Թոմաս Ֆինկե

Թոմաս Ֆինկե
Ծնվել է	հունվարի 6, 1561; Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն
Մահացել է	ապրիլի 24, 1656 (95 տարեկան); Կոպենհագեն, Դանիա-Նորվեգական ունիա
Գերեզման	Church of Our Lady
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և բժիշկ
Հաստատություն(ներ)	Կոպենհագենի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	Եռանկյունաչափություն և բժշկություն
Պաշտոն(ներ)	ռեկտոր, ռեկտոր, ռեկտոր և ռեկտոր
Ալմա մատեր	Պադովայի համալսարան (1587), Բազելի համալսարան (1583), Altes Gymnasium? (1577) և Ստրասբուրգի համալսարան (1538-1970) (1582)
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
	Thomas Fincke (mathematician) Վիքիպահեստում

Թոմաս Ֆինկե (դան․՝ Thomas Fincke, հունվարի 6, 1561^[1], Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն^[1] - ապրիլի 24, 1656(1656-04-24)^[1]^[2], Կոպենհագեն, Դանիա-Նորվեգական ունիա^[1]), դանիացի մաթեմատիկոս, բժիշկ և աստղագետ։ Հիմնականում հայտնի է որպես եռանկյունաչափական երկու ֆունկցիաների՝ տանգենսի և սեկանսի անունների հեղինակ։ Փաստաթղթերում հանդիպում են նրա ազգանվան բազմաթիվ տարբերակներ՝ Fincke, Finke, Finck, Fink, իսկ իր լատինական աշխատությունները ստորագրել է Finchius կամ Finckius ազգանվամբ։

Կենսագրություն

Ծնվել է Ֆլենսբուրգ (այդ ժամանակ՝ դանիական նահանգ՝ Շլեզվիգ) քաղաքում՝ գերմանացի առևտրականի ընտանիքում։ Հոր մահից հետո մեծացրել է հորեղբայրը։ 1570-ից մինչև 1577 թվականը սովորել է տեղի լյութերական դպրոցում, ապա Ստրասբուրգում՝ մաթեմատիկա և աստղագիտություն։ 1582 թվականին նա լսել է մի շարք դասախոսություններ Հայդելբերգում, Լայպցիգուշում և Գերմանիայի այլ համալսարաններում։ 1583 թվականին կարճ ժամանակով վերադարձավ Ֆլենսբուրգ, այնուհետև մեկնեց Բազել։ Աշխատել է Բազելի համալսարանում, ապա Կոպենհագենի (ավելի քան 60 տարի) համալսարանում, որտեղ տարբեր ժամանակ ղեկավարել է բժշկության, մաթեմատիկայի և հռետորության ամբիոնը։

Geometriae rotundi libri XIIII, 1583

Բացի աստղագիտական աշխատանքներից, նա մանրամասն ուսումնասիրել և գրել է աշխատություն շրջանագծի և գնդի վերաբերյալ, որը նա անվանել է «Շրջանի երկրաչափություն» (լատին․՝ Geometria rotundi, Բազել, 1583 թվական)։ Այս գրքում, բացի տանգենսի և սեկանսի անվանումներից, Ֆինկեն առաջարկեց գեոդեզիական խնդրի բնօրինակ լուծումը. գտնել եռանկյան անկյունները, եթե հայտնի է դրանց գումարը՝ $\alpha +\beta$ և հանդիպակած կողմերի հարաբերակցությունը՝ $a:b$ : Խնդրի լուծման համար Ֆինկեն օգտագործել է Ռեգիոմոնտանի բանաձևը^[4]։ Ֆինկեի գիրքը մեծ ազդեցություն ունեցավ Նեփյերի, Կլավիուսի և Պիտիսկուսի վրա։

Ֆինկեի դուստրը՝ Դորոտեյան, ամուսնացել է հայտնի դանիացի բնագետ Օլե Ուորմայի հետ։

Ֆլենսբուրգում գիտնականի պատվին փողոց է անվանվել (Thomas-Fincke-Straße):

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Dansk Biografisk Lexikon (դան.)
↑ Find A Grave — 1996.
↑ Цейтен Г. Г. История математики в XVI и XVII веках. — М.-Л.: ОНТИ, 1938. — С. 126—127. — 456 с.

Գրականություն

История математики. С древнейших времен до начала Нового времени // История математики / Под редакцией А. П. Юшкевича, в трёх томах. — М.: Наука, 1970. — Т. I.

Արտաքին հղումներ

Томас Финке Արխիվացված 2018-11-07 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմաս Ֆինկե» հոդվածին։

[_54eb345210c5addd-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.

[_11fad3aa1fdaf8d9-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Dansk Biografisk Lexikon (դան.)

[_d5afc81a7efb331a-3] Find A Grave — 1996.

[4] Цейтен Г. Г. История математики в XVI и XVII веках. — М.-Л.: ОНТИ, 1938. — С. 126—127. — 456 с.

[1]

[2]

[3]

[4]

Թոմաս Ֆինկե

Ծնվել է	հունվարի 6, 1561^[1] Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն^[1]
Մահացել է	ապրիլի 24, 1656(1656-04-24)^[1]^[2] (95 տարեկան) Կոպենհագեն, Դանիա-Նորվեգական ունիա^[1]
Գերեզման	Church of Our Lady^[3]
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և բժիշկ
Հաստատություն(ներ)	Կոպենհագենի համալսարան^[1]
Գործունեության ոլորտ	Եռանկյունաչափություն և բժշկություն
Պաշտոն(ներ)	ռեկտոր, ռեկտոր, ռեկտոր և ռեկտոր
Ալմա մատեր	Պադովայի համալսարան (1587)^[1], Բազելի համալսարան (1583)^[1], Altes Gymnasium? (1577)^[1] և Ստրասբուրգի համալսարան (1538-1970) (1582)^[1]
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Thomas Fincke (mathematician) Վիքիպահեստում