Թովմաս Թերզյան

հայ թարգմանիչ, դրամատուրգ, բանաստեղծ, գրող
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Թերզյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Թովմաս Հակոբի Թերզյան (հոկտեմբերի 21, 1840(1840-10-21)[1][2][3], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3] - փետրվարի 8, 1909(1909-02-08)[1][2][3], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3]), հայ բանաստեղծ, դրամատուրգ։

Թովմաս Թերզյան
արմտ. հայ.՝ Թովմաս Թերզեան
Ծնվել էհոկտեմբերի 21, 1840(1840-10-21)[1][2][3]
ԾննդավայրԿոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3]
Վախճանվել էփետրվարի 8, 1909(1909-02-08)[1][2][3] (68 տարեկան)
Վախճանի վայրԿոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3]
Մասնագիտությունբանաստեղծ, դրամատուրգ, թարգմանիչ և ուսուցիչ
Լեզուհայերեն
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
ԿրթությունՄուրադ-Ռափայելյան վարժարան[2]
Ուշագրավ աշխատանքներԱրշակ Բ
ԱշխատավայրԿեդրոնական վարժարան[2]
ԶավակներԷդուարդ Թերզյան
Թովմաս Թերզյան Վիքիդարանում
 Tovmas Terzian Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել
 
Թովմաս Թերզյանի «Սանդուխտ» ողբերգության Կոստանդնուպոլսում 1862 թվականի մայիսի 12-ի ներկայացման պաստառը։

Ծնվել է Կ. Պոլսում։ Մայրը եղել է իտալուհի, հայրը՝ հունախոս կաթոլիկ հայ։ Տասը տարեկան հասակից ընդունվել է Պերայի Մխիթարյանների վարժարանը, որտեղ մի տարի սովորելուց հետո ուղարկվել է Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան վարժարանը։ Այստեղ ստացել է հիմնավոր կրթություն, հմտանալով գրաբարի, իտալերենի, ֆրանսերենի և հունարենի մեջ։ Իմացել է նաև անգլերեն, թուրքերեն և այլ լեզուներ։ 1858 թվականին վերադարձել է Պոլիս, աշխատել որպես հայոց լեզվի և ֆրանսերենի ուսուցիչ։ Նրան աշակերտել են Եղիա Տեմիրճիպաշյանը, Գրիգոր Զոհրապը, Երուխանը, Օննիկ Չիֆթե-Սարաֆը և ուրիշներ։ Կ. Պոլսի Կեդրոնական վարժարանի բացման առաջին տարուց պաշտոնավարել է այնտեղ։

1862 թվականին լույս է ընծայել «Սանդուխտ» ողբերգությունը, որը բազմաթիվ անգամ բեմադրվել և արժանացել է մի քանի տպագրության։ Նա է գրել հայկական առաջին օպերայի՝ «Արշակ Բ»լիբրետոն (լույս է տեսել 1871 թվականին)։ Այնուհետև տպագրել է «Հովսեփ գեղեցիկ» (Կ. Պոլիս, 1862), «Արշակ Բ» (1871), «Մահ Աբելի», «Հռիփսիմե կույս նահատակ» դրամատիկական երկերը և այլ ստեղծագործություններ[4]։

Տպագրված թարգմանություններից հիշատակության արժանի են Անակրեոնի բանաստեղծությունները՝ հին հունարենից։ 1929 թվականին Վենետիկում լույս է տեսել նրա երկերի ժողովածուն, երկու ստվար հատորով, որտեղ տեղ են գտել ինքնուրույն և թարգմանական մի շարք անտիպ գործեր։ Հատորը հրատարակվել է Արշակ Չոպանյանի ընդարձակ առաջաբանով ու ծանոթագրություններով։

Կազմել է ֆրանսերենի դասագրքեր, որոնցից մի քանիսը արժանացել են հինգից վեց տպագրության («Նոր քերականություն գաղղիերեն լեզվի», Կ. Պոլիս, 1868, «Գործնական քերականություն ֆրանսերեն լեզվի», Վենետիկ, 1873) և այլն[5]։

  Իր տեղը Պեշիկթաշլյանի և Դուրյանի միջև է։ Մեր երեք ամենաքնքուշ և ամենաքաղցր քնարերգակներն են անոնք[6]։  
  • Բանաստեղծութեանց ամբողջական հաւաքածոյ, առաջաբ. և ծնթգր.՝ Ա. Չոպանյանի, հ. 1-2, Վնտ., 1929:

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  4. Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
  5. Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 360.
  6. Արշակ Չոպանյան (1909). «/Թովմաս_Թերզյան» (PDF) (եռամսյակ պարբերական). թիվ 1-2. Փարիզ: Անահիտ հանդես. էջ 36. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 26-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թովմաս Թերզյան» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թովմաս Թերզյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 177