Վիքիպեդիա

Մաքս Ժակոբ

ֆրանսիացի պոետ, նկարիչ, գրող, քննադատ
(Վերահղված է Ժակոբ Մաքսից)

Մաքս Ժակոբ (ֆր.՝ Max Jacob, հուլիսի 12, 1876(1876-07-12)[2][3][4][…], Կեմպեր[5][6][7][…] - մարտի 5, 1944(1944-03-05)[2][8][9][…], Drancy concentration camp, Դրանսի), ֆրանսիացի բանաստեղծ և նկարիչ։ Պատվո լեգեոնի շքանշանակիր է (1932)։

Մաքս Ժակոբ
ֆր.՝ Max Jacob
Ծննդյան անունֆր.՝ Max Jacob Alexandre[1]
Ծնվել էհուլիսի 12, 1876(1876-07-12)[2][3][4][…]
ԾննդավայրԿեմպեր[5][6][7][…]
Վախճանվել էմարտի 5, 1944(1944-03-05)[2][8][9][…] (67 տարեկան)
Վախճանի վայրDrancy concentration camp, Դրանսի
ԳերեզմանSaint-Benoît-sur-Loire
Գրական անունMorven le Gaëlique[10] և Léon David[10]
Մասնագիտություննկարիչ, բանաստեղծ, գրող, գրական քննադատ, արվեստի քննադատ, ակնարկագիր, արձակագիր, թարգմանիչ, գծանկարիչ, արվեստագետ, վիմագրող, նկարազարդող, պաստելիստ, ջրանկարիչ և վիզուալ արտիստ
Լեզուֆրանսերեն
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա[11][10][5][…]
ԿրթությունÉcole coloniale? և Փարիզի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
Ժանրերվեպ
Գրական ուղղություններկուբիզմ
Պարգևներ
Изображение автографа
 Max Jacob Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Գերմանական հրեաների ընտանիքից է, որոնք 1825 թվականին գաղթել են Սարբրյուկենայից (Բրետան)։ 1890-1891 թվականներին Փարիզում Շարկոյի մոտ բուժման կուրս է անցել։ 1894 թվականից ապրել է Փարիզում, սովորել է իրավունք, 1898 թվականի դեկտեմբերին հրատարակվել է որպես գեղարվեստական քննադատ՝ Լեոն Դավիթ կեղծանվամբ։ 1901 թվականին ծանոթացել է Պիկասոյի հետ (Ամբրուազ Վոլարի նկարների ցուցադրումից հետո, որին Ժակոբը գնահատել է շատ բարձր)։ Որոշ ժամանակ նրա հետ ապրել է Վոլտերի բուլվարի մոտ գտնվող տանը։ Հնարավոր է, որ հենց Ժակոբն է անվանակոչել Ռավինյան փողոցի համար 13 տունը՝ կոչելով Բատո-Լավուար, ուր 1904 թվականին տեղափոխվել է Պիկասոն։ 1904 թվականին Պիկասոյի շնորհիվ ծանոթացել է Ապոլիների, հետո Մոդիլյանիի, Բրակի, Դերենի, Ռուսսոյի և այլոց հետ։ Մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել ձեռնագուշակության և ատտղագիտության հանդեպ, տարվել է կաբալլայով։ Այդ շրջանում Ժակոբին հատուկ է եղել վարքի չափազանց տարօրինակ ոճ և օրիգինալ տեսքը, որով ցույց էր տալիս իմ կողմնորոշումը սեփական սեռի ներկայացուցիչների հանդեպ։

Վերափոխում խմբագրել

1909 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Մաքս Ժակոբի հետ միստիկ դեպք է պատահել, շատ տարիներ անց դա նկարագրել է «Պատմություն իմ վերաբերյալ»-ում (1939)[13]։ Վերադառնալով Ազգային գրադարանից Ռավինյան փողոցի № 7 տանը գտնվող իր չքավոր կացարան՝ նա Հրեշտակի պատին կարմիր պաստառների ֆոնի վրա նկատել է դեղին մետաքսով պատված, բաց կապույտ զարդարանքով կերպարանք։ Ժակոբը ընկել է ծնկների վրա, նրա աչքերը լցվել են արցունքով, նա զգացել է առեղծվածային լուսավորում։ Սակայն Ժակոբը կնքվել է շատ ուշ՝ 1915 թվականի փոտրվարի 18-ին, նրա կնքահայրը դարձել է Պիկասսոն։

1920 թվականին Պիգալի հրապարակում ընկել է ավտոմեքենայի տակ։ Իր դժվար ապաքինման մասին պատմել է «Բեոտիայի թագավորը» գրքում (1921)։ 1921-1928 և 1936-1944 թվականներին ապրել է բենեդիկտյան Սեն-Բենուա-սյուր-Լուար վանքում։ 1925-1926 թվականներին ճանապարհորդել է Իտալիայում և Իսպանիայում։ Ժակոբի գուաշային առաջին ցուցադրումը եղել է Բերխնեյմի պատկերասրահում 1926 թվականի մարտին։

Վերջին տարիներ խմբագրել

Օկուպացիայի շրջանում վիճակված է եղել կրել դեղին աստղ և չափազանց հիվանդագին կերպով է վերապրել այդ հանգամանքը։ 1942-1943 թվականներին Ժակոբի քույրն ու եղբայրը մահացել են նացիստական համակենտրոնացման ճամբարներում։ 1944 թվականի փետրվարի 24-ին որպես հրեա և հոմոսեքսուալ ձերբակալվել է գեստապոյի կողմից, ուղարկվել է Օռլեանի բանտ, հետո Դրանսի ճամբար, որտեղ մի քանի օրից մահացել է բրոնխների և թոքերի բորբոքումից։ 1949 թվականին Ժակոբի մարմինը տարվել է Սեն-Բենուա-սյուր-Լուարի գերեզմանոց, 1960 թվականին պաշտոնապես ճանաչվել է Ֆրանսիայի համար մահացած բանաստեղծներից, նրա անունը գրված է 1939-1945 թվականներին զոհված գրողների Փարիզի պանթեոնի հուշատախտակի վրա։

 
Մոդիլյանի. Մաքս Ժակոբի դիմանկարը, 1916—1917

Արվեստ խմբագրել

Սկսել է երեխաների համար գրքերից («Քաբուլի թագավորի պատմությունը», 1903), բազմիցս անդրադարձել է բրետոնական բանահյուսությանը։ Ժակոբի բանաստեղծությունները լի են գրոտեսկով և բառախաղերով, մոտ են կուբիզմին և սյուրռեալիզմին։

Ճանաչում խմբագրել

Ժակոբի բանստեղծությունների հիման վրա երգեր են գրել Էրիկ Սատին, Ֆրանսիս Պուլենկը, Անրի Սոգեն։ Բանաստեղծի հայտնի դիմանկարներն ստեղծել են Մոդիլյանին, Պիկասսոն, Կոկտոն։

Ստեղծագործությունները խմբագրել

  • Saint-Matorel (1911, Պիկասոյի նկարազարդմամբ)
  • La Côte (1911)
  • Œuvres burlesques et mystiques de Frère Matorel (1912, Դերենայի նկարազարդմամբ)
  • Le Siège de Jérusalem‚ grande tentation céleste de Frère Matorel (1914, Պիկասոյի նկարազարդմամբ)
  • Le Cornet à dés (1917)
  • Le phanérogame (1918, վեպ)
  • La Défense de Tartufe (1919)
  • Cinématoma (1920)
  • Le laboratoire central (1921)
  • Le Roi de Béotie (1921)
  • Le Cabinet noir (1922)
  • Art Poétique (1922)
  • Filibuth ou la Montre en or (1923, վեպ)
  • Le Terrain Bouchaballe (1923, վեպ)
  • Visions infernales (1924,արձակ բանաստեղծություն)
  • L’Homme de chair et l’Homme reflet (1924, վեպ)
  • Les Pénitents en maillots roses (1925)
  • Le fond de l’eau (1927)
  • Le tableau de la Bourgeoisie (1929)
  • Rivage (1931)
  • Bourgeois de France et d’ailleurs (1932)
  • Morceaux choisis (1936)
  • Ballades (1938)
  • Derniers poèmes (1945, հետմահու)

Ֆիլմերը խմբագրել

Հիշատակ խմբագրել

  • 1989 թվականին Ժակոբի հայրենի Կեմպեր քաղաքի տեղական թատրոնը, որը հիշատակված է «Le Terrain Bouchaballe» պիեսում (1922), ստացել է «Մաքս Ժակոբի թատրոն» անունը։ Քաղաքային քոլեջը ևս կրում է բանաստեղծի անունը[14]։
  • Մաքս Ժակոբի կամուրջը, որը բացվել է 1994 թվականի դեկտեմբերին, բանաստեղծի մահից 50 տարի անց, համարվում է Օդ գետի տասը հետիոտնային կամուրջներից մեկը։ Պարսպապատումը կատարվել է Դրանսի ճամբարի փշոտ մետաղալարերով, որտեղ եղել է Ժակոբը։
  • Ժակոբ Մաքսի կեմպերյան տանը, որտեղ բանաստեղծը ծնվել է ու մեծացել, 2013 թվականի փետրվարից անցկացվել են «Les Rendez-vous de Max» ամենամսյա ընթերցանություն և բանաստեղծական հավաքներ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ https://archives.quimper.bzh/ark:/naan/a011309336190IdyA6W/dd0920ff69
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Max Jacob (ֆր.) — ministère de la Culture.
  4. ↑ 4,0 4,1 Encyclopædia Britannica
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 MusicBrainz artist ID
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Union List of Artist Names
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Cyprien Max Jacob (նիդերլ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Cyprien Max Jacob — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  11. ↑ Record #59084095 // Միջազգային նույնականացման վիրտուալ նիշք(բազմ․) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  12. ↑ Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
  13. ↑ Christine van Rogger-Andréucci. Max Jacob: acrobate absolu. — Seyssel, 1993. — P. 71.
  14. ↑ ««Grands projets, Pôle Max Jacob»». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 30-ին.

Գրականություն խմբագրել

  • Kamber G. Max Jacob and the poetics of cubism. — Baltimore: Johns Hopkins Press, 1971.
  • Peyre A. Max Jacob quotidien. — Paris: J. Millas-Martin, 1976.
  • Schneider J.M. Clown at the altar: the religious poetry of Max Jacob. — Chapel Hill: U.N.C. Dept. of Romance Languages, 1978.
  • Mousli B. Max Jacob. — Paris: Flammarion, 2005.
  • Аполлинер Г. Макс Жакоб // Аполлинер Г. Эстетическая хирургия. — СПб: Симпозиум, 1999. С. 486.
  • Маревна (Воробьева-Стебельская М.). Моя жизнь с художниками «Улья». — М.: Искусство — XXI век, 2004.
  • Креспель Ж.-П. Повседневная жизнь Монмартра во времена Пикассо (1900—1910). — М.: Молодая гвардия, 2000. ISBN 5-235-02401-X.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մաքս Ժակոբ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մաքս_Ժակոբ&oldid=9492277» էջից