Վիքիպեդիա

Թբիլիսիի քաղաքապետների ցանկ

Թբիլիսիի քաղաքապետերի ցանկ
(Վերահղված է Թիֆլիսի քաղաքագլուխների ցանկից)

Թբիլիսիի քաղաքապետների ցանկ, ժամանակակից Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիի վարչական ղեկավարների ցանկը՝ սկսած միջնադարում, նոր ու նորագույն ժամանակաշրջաններում, երբ քաղաքը հայտնի էր նաև որպես Տփղիս կամ Թիֆլիս։ Պատմական ժամանակագրությունից հայտնի է Թբիլիսիի քաղաքապետների (շահապների, մելիքների, քաղաքագլուխների) ցանկը սկսած 11-րդ դարից։ Ստորև ներկայացված է այդ ցանկը

     գույնով ներկայացված են ազգությամբ հայ քաղաքապետները      գույնով ներկայացված են ազգությամբ վրացի քաղաքապետները      գույնով ներկայացված է ազգությամբ չերքեզ քաղաքապետը
ԱԱՀ Կառավարման
ժամանակաշրջան 		Կենսագրական համառոտ տվյալներ Պատկեր
1200 - 1300-ական թթ.
Վասակ ամիրա (շահապ) Արծրունի[1] 11-12-րդ դարեր Թաղված է Կարինի Սուրբ Աստվածածին վանքի բակում, գերեզմանը ոչնչացվել է 1915 թ. հետո։[2]
Քուրդ ամիրա (շահապ) Արծրունի[1] 11-12-րդ դարի 2-րդ կԵս Թաղված է Հաղպատի վանքում։[2]
Բադին[1][3][4] 13-րդ դարի 2-րդ կես[3][4] Հայտնի է, որ նա եղել է Տփղիսի (Թբիլիսի) քաղաքապետ 12-րդ դարի երկրորդ կեսին, երբ Վրաստանում սկսվել էր մոնղոլների դեմ ապստամբություն (1259 - 1260)։ Այդ ժամանակ թագավորում էին Գիեորգի Լաշայի որդի Դավիթ Է. Ուլուն (1247-1270) և Ռուսուդանի որդի Դավիթ Զ. Նարինը (1230 - 1293)։[3][4]
Բեհբուդյան քաղաքագլուխներ (1600 - 1800-ական թթ.)
Մելիք Էնալ[Ն 1][1][5] 1646[1][5] - 1673[1][5] Պաշտոնավարումը ընթացել է ընդհատումներով։ Ունեցել է երկու որդի՝ Ռոստոմն ու Քայխոսրոն[1]։ Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Բայանդուր[1][6] 1650[1][6] - ? Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Խոջա-Բեհբուդ[1] - 1662[1] 1655 թվականին Խոջա-Բեհբուդը կառուցել է Ծիրանավոր Սուրբ Աստվածածնի եկեղեցին, [7] որը հետագայում հիմնադրի անունով կոչվել է Խոջիվանք։ Որդին՝ Մելիք Աշխարհբեկը, եղել է Թիֆլիսի մելիք (քաղաքագլուխ)։ Վախճանվել է 1662 թ.-ին, թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Աշխարհբեկ[1] 1962 Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Աֆթանդիլ[1] 1678 - 1698 Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Ամիր Բեհբուդյանց[1] 17-րդ դար Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Ասլամազ Ամիրյան Բեհբուդյանց[1] 17-18-րդ դարեր Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Գիորգ Ասլամազյան Բեհբուդյանց[1] 1699 - 1711 Մահացել է 1711 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Զուրաբ Գիորգյան Բեհբուդյանց[Ն 2][1] 1712 - 1742 Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Աշխարհբեկ Բ.Բեհբուդյանց[1] 1714 - 1732 Մահացել է 1734 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Աղա Աշխարհբեկյան Բեհբուդյանց[Ն 3][1] 1734 - 1768 Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Անտոն[1][8] 1746 - 1751[1][8] Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Սահակ Շերգիլյանց[1][8] 1751 - 1760[1][8] Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Ավետիք Աղայան Բեհբուդյանց[1] 1768 - 1795 Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մելիք Դարչի Ավետիքյան Բեհբուդյանց[1] 1795 - 1801 Ծնվել է 1764 թվականին։ Մահացել է 1832 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։ Պահպանվել է տապանաքարի մի հատվածը?:[2]
Հասարակական կառավարման տարիներ (1840 - 1875 թթ.)
Հովհաննես Իզմիրյան[1] 1840[1][9] - 1843[1][9] սերում է Տփղիսի հայկական բնիկ տոհմից, որն ուներ առաջին կարգի քաղաքացիության տիտղոս։[10] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Ստեփան Գաբրիելյան Խատիսյանց[1] 1844[1][11] - 1845[1][11] Սերում է Տփղիսի բնիկ հայկական տոհմական առաջին կարգի քաղաքացիության շնորհում ունեցող Խատիսյան (ց) գերդաստանից։[12] 1820-ական թվականներից նպաստել է Թիֆլիսի հայկական Ներսիսյան դպրոցի կայացման գործին։[1][13] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Հայտնի է, որ գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Մովսես Տեր-Գրիգորյանց[1] 1845 - 1846 Մ.Տեր-Գրիգորյանի պաշտոնավարման ժամանակ Թիֆլիսում կառուցվել են քաղաքի այնպիսի հայտնի շինություններ, ինչպիսիք են՝ Թիֆլիսի ռուսական առաջին թատրոնի շենքը[14][15], «Միքայելյան» կամուրջը[16]։ Հրատարակվել «Կովկաս» թերթը[17] Թաղված է եղել Թբիլիսիի Սուրբ Բեթղեհեմի եկեղեցու բակում գտնվող Տեր-Գրիգորյանների տոհմական գերեզմանոցում[1]: Գերեզմանը ոչնչացվել է եկեղեցու վրացականացման ժամանակ։[1][2]
Հովհաննես Սիմոնյանց Շադինյանց[1] 1847 - 1848 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Թովմա Դավթյան Փրիդոնյանց[1] 1848 - 1849 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Զաքարյա Ստեփանյան Ամիրաղյանց[1][18] 1850[18] - 1851[18] Եղել է քաղաքական, պետական, հասարակական ակտիվ գործիչ։[19] Նպաստել է մամուլի զարգացմանը։[20][1] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թիֆլիսի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Հովսեփ Ավանասյան Միրիմյանց[1][21] 1851[1][21] - 1852[1][21] Սերում է առաջին կարգի քաղաքացիության տիտղոս կրող Տփղիսի հայոց բնիկ տոհմից։[22] Թիֆլիսի քաղաքապետի պաշտոնում պաշտոնավարելու շրջանում՝ 1851 թվականին, առաջին անգամ թատերական ներկայացումները բեմադրվեցին վրացերեն լեզվով։[19] Ուներ պատվավոր քաղաքացու կոչում։[1][21][23] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թիֆլիսի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Ավետիք Աստվածատրյան (Բոգդանի) Սվեչնիկով[1] 1853 - 1856 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Սողոմոն Դավթյան Սարաջև[1] 1856 - 1857 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Անդրեյ Դավթյան Մանանով[1] 1857 - 1858 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Վարդան Աստվածատրյան Արշակունի[1] 1858 - 1860 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Սողոմոն Զաքարյան Աբիսողոմյանց[1] 1860 - 1861
1865 - 1866 		Թաղված է եղել Թբիլիսիի Սուրբ Նշան եկեղեցու բակում։[24] Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Սողոմոն Միրիմանյան Միրիմանյանց[1][25] 1861[1][25] - 1862[1][25] Սերում է Թիֆլիսում տոհմական առաջին կարգի քաղաքացու շնորհում ունեցող Միրիմանյան(ց) գերդաստանից։[1][26] Հավանաբար թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Հայտնի է, որ գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Գևորգ (Եգոր) Գրիգորյան Փրիդոնյանց[1] 1862 - 1864 Թաղված է եղել Նորաշեն Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու բակում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1973 թվականին։[2]
Գալուստ Հարությունյան Շերմազան-Վարդանյանց[1] 1864 - 1865 Ծնվել է 1814 թվականին։ Մահացել է 1892 թվականին։ Թաղված է Զալեսնոյե գյուղում։[2]
Երեմիա Գևորգյան Արծրունի[1] 1866 - 1868 Ծնվել է 1804 թվականին։ Մահացել է 1877 թվականին։ Թաղված էր Թբիլիսի Վերայի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Նիկողայոս Հովհաննիսյան Ալադաթյանց[1] 1868 - 1869 Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2]
Դմիտրի Թումանյանց[1] 1869 - 1870
Յազոն Դմիտրյան Թումանյանց[1] 1870 - 1874 Ծնվել է 1827 թվականին։ Մահացել է 1883 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու բակում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1981 թվականին։[2]
Ինքնակառավարման տարիներ (1875 - 1917 թթ.)
Դմիտրի Իվանի Ղիփիանի[1][27] 14.12.1875[1][27] - 9.04.1879[1][27] Ծնվել է 1814 ապրիլի 14-ին Մերեթում։ Եղել է հասարակական, քաղաքական, պետական գործիչ։ Կատարել է թարգմանություններ, թղթակցել է վրացալեզու։[28] Սպանվել է 1887 թվականի հոկտեմբերի 24-ին Ստավրոպոլում կատարված կողոպուտի ժամանակ։ Թաղված է Թբիլիսիի Մթածմինդա պանթեոնում գտնվող Մամա Դավիթ եկեղեցու բակում։ Գերեզմանը պահպանվում է։[1][2][29]
Անտոն Սողոմոնյան Ղորղանյանց[1][2] 28.01.1879[30] - 15.02.1879[1][31] Ծնվել է 1838 թվականին Արցախի Ղարաչինար գյուղում։[32] Եղել է զինվորական, զբաղեցրել ինչպես զինվորական բարձր պաշտոններ, այնպես էլ քաղաքացիական։ 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ Ալեքսանդր II կայսր հանձնարարականով զբաղվել է բանակի մատակարարման գործը։[33] Բավականին մեծ աշխատանքներ է կատարել Թբիլիսի քաղաքի համար։ Թբիլիսիի քաղաքապետ է ընտրվել, սակայն կարճ ժամանակ անց իր դիմումի համաձայն հրաժարական տվել։ Մահացել է 1902 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Ջգրաշենի սուրբ Ավետյաց եկեղեցու բակում։[34] Գերեզմանը եկեղեցու հետ միասին ոչնչացվել է 1938 թվականին։[1][2]
Ալեքսանդր Ստեփանյան Մատինյանց[1] 1879 - 1891 Ծնվել է 1843 թվականին։ Մահացել 1909 թվականին։ Թաղված է եղել առաջնորդանիստ վանքի բակում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1936 թվականին։[2]
Նիկողայոս Արղության - Երկայնաբազուկ[1] 25.04.1891[1][35][36] - 1007.1893[1][35][36]
1895[1][37] - 12.07.1896[1][38]
24.02.1903[1] - 3.03.1904[1] 		Ծնվել է 1845 թվականին։ Հայտնի մտավորական, քաղաքական, պետական, հասարակական հայտնի գործիչ։[1][39][40] Մեծ ներդրում է կատարել Թիֆլիսի կրթական ոլորտում։ Հիմնել է մի շարք կրթական հաստատություններ, այդ թվում՝ խուլ-համր երեխաների համար նախատեսված դպրոց։[39][40] Մահացել է 1916 թվականի մարտի 30-ին։ Թիֆլիսում հիշատակի արարողությունը տեղի է ունեցել հայկական Մայր տաճարում։ Թաղված է Սանահինի վանքի բակում։[2][41][42][43]
Պողոս Ալեքսանդրյան Իզմայիլյանց[1][44] 1893[1][44] - 5.03.1895[1][45] Ծնվել է 1852 թվականին։ Եղել է իր ժամանակի հայ հասարակական, քաղաքական, պետական ականավոր գործիչ։ Նպաստել է վրացական մամուլի կայացմանը ինչպես Թիֆլիսում, այնպես էլ արտասահմանում։[46][47] Բազմաթիվ անգամ ընտրվել է Թիֆլիսի քաղաքային վարչության անդամ, 2 անգամ եղել է փոխքաղաքագլուխ։ Մահացել է 1895 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում վարակից։[45] Թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Մայր տաճարի բակում։ Տաճարն հայերի գերեզմանների հետ միասին ոչնչացվել է 1936 թվականին։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] Վանքի քանդման ժամանակ Պողոս Իզմայիլյանի աճյունը հանվել է գերեզմանից, թալանվել։ Գտնվելու վայրն անհայտ է։[48]
Գևորգ Գրիգորյան Եվանգուլյանց[1] 6.10.1897[1][49] - 16.09.1901[1][49] Ծնվել է 1843 թվականին Թիֆլիսում։ Հայազգի հասարակական, պետական գործիչ, հրապարակագիր։ Թիֆլիսի քաղաքապետ, որը մեծ աշխատանք է կատարել քաղաքի համար։ Նրա միջնորդությամբ հայ մեծահարուստների ֆինանսավորմամբ ամբողջությամբ վերանորոգվել է վրաց մայր եկեղեցու՝ Սվետիսցխովելի տաճարը։[50] Մեծ դերակատարություն է ունեցել Ներսիսյան, Գայանյան դպրոցների և Էրզրումի Սանասարյան վարժարանի գործունեության ուղղությամբ։[51] Մահացել է 1901 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Թիֆլիսում։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1936 թվականին։[1][2]
Ալեքսանդր Միքայելյանց Արղության - Երկայնաբազուկ[1] 1902 - Ծնվել է 1860 թվականին։ Հանդիսանում է Արղության-Երկայնաբազուկների իշխանական տոհմի ներկայացուցիչ։ Բազմաթիվ անգամ ընտրվել է Թիֆլիսի քաղաքային վարչության և խորհրդի անդամ։ Զբաղվել է քաղաքի կրթական, առողջապահական, բարեգործական և այլ ոլորտներով։ Մի քանի անգամ ընտրվել է Թիֆլիսի փոխքաղաքագլխի պաշտոնում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[1][2][52]
Քրիստափոր Աբակումյան Վերմիշյանց[1] 11.10.1904 - 14.09.1905 Ծնվել է 1863 թվականի հունվարի 2-ին։ Մահացել է 1933 թվականին։ Թաղվել Պյատիգորսկի հայկական գերեզմանոցում։[2]
Վասիլի Նիկոլայևիչ Չերքեզով[1][53] 14.09.1907[1][53][54] - 29.10.1909[1] Ծնվել է 1857 թվականի հունիսի 5-ին Կախեթի Չայլուր գյուղում։ Մահացել է1910 թվականի հուլիսի 14-ին Թբիլիսիում։ Թաղված է Թբիլիսիի Դիդուբեի պանթեոնում։ Գերեզմանը պահպանվում է։
Ալեքսանդր Հովհաննիսյան Խատիսյանց[1][55] 15.11.1910[1][55][56][57] - 1917[1][58] Թաղված է Փարիզի Պերլաշէզ գերեզմանատանը։[2]
Բենիամին Չխիկվիշվիլի 1919 - 1920
ԽՍՀՄ տարիներ (1900 - 1991 թթ.)
Սիլիբիստրո Տոդիա 26.02.1921 - 10.05.1921
Գեգեչկորի Ալեքսանդր 10.05.1921 - 14.12.1921
Դավիթ Գոգոբերիձե 14.12.1921 - 12.01.1922
Վլադիմիր Դումբաձե 12.01.1922 - 7.02.1923
Վլադիմիր Սուխիաշվիլի 7.02.1923 - 10.02.1928
Իվանե Բոլկավաձե 10.02.1928 - 14.10.1930
Գեորգ Մելաձե 14.10.1930 - 30.07.1931
Բագրատ Մեչալիձե 1.08.1931 - 4.06.1934
Վալերիան Բաքրաձե 7.06.1934 - 30.11.1934
Սիմոն Ջուգելի 1.12.1934 - 15.05.1935
Միխայիլ Նիորաձե 15.05.1935 - 19.06.1937
Կատե Բուժուաշվիլի 20.06.1937 - 31.08.1937
Միխայիլ Գվիշիանի 31.08.1937 - 19.09.1938
Ժոզեֆ Կոչլամազաշվիլի 19.09.1938 - 10.05.1943
Գեորգի Գոչաշվիլի 12.05.1943 - 15.01.1949
Միխայիլ Լելաշվիլի 16.01.1949 - 15.11.1951
Գեորգի Զամբախիձե 15.11.1951 - 9.09.1952
Գիվի Ջավախաշվիլի 9.09.1952 - 29.04.1953
Գեորգի Գեգեշիձե 29.04.1953 - 10.10.1953
Միխայիլ Ռեդիթ 10.10.1953 - 27.08.1956
Ալեքսանդր Մելաձե 27.08.1956 - 22.10.1965
Շոթա Բուկրաշվիլի 22.10.1965 - 9.03.1973
Տամազ Ջանելիձե 10.03.1973 - 12.11.1973
Բաքվա Լոբջանիձե 12.11.1973 - 6.01.1979
Գուրամ Գաբունիա 6.01.1979 - 1.12.1982
Բորիս Սարալաձե 1.12.1982 - 27.09.1984
Զաուր Մեսխիաշվիլի 27.09.1984 - 9.03.1987
Իրակլի Անդրիաձե 9.03.1987 - 2.10.1991
Վրաստանի անկախության տարիներ (1991 թ. - ներկա)
Թամազ Վաշաձե 2.10.1991 - 6.01.1992
Օթար Լիթանիշվիլի 6.01.1992 – 21.01.1993
Կոնստանտին Գաբաշվիլի 21.01.1993 - 16.10.1993
Նիկոլոզ Լեկիաշվիլի .16.10.1993 – 8.12.1995
Բադրի Շոշիտաիշվիլի 8.12.1995 – 8.08.1998
Իվանե (Վանո) Զոդելավա 10.08.1998 – 19.04.2004
Զուրաբ Չիաբերաշվիլի 19.04.2004 – 12.07.2005
Գեորգի (Գիգի) Ուգուլավա 12.07.2005 - 12.10.2006
12.10.2006 - 30.05.2010
30.05.2010 - 22.12.2013
Սևդիա Ուգրեքելիձե
(պաշտոնակատար) 		22.12.2013 – 2.08.2014
Դավիդ Նարմանիա 2.08.2014 - 2017
Կախաբեր Կալաձե 2017 - ներկա

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Նշումներ խմբագրել

  1. ↑ Մելիք Էնալի պաշտոնավարումը սկսվել է 1646 թվականին, շարունակվել ընդհատումներով և ավարտվել 1673 թվականին
  2. ↑ Զուրաբ Գիորգյան Բեհբուդյանի պաշտոնավարումը տևել է ընդհատումներով 1712-ից 1742 թվականների ժամանակահատվածում։
  3. ↑ Մելիք Աղա Աշխարհբեկյան Բեհբուդյանցը պաշտոնավարել է ընդհատումներով 1734-ից 1768 թվականների ընթացքում։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 1,56 1,57 1,58 1,59 1,60 1,61 1,62 1,63 1,64 1,65 1,66 1,67 1,68 1,69 1,70 1,71 1,72 1,73 1,74 1,75 1,76 1,77 1,78 1,79 1,80 1,81 1,82 1,83 1,84 1,85 1,86 1,87 1,88 1,89 Սամվել Կարապետյան, «Թիֆլիսի քաղաքագլուխները», գիրք Ե։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան 2003թ. ISBN 5-8080-0520-5. (հայ.) Արխիվացված 2019-02-07 Wayback Machine (ռուս.)
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 2,29 2,30 2,31 2,32 2,33 2,34 2,35 2,36 2,37 2,38 2,39 2,40 2,41 2,42 2,43 2,44 «ՀԵՏԱՔՐՔՐԱԿԱՆ - Թբիլիսիի քաղաքագլուխները», Ալիք օրաթերթ 2013թ.:(չաշխատող հղում)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Մելիքսեթ-բեկ Լ.Մ., Վրաց աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին, հ. Բ, Երևան, 1936, էջ 59։
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Վրաց ժամանակագրություն», թարգմանությունը հին վրացերենից, առաջաբանը և ծանոթագրությունները Պարույր Մուրադյանի, Երևան, 1971, էջ 117։
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Թվակիր վավերագրերը վերաբերում են 1646, 1648, 1658, 1659, 1666, 1672, 1673 թթ. (დოქუმენთები ცბილისის ისთორიისაცვის (XVI-XIX სს.), wიგნი ფირველი, შეადგინეს: ნიქო ბერჟენიშვილმა და მამისა ბერჟენიშვილმა, ცბილისი, 1962, էջ 12-13, 14, 19, 21, 22, 25, 28, 29, 30, 31, 32)։
  6. ↑ 6,0 6,1 Զաքարեայ սարկավագի Պատմագրութիւն, Վաղարշապատ, 1870, էջ 98։
  7. ↑ Мурадян П. М., Армянская эпиграфика Грузии, Երևան, 1988, էջ 96։
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 ღოკუმენტები თბილსის ისტორიისათვის (XVI-XIX სს.), წიგნი პირველი, შეადგინეს: ნიკო ბერძენიშგილმა და მამისა ბერძენიშგილმა, თბილისი, 1962, გვერდი 204, 207, 216, 218, 221, 223, 229:(վրաց.)
  9. ↑ 9,0 9,1 Чрелаев С., Тифлис в XIX столетии, “Тифлисский листок”, 1901, N 291.
  10. ↑ “Акты ... “, том XII, Тифлис, 1904, ст. 227.
  11. ↑ 11,0 11,1 “Акты ...”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 880.
  12. ↑ “Акты ...”, том XII, Тифлис, 1904, ст. 227.
  13. ↑ Երիցեանց Աղէքսանդր Դ., Պատմութիւն 75-ամեայ գոյութեան Ներսիսեան Հայոց հոգևոր դպրոցի որ ի Թիֆլիզ, հ. Ա, Թիֆլիս, 1898, էջ 56։
  14. ↑ “Кавказский Календарь на 1892 г.”, Тифлис, 1891, ст. 27.
  15. ↑ “Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XII, Тифлис, 1904, ст. 885.
  16. ↑ “Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 822.
  17. ↑ “Кавказский календарь на 1850 г.”, Тифлис, 1849, ст. 27.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 “Кавказский Календарь на 1851 г.”, Тифлис, 1850, отделение, ст. 13.
  19. ↑ 19,0 19,1 “Кавказский Календарь на 1892 г.”, Тифлис, 1891, ст. 28.
  20. ↑ >Հայ պարբերական մամուլը. մատենագիտական համահավաք ցուցակ (1794 - 1980), կազմեց՝ Բաբլոյան Մ.Ա., Երևան, 1986, էջ 27։
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 “Кавказский Календарь на 1853 г.”, Тифлис, 1852, ст. 511.(ռուս.)
  22. ↑ “Кавказский Календарь на 1852 г.”, Тифлис, 1851, ст. 561.(ռուս.)
  23. ↑ “Кавказский Календарь на 1853 г.”, Тифлис, 1852, ст. 638.(ռուս.)
  24. ↑ “Кавказ”, 1868, 07. 21.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 “Кавказский Календарь на 1862 г.”, Тифлис, 1861, ст. 340.(ռուս.)
  26. ↑ “Акты ...”, том XII, ст. 227.(ռուս.)
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 “Известия Тифлисской Городской Думы”, N 4, Тифлис, 1911, ст. 18.
  28. ↑ Акты собранные Кавказскою Археографическою комиссиею, том X, Тифлис 1885, ст. XXII.
  29. ↑ «Մշակ», 1899, N 198, էջ 2։
  30. ↑ «Մշակ» 1879, N 13, էջ 2։
  31. ↑ “Известия Тифлисской Городской Думы”, N 4, Тифлис, 1911, ст. 18.(ռուս.)
  32. ↑ ՎՀՊՊԿԱ, ֆ. 213, ց. 1, գ. 2001, թ. 49:
  33. ↑ «Տարազ» 1902, N 2, էջ 7։
  34. ↑ «Մշակ» 1902, N 9:
  35. ↑ 35,0 35,1 «Մուրճ», 1891, էջ 530-531։
  36. ↑ 36,0 36,1 «Մուրճ», 1895, էջ 736։
  37. ↑ «Նոր-Դար», 1893, N 181, էջ 1 (16 հոկտեմբերի)։
  38. ↑ “Кавказ”, 1896, N 203.
  39. ↑ 39,0 39,1 “Кавказ”, 1903, N 246, ст. 3.
  40. ↑ 40,0 40,1 “Кавказский Календарь на 1906 г.”, Тифлис, 1905.
  41. ↑ «Տարազ», 1916, N 8-10, էջ 88։
  42. ↑ “Известия Тифлисской Городской Думы”, 1916, N 1-3, ст. 3-4.
  43. ↑ «Հովիտ», 1916, N 14, էջ 210։
  44. ↑ 44,0 44,1 «Նոր-Դար», 1893, N 197, էջ 2։
  45. ↑ 45,0 45,1 «Մուրճ», 1895, էջ 351-352։
  46. ↑ «კვალი», 1895, N 12, էջ 2-3։
  47. ↑ Սիրաղեան Գ., Վրաց թատրոնի անցեալը եւ ներկան, «Գեղարվեստ» 1909, N 3, էջ 28։
  48. ↑ Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 74։
  49. ↑ 49,0 49,1 «Նոր-Դար» 1898, N25, էջ 1։
  50. ↑ Կարապետյան Ս., Հայերը և Մցխեթի տաճարը, «Հայոց աշխարհ», 1999, N 101:
  51. ↑ «Մուրճ» 1901, N 9, էջ 251։
  52. ↑ “Известия Тифлисской городской думы”, N 4, Тифлис, 1911, ст. 18.
  53. ↑ 53,0 53,1 «Հովիւ» 1907, N 41, էջ 645։
  54. ↑ Туманов Г.М., Характеристики и воспоминания, книга первая, Тифлис, 1913, ст 73.(ռուս.)
  55. ↑ 55,0 55,1 «Հովիտ» 1910, N 24, էջ 370։
  56. ↑ «Հովիտ» 1910, N 19, էջ 301։
  57. ↑ «Հովիտ» 1910, N 24, էջ 383։
  58. ↑ «Բազմավէպ» 1920, N 9, էջ 261։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թբիլիսիի_քաղաքապետների_ցանկ&oldid=8529184» էջից