Թզուկ Քիթը (հեքիաթ)

Թզուկ Քիթը; գերմ.՝ Der Zwerg Nase
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	հեքիաթ
Թվական	1827

Քիթ թզուկ (գերմ.՝ Der Zwerg Nase), գերմանացի գրող Վիլհելմ Հաուֆի ամենահայտնի հեքիաթներից մեկը։ Ընդգրկված է «Ալեքսանդր շեյխը և նրա ստրուկները» ժողովածուում։

Սյուժե

Գերմանիայի մի անհայտ քաղաքում ապրում էր կոշկակար։ Նրա կին Հաննան և որդի Յակովը շուկայում բանջարեղեն են վաճառում։ Մի անգամ, երբ նրանց է մոտենում մի այլանդակ ծեր կին և սկսում վատաբանել ապրանքը, Յակովը զայրանում է նրա ասածների վրա և ծաղրում պառավ կնոջ արտաքինը։ Դրանից հետո պառավը խոստանում է, որ տղան նույնպես կդառնա այնպիսին, ինչպիսին ինքն է։ Պարզվում է, որ այդ կինը վհուկ է, և նրան անվանում են Քրեյթերուեյս (գերմ. Kräuterweiss - բույսերից գլուխ հանող)։ Երբ Յակովը վհուկին օգնում է տանել գնումները, նրա տանը տեսնում է մարդակերպ ծովախոզուկներ և սկյուռիկներ։ Քրեյթերուեյսը կերակրու է նրան համեղ ապուրով։

Նա քնում է և երազում տեսնում, որ ինքը յոթ տարի ծառայում է պառավին սկյուռի կերպարանքով և անգամ դառնում հիանալի խոհարար։ Երբ Յակովն արթնանում է և վերադառնում շուկա, պարզվում է, թե իսկապես անցել է յոթ տարի, իսկ ինքը վերածվել է այլանդակ քթով թզուկի։ Ծնողները նրան չեն ճանաչում և չեն հավատում։

Այդ ժամանակ Յակովն աշխատանքի է անցում համադամասեր հերցոգի մոտ որպես խոհարարի աշակերտ (իբրև փորձություն նա պատրաստում է դանիական արգանակ՝ համբուրգյան կարմիր խմորագնդիկներով)։ Հերցոգն ուտում է նրա եփած կերակուրը և գովում։

Մի անգամ Թզուկ Քիթը, ինչպես նրան սկսել էին անվանել, շուկայից գնում է Միմի սագին (որն իրականում կախարդված աղջիկ էր)։ Սագն օգնում է նրան պատրաստել «թագուհու կարկանդակ» հերցոգի և նրա հյուրի՝ իշխանի համար, ինչպես նաև գտնել դրա համար լավագույն համեմունքը՝ «բարի փռշտոց» (գերմ. Niesmitlust — փռշտա՛ հաճույքով), որը տեսելով՝ Յակովը ճանաչում է այն նույն ապուրի բաղադրամասը։ Իր սենյակում նա հոտ է քաշում խոտից և վերադառնում իր նախկին տեսքին։

Սկզբում նրանք գնում են Միմիի հոր՝ կախարդ Վետտերբոկի մոտ, որը շներհակալություն է հայտնում Յակովին։ Վերջինս վերադառնում է ծնողների մոտ բավական գումարով։ Իսկ հերցոգը պատերազմ է հայտարարում Իշխանին (դա «բուսական պատերազմ» էր), բայց հետո խաղաղություն կնքվեց՝ «կարկանդակի հաշտությունը»։

Էկրանավորում

Zwerg Nase (Ավստրիա, 1921)
Zwerg Nase (Գերմանիա, 1924)
Zwerg Nase (ԳՖՀ, 1953)
Zwerg Nase (ԳՖՀ, 1955)
Zwerg Nase (ԳԴՀ, 1958)
Карлик Нос (ԽՍՀՄ, 1970)
Zwerg Nase (ԳԴՀ, 1978)
Zwerg Nase (Ավստրիա, 1980)
O nosaté čarodějnici (ՉՍՀ 1984)
Zwerg Nase (ԳԴՀ, 1986)
Zwerg Nase (Գերմանիա, 1991)
Քիթ Թզուկ (Ռուսաստան, 2003)
Zwerg Nase (Գերմանիա, 2006)
Թզուկ Քիթը (Գերմանիա, 2008)

Կորած էկրանավորում

Ըստ համացանցի օգտատերերի հուշերի՝ 1980-ական թվականներին խորհրդային հեռուստատեսությամբ ցուցադրվել է «Աղքատ Յակովի մասին լեգենդը» կամ «Յակովի դաստիարակչական պատմությունը», որը սարսափեցրել է բազմաթիվ հեռուստադիտողների իր անելանելիության ճնշող մթնոլորտի պատճառով։ Նրա գոյությունը հաստատող փաստաթղթերը ներկայում չկան^[1]^[2]^[3], իսկ կորած էկրանավորման մասին պատմությունը գրեթե քաղաքային լեգենդ է դարձել։