Թովմաս Թերզյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Թերզյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Թովմաս Հակոբի Թերզյան (հոկտեմբերի 21, 1840[1][2][3], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3] - փետրվարի 8, 1909[1][2][3], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3]), հայ բանաստեղծ, դրամատուրգ։
Թովմաս Թերզյան արմտ. հայ.՝ Թովմաս Թերզեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 21, 1840[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3] |
| Վախճանվել է | փետրվարի 8, 1909[1][2][3] (68 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2][3] |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, դրամատուրգ, թարգմանիչ և ուսուցիչ |
| Լեզու | հայերեն |
| Ազգություն | հայ |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Կրթություն | Մուրադ-Ռափայելյան վարժարան[2] |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Արշակ Բ |
| Աշխատավայր | Կեդրոնական վարժարան[2] |
| Զավակներ | Էդուարդ Թերզյան |
Ներշնչվել է
| |
| Թովմաս Թերզյան Վիքիդարանում | |
 Tovmas Terzian Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Կ. Պոլսում։ Մայրը եղել է իտալուհի, հայրը՝ հունախոս կաթոլիկ հայ։ Տասը տարեկան հասակից ընդունվել է Պերայի Մխիթարյանների վարժարանը, որտեղ մի տարի սովորելուց հետո ուղարկվել է Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան վարժարանը։ Այստեղ ստացել է հիմնավոր կրթություն, հմտանալով գրաբարի, իտալերենի, ֆրանսերենի և հունարենի մեջ։ Իմացել է նաև անգլերեն, թուրքերեն և այլ լեզուներ։ 1858 թվականին վերադարձել է Պոլիս, աշխատել որպես հայոց լեզվի և ֆրանսերենի ուսուցիչ։ Նրան աշակերտել են Եղիա Տեմիրճիպաշյանը, Գրիգոր Զոհրապը, Երուխանը, Օննիկ Չիֆթե-Սարաֆը և ուրիշներ։ Կ. Պոլսի Կեդրոնական վարժարանի բացման առաջին տարուց պաշտոնավարել է այնտեղ։
1862 թվականին լույս է ընծայել «Սանդուխտ» ողբերգությունը, որը բազմաթիվ անգամ բեմադրվել և արժանացել է մի քանի տպագրության։ Նա է գրել հայկական առաջին օպերայի՝ «Արշակ Բ»-ի լիբրետոն (լույս է տեսել 1871 թվականին)։ Այնուհետև տպագրել է «Հովսեփ գեղեցիկ» (Կ. Պոլիս, 1862), «Արշակ Բ» (1871), «Մահ Աբելի», «Հռիփսիմե կույս նահատակ» դրամատիկական երկերը և այլ ստեղծագործություններ[4]։
Տպագրված թարգմանություններից հիշատակության արժանի են Անակրեոնի բանաստեղծությունները՝ հին հունարենից։ 1929 թվականին Վենետիկում լույս է տեսել նրա երկերի ժողովածուն, երկու ստվար հատորով, որտեղ տեղ են գտել ինքնուրույն և թարգմանական մի շարք անտիպ գործեր։ Հատորը հրատարակվել է Արշակ Չոպանյանի ընդարձակ առաջաբանով ու ծանոթագրություններով։
Կազմել է ֆրանսերենի դասագրքեր, որոնցից մի քանիսը արժանացել են հինգից վեց տպագրության («Նոր քերականություն գաղղիերեն լեզվի», Կ. Պոլիս, 1868, «Գործնական քերականություն ֆրանսերեն լեզվի», Վենետիկ, 1873) և այլն[5]։
|
Իր տեղը Պեշիկթաշլյանի և Դուրյանի միջև է։ Մեր երեք ամենաքնքուշ և ամենաքաղցր քնարերգակներն են անոնք[6]։ - Արշակ Չոպանյան, Անահիտ (հանդես), 1909 թվական
|
|
Երկեր խմբագրել
- Բանաստեղծութեանց ամբողջական հաւաքածոյ, առաջաբ. և ծնթգր.՝ Ա. Չոպանյանի, հ. 1-2, Վնտ., 1929:
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
- ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 360.
- ↑ Արշակ Չոպանյան (1909). «/Թովմաս_Թերզյան» (PDF) (եռամսյակ պարբերական). թիվ 1-2. Փարիզ: Անահիտ հանդես. էջ 36. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 26-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Արշակ Չոպանյան (1909). «Թովմաս_Թերզյան» (PDF) (եռամսյակ պարբերական). թիվ 1-2. Փարիզ: Անահիտ (հանդես). էջեր 35–39. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 26-ին.
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թովմաս Թերզյան» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թովմաս Թերզյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 177)։ 
|