilibrium Model of Income and Employment. — 1971. — Vol. 61. — P. 82–93.
  10. ↑ Malinvaud E. The Theory of Unemployment Reconsidered. — Blackwell, 1977. — ISBN 0-631-17350-1
  11. ↑ Friedman M. The Quantity Theory of Money: A Restatement // Studies in the Quantity Theory of Money. — University of Chicago Press, 1956.
  12. ↑ Muth J. F. Rational Expectations and the Theory of Price Movements. — 1961. — Vol. 29. — P. 315–335. — doi:10.2307/1909635
  13. ↑ Lucas R. E. Expectations and the Neutrality of Money. — 1972. — Vol. 4. — P. 103–123. — doi:10.1016/0022-0531(72)90142-1
  14. ↑ Sargent T. J., Wallace N. 'Rational' Expectations, the Optimal Monetary Instrument, and the Optimal Money Supply Rule. — 1975. — Vol. 83. — P. 241–54. — doi:10.1086/260321
  15. ↑ Hall R. E. Stochastic Implications of the Life Cycle-Permanent Income Hypothesis: Theory and Evidence. — 1978. — Vol. 86. — P. 971–987. — doi:10.2307/1840393
  16. ↑ Lucas R. Econometric Policy Evaluation: A Critique // The Phillips Curve and Labor Markets. — American Elsevier, 1976. — Vol. 1. — P. 19–46. — ISBN 978-0-444-11007-7
  17. ↑ Lucas R.E. Real Wages, Employment and Inflation. — 1969. — Vol. 77. — P. 721–754. — doi:10.1086/259559
  18. ↑ Lucas R. E. Some International Evidence on Output-Inflation Tradeoffs. — 1973. — Vol. 63. — P. 326–334. — doi:10.2307/1914364
  19. ↑ Kydland F. E., Prescott E. C. Time to Build and Aggregate Fluctuations. — 1982. — Vol. 50. — P. 1345–1370. — doi:10.2307/1913386
  20. ↑ Fischer S. Long-Term Contracts, Rational Expectations, and the Optimal Money Supply Rule. — 1977. — Vol. 85. — P. 191–205. — doi:10.1086/260551
  21. ↑ Ball L., Romer D. Real Rigidities and the Non-Neutrality of Money. — 1990. — Vol. 57. — P. 183–203. — doi:10.2307/2297377
  22. ↑ Cooper R., John A. Coordinating Coordination Failures in Keynesian Models. — 1988. — Vol. 103. — P. 441–463. — doi:10.2307/1885539
  23. ↑ Diamond P. A. Aggregate Demand Management in Search Equilibrium. — Vol. 90. — P. 881–894. — doi:10.2307/1837124
  24. ↑ Blanchard O. J., Summers L. H. Hysteresis and the European Unemployment Problem. — 1986. — Vol. 1. — P. 15–78. — doi:10.2307/3585159
  25. ↑ Lindbeck A. The insider-outsider theory of employment and unemployment. — MIT Press, 1988. — ISBN 978-0-262-62074-1
  26. ↑ Shapiro C.[en], Stiglitz J. E. Equilibrium Unemployment as a Worker Discipline Device. — 1984. — Vol. 74. — P. 433–444. — doi:10.2307/1804018
  27. ↑ Romer P. M. Endogenous Technological Change. — Vol. 98. — P. S71-S102. — doi:10.2307/2937632
  28. ↑ Romer P. M. Increasing Returns and Long-Run Growth. — Vol. 94. — P. 1002–1037. — doi:10.2307/1833190
  29. ↑ Mankiw N. G., Romer D., Weil D. N. A Contribution to the Empirics of Economic Growth. — Vol. 107. — P. 407–437. — doi:10.2307/2118477
  30. ↑ Christiano L. J., Eichenbaum M., Evans C. L. Nominal Rigidities and the Dynamic Effects of a Shock to Monetary Policy. — 2005. — Vol. 113. — P. 1–45. — doi:10.2307/426038
  31. ↑ Smets F., Wouters R. Shocks and Frictions in US Business Cycles: A Bayesian DSGE Approach. — 2007. — Vol. 97. — P. 586–606. — doi:10.1257/aer.97.3.586

Այլ աղբյուրներ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Blanchard, 2000, էջ 1377
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Dimand, 2008
  3. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 69
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 McCallum, 2008
  5. ↑ Mankiw, 2006, էջեր 37–38
  6. ↑ 6,0 6,1 Spiegel, 1983, էջեր 189
  7. ↑ 7,0 7,1 LaHaye, 2008
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Фролова, 2006
  9. ↑ Fine, 1964
  10. ↑ Матвеева, 2007, էջ 134
  11. ↑ Huato, 1863
  12. ↑ Munro, 2008
  13. ↑ Froyen, 1990, էջ 70
  14. ↑ Marcuzzo & Roselli, 2005, էջ 154
  15. ↑ Моисеев, 2012
  16. ↑ 16,0 16,1 Dimand, 2003, էջ 327
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Blanchard, 2000, էջեր 1378–1379
  18. ↑ Dimand, 2003, էջ 333
  19. ↑ Korotayev & Tsirel, 2010
  20. ↑ Коротаев и Гринин, 2012
  21. ↑ Woodford, 1999, էջ 4
  22. ↑ Case & Fair, 2006, էջեր 400–401
  23. ↑ 23,0 23,1 Snowdon & Vane, 2005, էջ 50
  24. ↑ Harrington, 2002, էջեր 125–126
  25. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջեր 69–70
  26. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 52
  27. ↑ Case & Fair, 2006, էջ 685
  28. ↑ Froyen, 1990, էջեր 70–71
  29. ↑ Skidelsky, 2003, էջ 131
  30. ↑ "Wicksell. Knut", 1999
  31. ↑ Uhr, 2008
  32. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 13
  33. ↑ Dimand, 1998
  34. ↑ Patinkin, 2008
  35. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 70
  36. ↑ 36,0 36,1 Snowdon & Vane, 2005, էջ 63
  37. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 49
  38. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 58
  39. ↑ Blinder, 2008
  40. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 46
  41. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 59
  42. ↑ Froyen, 1990, էջ 97
  43. ↑ Varian, 1977
  44. ↑ 44,0 44,1 Barro & Grossman, 1976
  45. ↑ Backhouse & Boianovsky, 2012, էջ 8
  46. ↑ Hein, 2015
  47. ↑ 47,0 47,1 "Keynes and Probability", 1999
  48. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 76
  49. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 55
  50. ↑ 50,0 50,1 Snowdon & Vane, 2005, էջեր 70–71
  51. ↑ Fletcher, 2002, էջ 522
  52. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 71
  53. ↑ Backhouse, 1997, էջ 43
  54. ↑ Romer, 1993, էջ 5
  55. ↑ Backhouse, 1997, էջ 37
  56. ↑ Backhouse, 1997, էջ 42
  57. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 101
  58. ↑ Skidelsky, 2009, էջեր 103–104
  59. ↑ Skidelsky, 2009, էջ 104
  60. ↑ Janssen, 2008
  61. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 106
  62. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 102
  63. ↑ "IS/LM Model and Diagram", 1999
  64. ↑ Froyen, 1990, էջ 173
  65. ↑ Ireland, 2008
  66. ↑ 66,0 66,1 Blanchard, 2000, էջ 1379
  67. ↑ Fletcher, 2002, էջ 524
  68. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջեր 585–586
  69. ↑ 69,0 69,1 69,2 Snowdon & Vane, 2005, էջ 586
  70. ↑ Snowdon & Vane, 2002, էջ 316
  71. ↑ Snowdon & Vane, 2002, էջեր 316–317
  72. ↑ Temple, 2008
  73. ↑ Solow, 2002, էջ 519
  74. ↑ Mankiw, 2006, էջ 31
  75. ↑ 75,0 75,1 Blanchard, 2000, էջ 1383
  76. ↑ Goodfriend & King, 1997, էջ 234
  77. ↑ Goodfriend & King, 1997, էջ 236
  78. ↑ Mishkin, 2004, էջ 537
  79. ↑ Blanchard, 2000, էջ 1385
  80. ↑ Goodfriend & King, 1997, էջեր 234–236
  81. ↑ "Edmund Phelps's Contributions to Macroeconomics", 2006
  82. ↑ Mankiw, 2006, էջ 33
  83. ↑ Tsoulfidis, 2010, էջեր 290–291
  84. ↑ Tsoulfidis, 2010, էջ 288
  85. ↑ De Vroey, 2002, էջ 383
  86. ↑ Hoover, 2003, էջ 419
  87. ↑ Mankiw, 1990
  88. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 72
  89. ↑ Barro, 1979
  90. ↑ Tsoulfidis, 2010, էջ 294
  91. ↑ 91,0 91,1 Tsoulfidis, 2010, էջ 293
  92. ↑ 92,0 92,1 Tsoulfidis, 2010, էջ 295
  93. ↑ Case & Fair, 2006, էջ 684
  94. ↑ Romer, 2005, էջ 252
  95. ↑ 95,0 95,1 Mishkin, 2004, էջ 608
  96. ↑ Mishkin, 2004, էջ 610
  97. ↑ 97,0 97,1 Mishkin, 2004, էջ 529
  98. ↑ DeLong, 2000, էջ 86
  99. ↑ DeLong, 2000, էջ 89
  100. ↑ Krugman & Wells, 2009, էջ 893
  101. ↑ 101,0 101,1 DeLong, 2000, էջ 91
  102. ↑ DeLong, 2000, էջ 90
  103. ↑ Woodford, 1999, էջեր 18
  104. ↑ DeLong, 2000, էջ 92
  105. ↑ DeLong, 2000, էջ 84
  106. ↑ Woodford, 1999, էջեր 18–19
  107. ↑ Mankiw, 2006, էջ 5
  108. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 222
  109. ↑ Froyen, 1990, էջ 333
  110. ↑ 110,0 110,1 Fischer, 2008
  111. ↑ Froyen, 1990, էջ 332
  112. ↑ Woodford, 2009, էջ 268
  113. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 220
  114. ↑ Dindo, 2007, էջ 8
  115. ↑ Brannon, 2006
  116. ↑ Froyen, 1990, էջ 335
  117. ↑ Woodford, 1999, էջ 20
  118. ↑ 118,0 118,1 Mishkin, 2004, էջ 147
  119. ↑ 119,0 119,1 Hoover, 2008
  120. ↑ Froyen, 1990, էջեր 334–335
  121. ↑ Mankiw, 1990, էջ 1649
  122. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջեր 243–244
  123. ↑ Mankiw, 1990, էջ 1651
  124. ↑ 124,0 124,1 124,2 Sargent, 2008
  125. ↑ Mankiw, 1990, էջ 1652
  126. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 266
  127. ↑ Mishkin, 2004, էջ 660
  128. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 340
  129. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 233
  130. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 235
  131. ↑ Mankiw, 2006, էջ 6
  132. ↑ 132,0 132,1 Case & Fair, 2006, էջ 691
  133. ↑ 133,0 133,1 133,2 Mankiw, 1990, էջ 1653
  134. ↑ Hoover, 2003, էջ 423
  135. ↑ 135,0 135,1 Mankiw, 2006, էջ 7
  136. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 294
  137. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 295
  138. ↑ Mankiw, 1990, էջեր 1653–1654
  139. ↑ Mark, 2001, էջ 107
  140. ↑ Romer, 2005, էջ 215
  141. ↑ Christiano & Fitzgerald, 2001, էջ 46n
  142. ↑ Mankiw, 2006, էջ 34
  143. ↑ Hahn & Solow, 1997, էջ 2
  144. ↑ 144,0 144,1 Romer, 1993, էջ 6
  145. ↑ Mankiw, 2006, էջ 36
  146. ↑ 146,0 146,1 Mankiw & Romer, 1991, էջ 6
  147. ↑ 147,0 147,1 147,2 Mankiw, 1990, էջ 1656
  148. ↑ 148,0 148,1 148,2 Mankiw, 1990, էջ 1657
  149. ↑ Mankiw, 1990, էջեր 1656–1657
  150. ↑ 150,0 150,1 Mankiw, 1990, էջ 1658
  151. ↑ Galí, 2008, էջեր 6–7
  152. ↑ Romer, 2005, էջեր 294–296
  153. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջեր 380–381
  154. ↑ Romer, 1993, էջ 15
  155. ↑ Cooper & John, 1988, էջ 446
  156. ↑ 156,0 156,1 156,2 Mankiw, 2008
  157. ↑ Cooper & John, 1988, էջ 452
  158. ↑ Cooper & John, 1988, էջեր 452–453
  159. ↑ Mankiw & Romer, 1991, էջ 8
  160. ↑ Howitt, 2002, էջ 142
  161. ↑ Romer, 2005, էջ 437
  162. ↑ Romer, 2005, էջ 438
  163. ↑ Romer, 2005, էջեր 437–439
  164. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 384
  165. ↑ Romer, 2005, էջ 471
  166. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 332
  167. ↑ 167,0 167,1 Romer, 2005, էջ 468
  168. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 335
  169. ↑ Froyen, 1990, էջ 357
  170. ↑ Romer, 2005, էջ 439
  171. ↑ Froyen, 1990, էջ 358
  172. ↑ Romer, 2005, էջ 448
  173. ↑ 173,0 173,1 Snowdon & Vane, 2005, էջ 390
  174. ↑ Romer, 2005, էջ 453
  175. ↑ Durlauf et al., 2005, էջ 568
  176. ↑ 176,0 176,1 Blaug, 2002, էջ 206
  177. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 585
  178. ↑ 178,0 178,1 Mankiw, 2006, էջ 37
  179. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 587
  180. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջեր 624–625
  181. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 628
  182. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջ 625
  183. ↑ Snowdon & Vane, 2005, էջեր 628–629
  184. ↑ Klenow & Rodriguez-Clare, 1997, էջ 73
  185. ↑ 185,0 185,1 Snowdon & Vane, 2005, էջ 630
  186. ↑ Goodfriend & King, 1997, էջ 256
  187. ↑ Goodfriend & King, 1997, էջեր 255–256
  188. ↑ Blanchard, 2000, էջեր 1404–1405
  189. ↑ Mankiw, 2006, էջ 39
  190. ↑ Kocherlakota, 2010, էջեր 9–10
  191. ↑ Woodford, 2009, էջեր 272–273
  192. ↑ Kocherlakota, 2010, էջ 6
  193. ↑ Woodford, 2009, էջ 272
  194. ↑ 194,0 194,1 Woodford, 2009, էջ 273
  195. ↑ Kocherlakota, 2010, էջ 11
  196. ↑ 196,0 196,1 Woodford, 2009, էջ 271
  197. ↑ Hoover, 1995
  198. ↑ Quah, 1995, էջ 1594
  199. ↑ Hoover, 1995, էջ 27
  200. ↑ 200,0 200,1 Hoover, 1995, էջ 25
  201. ↑ 201,0 201,1 "What went wrong with economics", 2009
  202. ↑ Wren-Lewis, 2012
  203. ↑ Krugman, 2009
  204. ↑ "The other-worldly philosophers", 2009
  205. ↑ Backhouse, 2010, էջ 154
  206. ↑ Lee, 2008
  207. ↑ 207,0 207,1 Backhouse, 2010
  208. ↑ "Buttonwood: Minsky's moment", 2009
  209. ↑ Solow, 1988
  210. ↑ Stigler, 1988

Գրականություն խմբագրել

  • Коротаев А. В., Гринин Л. Е «Кондратьевские волны в мир-системной перспективе» // «Кондратьевские волны. Аспекты и перспективы». — «Учитель», 2012.
  • Матвеева Т. Ю. 3.2. Классическая макроэкономическая модель // Введение в макроэкономику. — «Издательский дом ГУ-ВШЭ», 2007. — С. 134. — ISBN 978-5-7598-0611-0
  • Моисеев С. Р. Макроэкономика. — «КНОРУС», 2012.
  • Фролова Т. А. «Этапы развития классической школы» // Таганрог: Изд-во ТРТУ. — 2006.
  • Backhouse R. The rhetoric and methodology of modern macroeconomics // Reflections on the Development of Modern Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 1997. — ISBN 978-1-85898-342-4
  • Backhouse R. The Puzzle of Modern Economics: Science or Ideology. — Cambridge University Press, 2010. — ISBN 978-0-521-53261-7
  • Backhouse R., Boianovsky M. Transforming modern macroeconomics: exploring disequilibrium microfoundations, 1956–2003. — Cambridge University Press, 2012. — ISBN 978-1-107-02319-2
  • Barro R. J. Second Thoughts on Keynesian Economics. — 1979. — Vol. 69. — P. 54–59.
  • Barro R. J., Grossman H. Money, Employment, and Inflation. — Cambridge University Press, 1976.
  • Beaud M., Dostaler G. Economic Thought since Keynes. — Routledge, 1997. — ISBN 978-0-415-16454-2
  • Blanchard O. What Do We Know About Macroeconomics That Fisher and Wicksell Did Not?. — 2000. — Vol. 115. — P. 1375–1409. — doi:10.1162/003355300554999
  • Blaug M. Endogenous growth theory // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — P. 202–212. — ISBN 978-1-84542-180-9
  • Blinder A. S. Keynesian Economics // Concise Encyclopedia of Economics. — Library of Economics and Liberty, 2008.
  • Boettke P. J., Leeson P. T. The Austrian School of Economics 1950–2000 // A Companion to the History of Economic Thought. — Blackwell Publishing, 2003. — P. 446–452. — ISBN 978-0-631-22573-7
  • Brannon I. Remembering the Man Behind Rational Expectations. — 2006. — Vol. 29. — P. 18–22.
  • Buttonwood: Minsky's moment // The Economist. — 2009.
  • Caballero R. J. Macroeconomics after the Crisis: Time to Deal with the Pretense-of-Knowledge Syndrome. — MIT Department of Economics Working Paper No. 10-16, 2010.
  • Case K. E., Fair R. C. Principles of Economics. — Prentice Hall, 2006. — ISBN 978-0-13-228914-6
  • Clower R. W. The Keynesian Counter-Revolution: A Theoretical Appraisal // The Theory of Interest Rates. — 1965.
  • Cottrell A. Post Keynesian Monetary Economics: A Critical Survey. — 1994. — Vol. 18. — P. 587–605.
  • Cooper R., John A. Coordinating Coordination Failures in Keynesian Models. — 1988. — Vol. 103. — P. 441–463. — doi:10.2307/1885539
  • Christiano L. J., Fitzgerald T. J. The Business Cycle: Still a Puzzle // Handbook of Monetary Policy. — 2001. — ISBN 978-0-8247-0781-1
  • Davidson P. Financial Markets, Money and the Real World. — Edward Elgar, 2003. — ISBN 978-1-84376-484-7
  • Davidson P. The Post Keynesian school // Modern Macroeconomics. — Edward Elgar, 2005. — P. 451–473. — ISBN 978-1-84542-208-0
  • DeLong J. B. The Triumph of Monetarism?. — American Economic Association, 2000. — Vol. 14. — P. 83–94. — doi:10.1257/jep.14.1.83
  • De Vroey M. Involuntary unemployment in Keynesian economics // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — P. 381–385. — ISBN 978-1-84542-180-9
  • Diamond P. A. Aggregate Demand Management in Search Equilibrium. — 1982. — Vol. 90. — P. 881–894. — doi:10.2307/1837124
  • Dimand, Robert W. The Fall and Rise of Irving Fisher's Macroeconomics(անգլ.) // Journal of the History of Economic Thought. — 1998. — Т. 20. — № 2.
  • Dimand R.W. Interwar Monetary and Business Cycle Theory // A Companion to the History of Economic Thought. — Blackwell Publishing, 2003. — P. 325–342. — ISBN 978-0-631-22573-7
  • Dimand R. W. Macroeconomics, origins and history of // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.1009
  • Dindo P. D. E. Bounded rationality and heterogeneity in economic dynamic models. — Thela Thesis, 2007. — ISBN 978-90-5170-936-0
  • Durlauf S. N. Growth Econometrics // Handbook of Economic Growth. — Elsevier, 2005. — ISBN 978-0-444-52041-8
  • Edmund Phelps's Contributions to Macroeconomics // Advanced information on Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel. — The Royal Swedish Academy of Sciences, 2006.
  • Eltis W. Harrod–Domar growth model // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 1987. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.2699
  • Fine S. Laissez Faire and the General-Welfare State. — The University of Michigan Press, 1964.
  • Fischer S. New classical macroeconomics // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — doi:10.1057/9780230226203.1180
  • Fletcher G. Neoclassical Synthesis // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — P. 522–525. — ISBN 978-1-84542-180-9
  • Froyen R. Macroeconomics, Theories and Policies. — Macmillan, 1990. — ISBN 978-0-02-339482-9
  • Galí J. Monetary Policy, Inflation, and the Business Cycle. — Princeton University Press, 2008. — ISBN 978-0-691-13316-4
  • Garrison R. W. The Austrian School // Modern Macroeconomics. — Edward Elgar, 2005. — P. 474–516. — ISBN 978-1-84542-208-0
  • Goodfriend M., King R. G. The New Neoclassical Synthesis and the Role of Monetary Policy. — 1997. — Vol. 12. — P. 231–283. — doi:10.2307/3585232
  • Gordon, R. J. Is Modern Macro or 1978‐era Macro More Relevant to the Understanding of the Current Economic Crisis? (conference proceedings). — International Colloquium on the History of Economic Thought, 2009. Архивировано из первоисточника 13 Մարտի 2013.
  • Hahn F., Solow R. A Critical Essay on Modern Macroeconomic Theory. — MIT Press, 1997. — ISBN 0-262-58154-X
  • Harrington R. L. Classical dichotomy // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — P. 125–128. — ISBN 978-1-84542-180-9
  • Hein, E. The principle of effective demand – Marx, Kalecki, Keynes and beyond // Institute for International Political Economy Berlin Working Paper. — 2015. — № 60. Архивировано из первоисточника 1 Օգոստոսի 2016.
  • Heterodox economics: Marginal revolutionaries. — The Economist, 2011.
  • Hoover K. D. Facts and Artifacts: Calibration and the Empirical Assessment of Real-Business-Cycle Models. — 1995. — Vol. 46. — P. 24–44.
  • Hoover K. D. A History of Postwar Monetary Economics and Macroeconomics // A Companion to the History of Economic Thought. — Blackwell Publishing, 2003. — P. 411–427. — ISBN 978-0-631-22573-7
  • Hoover K. New Classical Macroeconomics // The Concise Encyclopedia of Economics. — Library of Economics and Liberty, 2008.
  • Howitt P. Coordination failures // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — ISBN 978-1-84064-387-9
  • Huato J. Theories of Surplus-Value(անգլ.) : Книга. — 1863.
  • Ireland P. N. Monetary transmission mechanism // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.1125
  • IS/LM Model and Diagram // An Encyclopedia of Keynesian Economics. — Edward Elgar Publishing, 1999.
  • Janssen M. C.W. Microfoundations // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — doi:10.1057/9780230226203.1096
  • Keynes and Probability // An Encyclopedia of Keynesian Economics. — Edward Elgar Publishing, 1999.
  • King J. E. Post Keynesian economics // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.1314
  • Kirzner I. M. Austrian economics // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.0078
  • Klenow P. J., Rodriguez-Clare Andres. The Neoclassical Revival in Growth Economics: Has It Gone Too Far? // NBER Macroeconomics Annual 1997, Volume 12. — National Bureau of Economic Research, 1997. — P. 73–114. — ISBN 0-262-02435-7
  • Kocherlakota N. R. Modern macroeconomic models as tools for economic policy // The Region. — Federal Reserve Bank of Minneapolis, 2010. Архивировано из первоисточника 19 Հոկտեմբերի 2012.
  • A Spectral Analysis of World GDP Dynamics: Kondratiev Waves, Kuznets Swings, Juglar and Kitchin Cycles in Global Economic Development, and the 2008–2009 Economic Crisis // Structure and Dynamics. — 2010. — В. 4. — № 1. — С. 3—57.
  • Krugman, P. How Did Economists Get It So Wrong?(անգլ.) // The New York Times. — 2009.
  • Krugman P., Wells R. Economics. — Worth издательствоs, 2009. — ISBN 978-0-7167-7158-6
  • Kydland F. E., Prescott E. C. Time to Build and Aggregate Fluctuations. — 1982. — Vol. 50. — P. 1345–1370. — doi:10.2307/1913386
  • LaHaye L. Mercantilism // The Concise Encyclopedia of Economics. — Library Fund, Inc. — 2008.
  • Lee F. S. Heterodox economics // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.0727
  • Mankiw N. G. A Quick Refresher Course in Macroeconomics. — 1990. — Vol. 28. — P. 1645–1660. — doi:10.3386/w3256
  • Mankiw N. G. The Macroeconomist as Scientist and Engineer. — 2006. — Vol. 20. — P. 29–46. — doi:10.1257/jep.20.4.29
  • Mankiw N. G. New Keynesian Economics // The Concise Encyclopedia of Economics. — Library of Economics and Liberty, 2008.
  • Mankiw N. G., Romer D. New Keynesian economics. — MIT Press, 1991. — Vol. 1. — ISBN 0-262-13266-4
  • Marcuzzo M. C., Roselli A. Economists in Cambridge : a study through their correspondence, 1907–1946. — Routledge, 2005. — ISBN 978-0-415-34023-6
  • Mark N. International macroeconomics and finance : theory and econometric methods. — Blackwell издательствоs, 2001. — ISBN 978-0-631-22288-0
  • Mishkin F. The Economics of Money, Banking, and Financial Markets. — Pearson, 2004. — ISBN 978-0-321-20049-5
  • McCallum B. T. Monetarism // The Concise Encyclopedia of Economics. — Library of Economics and Liberty, 2008.
  • Munro J. Some Basic Principles of Marxian Economics(անգլ.). — 2008.
  • Neo-Keynesianism // An Encyclopedia of Keynesian Economics. — Edward Elgar Publishing, 1999.
  • The other-worldly philosophers // The Economist. — 2009.
  • Patinkin D. Keynes, John Maynard // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.0889
  • Quah D. T. Business Cycle Empirics: Calibration and Estimation. — 1995. — Vol. 105. — P. 1594–1596. — doi:10.2307/2235120
  • Romer D. The New Keynesian Synthesis. — 1993. — Vol. 7. — P. 5–22. — doi:10.1257/jep.7.1.5
  • Romer D. Advanced Macroeconomics. — McGraw-Hill, 2005. — ISBN 978-0-07-287730-4
  • Sargent T. J. Rational Expectations // The Concise Encyclopedia of Economics. — Library of Economics and Liberty, 2008.
  • Skidelsky R. John Maynard Keynes, 1883–1946. — Penguin Books, 2003. — ISBN 978-0-14-303615-9
  • Skidelsky R. Keynes: the Return of the Master. — PublicAffairs, 2009. — ISBN 978-1-58648-827-7
  • Snowdon B., Vane H. Harrod-Domar growth model // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — P. 316–320. — ISBN 978-1-84542-180-9
  • Snowdon B., Vane H. Modern Macroeconomics. — Edward Elgar, 2005. — ISBN 978-1-84542-208-0
  • Solow R. M. The Wide, Wide World Of Wealth (The New Palgrave: A Dictionary of Economics. Edited by John Eatwell, Murray Milgate and Peter Newman. Four volumes. 4,103 pp. New York: Stockton Press. $650). — 1988.
  • Solow R. M. Neoclassical growth model // An Encyclopedia of Macroeconomics. — Edward Elgar Publishing, 2002. — P. 518–521. — ISBN 978-1-84542-180-9
  • Solow R. M. Building a Science of Economics for the Real World. — House Committee on Science and Technology Subcommittee on Investigations and Oversight, 2010.
  • Spiegel, H. W. The Growth of Economic Thought. — Duke University Press. — 1983. — С. 189.
  • Stigler G. J. Palgrave's Dictionary of Economics. — American Economic Association, 1988. — Vol. 26. — P. 1729–1736.
  • Temple J. Balanced growth // The New Palgrave Dictionary of Economics. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.0086
  • Tsoulfidis L. Competing schools of economic thought. — Springer, 2010. — ISBN 978-3-540-92692-4
  • Uhr C. G. Wicksell, Johan Gustav Knut (1851–1926) // Wicksell, Johan Gustav Knut. — Palgrave Macmillan, 2008. — ISBN 978-0-333-78676-5 — doi:10.1057/9780230226203.1832
  • Varian H. Non-Walrasian equibria. — 1977. — P. 573-590.
  • Wicksell, Knut // An Encyclopedia of Keynesian Economics. — Edward Elgar Publishing, 1999.
  • Woodford Revolution and Evolution in Twentieth-Century Macroeconomics (conference proceedings). — U.S. Library of Congress, 1999.
  • Woodford M. Convergence in Macroeconomics:Elements of the New Synthesis. — 2009. — Vol. 1. — P. 267–79. — doi:10.1257/mac.1.1.267
  • What went wrong with economics // The Economist. — 2009.
  • Wren-Lewis S. The return of schools of thought in macroeconomics // VoxEU. — 2012.

Լրացուցիչ գրականություն խմբագրել

  • de Vroey M. The History of Macroeconomics Viewed against the Background of the Marshall-Walras Divide. — 2004. — Vol. 36. — P. 57–91.. — doi:10.1215/00182702-36-suppl_1-57
  • Handbook of macroeconomics. — North-Holland, 1999. — Vol. 1–3. — ISBN 0-444-50156-8
  • Friedman, Benjamin M., and Frank H. Hahn, ed., 1990. v. 1 links for description & contents and часть-outline previews(չաշխատող հղում)
  • _____, 1990. v. 2 links for description & contents and часть-outline previews.(չաշխատող հղում)
  • Friedman, Benjamin, and Michael Woodford, 2010. v. 3A & 3B links for description & and часть abstracts.(չաշխատող հղում)
  • Leijonhufvud, Axel Information and coordination : essays in macroeconomic theory. — Oxford University Press, 1981. — ISBN 978-0-19-502815-7
  • Woodford, Michael Interest and prices: Foundations of a theory of monetary policy. — Princeton University Press, 2003. — ISBN 0-691-01049-8
  • Де Фрей, Мишель История макроэкономики: от Кейнса к Лукасу и до современности. — Издательский дом «Дело» РАНХиГС, 2019. — 576 с. — (Академический учебник). — ISBN 978-5-7749-1423-4

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Տեսահոլովակներ և պոդկաստեր խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժամանակակից_մակրոտնտեսագիտական_գիտությունների_պատմություն&oldid=8260439» էջից