Էռնո Քիշ
Էռնո Քիշ կամ Էրնե Օգոստինոսի Կիշյան նաև Գիշ, Կիշ (հնագույն տոհմանունը՝ Ագոնց) (գերմ.՝ Ernst Kiss von Ellemér und Ittebe, հունգ.՝ Kiss Ernő, իսկական ազգանունը՝ Քեշիշյան) (հունիսի 13, 1799, Տիմիշոարա, Տիմիշ - հոկտեմբերի 6, 1849, Արադ (Ռումինիա), Ռումինիա), հունգարահայ սպա, Արադի նահատակներից մեկը։
| Էռնո Քիշ | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 13, 1799 |
| Ծննդավայր | Տիմիշոարա, Տիմիշ |
| Մահացել է | հոկտեմբերի 6, 1849 (50 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Արադ (Ռումինիա), Ռումինիա |
| Քաղաքացիություն |  Ավստրիական կայսրություն |
| Մայրենի լեզու | հունգարերեն |
| Կրթություն | Թերեզիանում (1818) |
| Մասնագիտություն | հեղափոխական և սպա |
 Ernő Kiss Վիքիպահեստում | |
1817 թվականից եղել է զինվորական ծառայության մեջ։ 1842 թվականին նշանակվել է Հաննովերյան հեծելազորային գնդի հրամանատար։ Հունգարիայի հեղափոխության սկզբից միացել է հեղափոխական զորքերին՝ հեղափոխության տրամադրության տակ դնելով իր գերդաստանի հարստությունը (մոտ 6-7 միլիոն ֆորինտ)։ Բանակում սերբական հակահեղփոխական զորքերի ջախջախման ժամանակ դրսևորած մարտական հմտության համար ստացել է գեներալի աստիճան, նշանակվել հեղափոխական բանակի հարավային ուժերի ընդհանուր հրամանատար։
Երբ բռնկվեց 1848 թ. հեղափոխությունը, Քիշն իր գնդի հետ անցավ հունգարական կառավարության կողմը և գործում էր ընդդեմ սերբերի։ 1848 թ. դեկտեմբերին Քիշը նշանակվեց հարավային Հունգարիայի հրամանատար. կապիտուլացվել է Վիլագոշում և հանձնվել Պասկևիչինի։ Ռազմական դատարանը դատապարտել է նրան գնդակահարության։
Ազատագրել է մի շարք քաղաքներ, մերժել կայսերական բանակի կողմն անցնելու առաջարկը։ Հեղափոխության պարտությունից հետո, 1849 թվականի սեպտեմբերի 21 թվականին, Կիշը ձերբակալվել է և 12 այլ զորապետերի հետ (այդ թվում՝ Վիլմոշ Լազարը) գնդակահարվել։ Կիշը կապված է եղել հունգարահայ գաղութին և օժանդակել նրան։
Նադպեչկերեկում (Հարավսլավիա) կանգնեցվել է Կիշի հուշարձանը (1906), իսկ Արաղում՝ հուշակոթող՝ ի պատիվ 13 հերոսների։ Կիշի անվամբ փողոցներ են կոչվել Բուդապեշտում, Սեգեդում և այլուր։
Պարգևատրվել է Հունգարիայի հեղափոխության շքանշանով։
Աղբյուրներ խմբագրել
- «Ով ով է Հայեր», կենսագրական հանրագիտարան, հատոր Ա, Երևան 2005
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 438)։ 
|