Էրազմ Քարամյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Քարամյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Էրազմ Ալեքսանդրի Քարամյան (Մելիք-Քարամյան, մարտի 2 (15), 1912, Փարիզ, Ֆրանսիա[1] - հունիսի 15, 1985, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային հայ կինոռեժիսոր, սցենարիստ, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1971), Հայաստանի պետական մրցանակի դափնեկիր։ ՀԽՍՀ կինեմատոգրաֆիստների միության անդամ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ռազմաճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ», 1941-1945) մասնակից[2][3]։
 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 2 (15), 1912 |
| Ծննդավայր | Փարիզ, Ֆրանսիա[1] |
| Մահացել է | հունիսի 15, 1985 (73 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Խարկովի Ի. Պ. Կոտլյարևսկու անվան ազգային արվեստի համալսարան (1936) |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտացում | կինոռեժիսոր սցենարիստ |
| Պարգևներ |                 և  |
| IMDb | ID ID 1076971 |
Կենսագրություն
խմբագրելԷրազմ Քարամյանը ծնվել է 1912 թվականին Փարիզում, վտարանդի զինվորական բժշկի ընտանիքում։ Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո ընտանիքը վերադառնում է Ռուսաստան։ 1930 թվականից աշխատել է Արևմտյան Սիբիրի և Մոսկվայի թատրոններում որպես ռեժիսոր։ 1936 թվականին ավարտել է Խարկովի երաժշտա-դրամատիկական ինստիտուտի ռեժիսուրայի և դերասանական ֆակուլտետը (այժմ՝ Խարկովի Ի․ Կոտլյարևվսկու անվան արվեստների ազգային ինստիտուտ)[4]։ 1937 թվականից գալով Հայաստան, Քարամյանը եղել է ռեժիսորի օգնական, այնուհետև Հայֆիլմ կինոստուդիայի ռեժիսոր (1947-1954 թվականներին փաստագրական ֆիլմերի ռեժիսոր, 1954 թվականից՝ գեղարվեստական ֆիլմի)։ Մի շարք ֆիլմերի սցենարների համահեղինակն է։ Գերմանա-խորհրդային պատերազմի տարիներին գնդացրային վաշտի հրամանատար Մելիք-Քարամյանը նկարահանել է զինվորական քրոնիկաներ, թղթակցել ճակատային ու զինվորական թերթերին։ Նկարահանել է փաստագրական «Հայաստանի ամառանոցները» (1940), «Կարմիր բանակի մուտքը Երևան» (1941), Սևանի կասկադը» (1948), Սոցիալիստական Երևանի ճարտարապետությունը (1952), ինչպես նաև գեղարվեստական «Հայրենասերների ընտանիքը» (1941, կարճամետրաժ), «Ուրվականները հեռանում են լեռներից» (1954) և «Պայթյուն կեսգիշերից հետո» (1969, երեքն էլ Ստեփան Կևորկովի համագործակցությամբ), «Նասրեդինը Խոջենթում» (1959, Համո Բեկնազարյանի համագործակցությամբ), «Լուսաբացից մեկ ժամ առաջ» (1973) և այլ կինոնկարներ։
ԽՍՀՄ կառավարության և բանակի գլխավոր հրամանատարության կողմից արժանացել է Կարմիր աստղի շքանշանի, Մոսկվայի պաշտպանության համար (1944), Կովկասի պաշտպանության համար (1944), Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար (1945) մեդալների, Սահմանապահ զինծառայող 2-րդ աստիճանի կրծքանշանի և բազմաթիվ հոբելյանական մեդալների։
Մահացել է 1985 թվականի հունիսի 15-ին Երևանում։ Թաղված է Թոխմախի գերեզմանոցում։
Մրցանակներ և պարգևներ
խմբագրել- ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1955)
- ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1966)
- ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1971)
- ՀԽՍՀ պետական մրցանակ (1967)
- Կարմիր աստղի շքանշան
- Մոսկվայի պաշտպանության համար (1944) մեդալ
- Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար (1945) մեդալ
- ԽՍՀՄ մեդալներ
Ֆիլմագրություն
խմբագրելՌեժիսոր
խմբագրել| Տարեթիվ | Ֆիլմ |
|---|---|
| 1973 | Լուսաբացից մեկ ժամ առաջ |
| 1969 | Պայթյուն կեսգիշերից հետո |
| 1965 | Արտակարգ հանձնարարություն |
| 1961 | Տասներկու ուղեկիցներ |
| 1959 | Նասրեդինը Խոջենտում
(Հմայված արքայազնը) |
| 1957 | Անձամբ ճանաչում եմ |
| 1956 | Ամպրոպի արահետով |
| 1955 | Ուրվականները հեռանում են լեռներից |
| 1952 | Սոցիալիստական Երևանի ճարտարապետությունը |
| 1948 | Սևանի կասկադը |
| 1941 | Հայրենասերների ընտանիքը |
| 1940 | Հայաստանի առողջավայրերը |
| 1937 | Կարո |
Սցենարիստ
խմբագրել| Տարեթիվ | Ֆիլմ |
|---|---|
| 1969 | Պայթյուն կեսգիշերից հետո |
| 1959 | Նասրեդինը Խոջենտում
(Հմայված արքայազնը) |
| 1955 | Ուրվականները հեռանում են լեռներից |
| 1941 | Հայրենասերների ընտանիքը |
Գրականություն
խմբագրել- Максимов М. Д., Лично известен, М., 1958;
- Ризаев С., Армянская художественная кинематография, Ер., 1963.
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 Карамян Эразм Александрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ «Мелик-Карамян, Эразм Александрович — RuData.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ Մուսաները չլռեցին։ Հայաստանի մշակույթի գործիչները 1941-1945 թթ. հայրենական մեծ պատերազմում, զոհված հայ արվեստագետներ։ Գիրք I. - Եր.: Խորհրդային գրող, 1989 թ., 392 էջ:
- ↑ «Журина Ирина Михайловна - И. П. Котляревского кафедра теории и истории мировой и украинской культуры Педагоги и выпускники Харьковского национального университета искусств им. И. П. Котляревского в кинематографе Биографический справочник». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 4-ին.