Վիքիպեդիա

Էրտա Ալե

Էրտա Ալե, (կամ Էրտալե կամ Իրտալե) չմարող ակտիվ բազալտային-վահանային հրաբուխ։ Գտնվում է Եթովպիայի հյուսիս-արևելքում՝ Աֆարի տարածաշրջանում։ Այն գտնվում է Աֆարի գոգահովտում՝ Բեդլենդ անապատի շրջանում։ Էրտա Ալեն Եթովպիայի ամենաակտիվ հրաբուխն է։

ՏեսակՎահանային հրաբուխ
Երկիր Եթովպիա
ՏեղադրությունKilbet Rasu?
Մասն էՄեծ ռիֆտային հովիտ
Նյութբազալտ
Բարձրություն (ԲԾՄ)613 մետր մ
Սմիթսոնիան կոդ221080

Երկրաբանություն խմբագրել

Էրտա Ալեյի բարձրությունը 613 մ է (2,011 ոտնաչափ), գագաթին մեկ կամ երբեմն երկու լավային լճերով, որոնք հազվադեպ արտահոսում են հրաբխի հարավային մասում[1]։ Այն գոյություն ունի քսաներորդ դարի սկզբից (1906) և կարևոր է ամենամեծ լավային լճի պահպանման համար։ Լավային լճերով հրաբուխները շատ քիչ են. աշխարհում կա այդպիսի միայն 8 հրաբուխ[2]։

Տեղի բնակիչների աֆարյան լեզվով Էրտա Ալեն նշանակում է «ծխող լեռ», իսկ ծայր հարավային բնակչությունն այն անվանում է «դժոխքի դարպասներ»։ 2009 թվականին այն քարտեզագրվել է BBC լրատվական թիմի կողմից, որի ժամանակ օգտագործվել է 3D լազերային տեխնիկան[3], որպեսզի պահպանեն հեռավորությունը և խուսափեն լճերի բարձր ջերմաստիճանից։

Էրտա Ալեն գտնվում է արևելաաֆրիկյան ճեղքվածքի կենտրոնական համակարգում։ Հրաբուխը հիմնականում կազմված է սիլիկային նյութից, որը մակերես է բերվել ճեղքվածքի կազմավորման ժամանակ։

Ամենամեծ ժայթքումը տեղի է ունեցել 2005 թվականի սեպտեմբերի 25-ին, որի ժամանակ ոչնչացվել է 250 գլուխ անասուն, և հազարավոր հարևան բնակիչներ ստիպված փախուստի են դիմել[4]։ Հետագայում լավան ժայթքել է 2007 թվականին`պատճառ դառնալով հարյուրավոր մարդկանց էվակուացիայի և 2 կորածների[5]։ 2008 թվականի նոյեմբերի 4-ի ժայթքման մասին զեկուցել են Ադիս Աբեբա համալսարանի գիտնականները[6]։ Մեկ այլ ժայթքման մասին տեղեկություն է ստացվել 2017 թվականի հունվարին[7]։

  •  
    Էրտա Ալեյի տեսարանը բազային ճամբարից
  •  
    Էրտա Ալե հրաբուխը և Եթովպիական սարահարթը տիեզերքից
  •  
    Լավային լիճը Էրտա Ալեյի կալդերայում
  •  
    Լավային լճի ժայթքումը 2018 թվականի հունվարին
  •  
    Գագաթի վրա սառած լավային շերտը

Ճանապարհորդություն դեպի Էրտա Ալե խմբագրել

 
Զբոսաշրջիկները դիտում են լավայի լճի ժայթքումը

Էրտա Ալեյի մասին տեղեկությունները քիչ են, և այն շրջապատող վայրը աշխարհի ամենաանհյուրընկալ տեղերից է, ինչն էլ դժվար և վտանգավոր է դարձնում ճանապարհորդությունը։ Աֆարի շրջանում տեղի են ունենում ընդմիջվող էթնիկ բռնություններ՝ պայմանավորված Աֆարի բնիկ ժողովուրդների կողմից միավորված պայքարով։ 2012 թվականի հունվարի 12-ին մի խումբ եվրոպացի զբոսաշրջիկներ Էրտա Ալեում ենթարկվել են հարձակման։ Նրանցից 5-ը զովել են, 2-ը պատանդ են վերցվել, իսկ 7-ը՝ վիրավորվել[8]։ Աֆարի Հեղափոխադեմոկրատական Ճակատի Միությունը (ԱՀԴՃՄ) պատասխանատվություն է պահանջում հարձակումների համար[9], և 2012 թվականի մարտին[10] 2 պատանդներն ազատ են արձակվում։ Ուղեկցորդներից մեկը ճանապարհորդներին խորհուրդ է տվել իրենց հետ տանել մեկ կամ երկու զինված պահակախումբ կամ ոստիկաններ՝ իբրև ուղեկցողներ՝ Էրտա Ալե[11] այցելելու համար։ Առևտրական-զբոսաշրջական կազմակերպությունները առաջարկում են էքսկուրսիաներ դեպի Էրտա Ալե, որոնք ուղեկցվում են զինվորական պահակախմբի կողմից։

2017 թվականի դեկտեմբերին գերմանացի զբոսաշրջիկները Էրտա Ալեից[12] իջնելու ժամանակ մահացու գնդակահարվել են։

Մշակույթ խմբագրել

Էրտա Ալեի վրա գտնվող լավային լիճը համառոտ ցուցադրվել է 2010 թվականին՝ «Հսկաների ընդհարումը» ֆիլմի հաջորդական ճանապարհորդության ժամանակ, որտեղ Պերսեուսը շրջագայում էր ստորերկրյա աշխարհում։ 2016 թվականին Էրտա Ալեն ցուցադրվել է Վեռներ Հերզոգի «Into the Inferno» վավերագրական ֆիլմում։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Erta Ale, Ethiopia». Volcano World. Oregon State University. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  2. ↑ «Rare lava lake discovered on remote island is one of only eight». cnn.com. CNN. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 5-ին.
  3. ↑ Hottest Place On Earth, Episode 2 at bbc.co.uk
  4. ↑ "Focus on Ethiopia, September 2005" Արխիվացված 2010-10-05 Wayback Machine, UN-OCHA . Retrieved 25 February 2009.
  5. ↑ «Fears after volcano in Ethiopia». BBC News. 2007 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  6. ↑ there was also one in 2009. "Volcano erupts in Ertale volcanic area of Afar Region" Արխիվացված 2010-04-26 Wayback Machine, Ethiopian News Agency website . Retrieved 20 January 2010.
  7. ↑ «New flank eruption at Erta Ale volcano, Ethiopia». The Watchers - Daily news service | Watchers.NEWS. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 14-ին.
  8. ↑ «Deadly attack on tourists at Erta Ale - further details: 5 dead, 4 abducted and 7 wounded». VolcanoDiscovery. 2012 թ․ հունվարի 18. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  9. ↑ «Erta Ale January (sic) 17 kidnapping – ARDUF claims responsability (sic), hostages said to be well». VolcanoDiscovery. 2012 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  10. ↑ «Kidnapped German tourists released (Erta Ale, Danakil, Ethiopia incident 17 Jan 2012)». VolcanoDiscovery. 2012 թ․ մարտի 6. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  11. ↑ Briggs, Philip; Blatt, Brian (2009). Ethiopia: the Bradt Travel Guide (Fifth ed.). Chalfont St Peter: Bradt Travel Guides. էջ 313. ISBN 978-1-84162-284-2.
  12. ↑ Berhane, Daniel (2017 թ․ դեկտեմբերի 5). «An armed group from Eritrea kills a German in Erta Ale, Ethiopia». Horn Affairs. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էրտա Ալե» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էրտա_Ալե&oldid=9770145» էջից