Էմիլ Դիլանյան

Էմիլ Մարկոսի Դիլանյան (դեկտեմբերի 31, 1917(1917-12-31), Երևան, Անդրկովկասյան կոմիսարիատ, Անդրկովկաս - ապրիլի 12, 1986(1986-04-12)), հայ սովետական էլեկտրատեխնիկայի մասնագետ, բարձրագույն դպրոցի մանկավարժ, ԽՍՀՄ առաջին էլեկտրամոբիլների ստեղծող, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ռազմաճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ», 1941-1945) գործողությունների մասնակից, կործանիչ-օդաչու։ Եղել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական ինստիտուտի էլեկտրատեխնիկայի ֆակուլտետի դեկան (1956-1961)։

Էմիլ Դիլանյան
դեկտեմբերի 31, 1917(1917-12-31) - ապրիլի 12, 1986(1986-04-12) (68 տարեկան)
Ծննդավայր	Երևան, Անդրկովկասյան կոմիսարիատ, Անդրկովկաս
Կրթություն	Եյսկի բարձրագույն ավիացիոն օդաչուական ուսումնարան (1939)
Պարգևներ	, , և

Կենսագրություն

Էմիլ Դիլանյանը ծնվել է ծառայողի ընտանիքում։ 1921 թվականին դեռևս երիտասարդ տարիքում մահացել է նրա հայրը։ Էմիլը ունեցել է երկու քույր՝ Հասմիկը և Արզիկը։ Նրան և քույրերին մայրը՝ Վարդուհին, միայնակ է մեծացրել։ Էմիլը 1935 թվականին ավարտել է միջնակարգ դպրոցը և մեկնել հորեղբոր մոտ՝ Դնեպրոպետրովսկ։ Նա այնտեղ ընդունվել է Դնեպրոպետրովսկի համալսարանի շինարարական ֆակուլտետի նախապատրաստական բաժինը։ Էմիլը 1936 թվականին վերադարձել է Երևան և ընդունվել Պոլիտեխնիկական ինստիտուտ։ Դրան զուգահեռ զբաղվել է նաև աերոակումբով։ Ավարտել է Յեյսկի ավիացիոն դպրոցը և դասավանդել այնտեղ։

Ռազմական գործունեություն

Էմիլ Դիլանյանը 1937 թվականին զորակոչվել է Կարմիր բանակ։ Նա 1942 թվականի մարտից Հյուսիսային նավատորմի ռազմաօդային ուժերում պայքարել է Նացիստական Գերմանիայի ռազմական ուժերի դեմ՝ օդից ծածկելով Մուրմանսկի հիմքը և հյուսիսային ավտոշարասյուները։ Եղել է բանակի թևի հրամանատար։ Նա մասնակցել է 15 օդային մարտերի, որոնցում անձամբ խոցել է թշնամու 4 ինքնաթիռ։ 1942 թվականի օգոստոսի 5-ին օդային մարտերից մեկում խոցվել է, սակայն վիրավոր վիճակում կարողացել է վերադառնալ ստորաբաժանման վայր։ Նրա ձախ ձեռքը անդամահատել են ուսից :

Ուսում և աշխատանքային գործունեություն

Ռազմական գործիչը զինված ուժերի հանձնարարականով վերադարձել է Երևան և շարունակել ուսումը, որն ավարտել է պատերազմի ավարտին։ Նա ընտրվել է Գերագույն խորհրդի պատգամավոր հայկական ԽՍՀ-ում։ 1951 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտի ասպիրանտուրան։ Պաշտպանել է թեկնածուական թեզ «Թռչող մեքենաների էլեկտրական սարքավորումներ» թեմայով։ 1954 թվականին Երևանի Պոլիտեխնիկական ինստիտուտում հիմնադրել է էլեկտրական շարժիչի և արտադրական գործընթացների ավտոմատացման բաժինը, որը ղեկավարել է մինչև իր կյանքի վերջ՝ 1986 թվականը։ 1956-1961 թվականներին եղել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական ինստիտուտի էլեկտրատեխնիկայի ֆակուլտետի դեկան։ Գրել է դոկտորական դիսերտացիա։

Մահ

Էմիլ Դիլանյանը մահացել է երկար ու ծանր հիվանդությունից։

Մատենագրություն

• Մեթոդական ցուցումներ

Հիշողություն

Հուշատախտակ Երևանում

• Հուշատախտակ Երևանում Թամանյանի փողոց 3

Գրականություն

• 1967 թվական, Ս. Գ. Կուրզենկով Մեր տակ ՝ ցամաք և ծով - ռուս.՝ Курзенков С. Г. Под нами — земля и море 2-րդ ռազմական հրատարակչություն

Արտաքին հղումներ

• «ՊՈԼԻՏԵԽՆԻԿԸ ՀԻՇՈՒՄ Է ԻՐ ԵՐԱԽՏԱՎՈՐՆԵՐԻՆ` ԷՄԻԼ ԴԻԼԱՆՅԱՆ»։ www.press.polytechnic.am։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-11-17-ին։ Վերցված է 2020-11-09 
• «Спасая командира: Эмиль Диланян (из воспоминаний героя СССР С. Г. Курзенкова)»։ armedman.ru (ռուսերեն)։ Վերցված է 2020-11-09 
• «The memorial of Dilanyan Emil (Էմիլ Դիլանյան Մարկոսի) buried at Yerevan's Tokhmakh cemetery»։ hush.am (անգլերեն)։ Վերցված է 2020-11-09 

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Էմիլ Դիլանյան կատեգորիայում։