Զինված հակամարտություն Տիգրայում
Զինված հակամարտություն Տիգրայում, զինված դիմակայություն Եթովպիայի դաշնային կառավարության և Տիգրայ ինքնավար շրջանի իշխանությունների միջև, որը բռնկվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 4-ին:
Զինված հակամարտություն Տիգրայում | |||
---|---|---|---|
![]() Եթովպիայում Տիգրայ շրջանի գտնվելու վայրը | |||
Ամսաթիվ | 2020 թվականի նոյեմբերի 4 – շարունակվում է | ||
Վայր | Տիգրայ, Եթովպիա Կողմնակի ազդեցությունները [Ամհարի տարածաշրջանում], Եթովպիայում և Կենտրոնական տարածաշրջանում Էրիթրեա | ||
Կարգավիճակ | Շարունակվում է
| ||
Ստորաբաժանումներ | |||
| |||
Կորուստներ | |||
| |||
Առնվազն 4770 խաղաղ բնակիչ է զոհվել[9][10][11][12] |
Հակամարտության պատճառ է դարձել Աբիյ Ահմեդ Ալիի կառավարության և ինքնավար շրջանի իշխանությունների միջև երկարատև դիմակայությունը՝ ի դեմս այնտեղ իշխող «Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատ» (ՏԱԺՃ) կուսակցության: Աբիյ Ահմեդ Ալին իր վարչապետության պաշտոնավարման հենց սկզբից ջանքեր է գործադրել ՏԱԺՃ-ի ազդեցությունը նվազեցնելու համար։ Ի պատասխան` ՏԱԺՃ-ն անտեսել է տարածաշրջանում առկա որոշակի դաշնային ակտերը և հրահանգները:
ՆախապատմությունԽմբագրել
2020 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Տիգրայ շրջանի իշխանությունները Տիգրայի Ներկայացուցիչների խորհրդի համընդհանուր տարածաշրջանային ընտրություններ են անցկացրել` չնայած դաշնային կառավարության արգելքին, որը չեղյալ է հայտարարել ընտրությունների անցկացումը տարածաշրջաններում COVID-19 համավարակի պատճառով: Եթովպիայի խորհրդարանը ընտրությունները ճանաչել է ոչ սահմանադրական[13]։ Այս որոշումը բարդություններ է առաջացրել կենտրոնական իշխանության և ինքնավար իշխանությունների միջև հարաբերություններում: Տիգրայի ընտրություններում հաղթել է ՏԱԺՃ-ն։
2020 թվականի հոկտեմբերին Եթովպիայի կառավարության և Տիգրայի իշխանությունների միջև հարաբերությունները զգալիորեն վատթարացել են: Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հրաժարվել է ընդունել Տիգրայի ընտրությունների արդյունքները: Ի պատասխան՝ ինքնավարության իշխանությունները հայտարարել են, որ դաշնային կառավարությունը լեգիտիմ չեն ճանաչում: Հոկտեմբերի 8-ին Եթովպիայի խորհրդարանը խզել է հարաբերությունները Տիգրայ Ներկայացուցիչների խորհրդի և շրջանային գործադիր իշխանությունների հետ[14]։
Հակամարտության ժամանակագրությունԽմբագրել
Նոյեմբերի 3-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը մի շարք հարձակումներ է իրականացրել Մեկելեում կառավարական զորքերի և Ամհարայի շրջանի սահմանի վրա։ Արդյունքում մի քանի եթովպացի զինվորներ զոհվել են, զրահամեքենաներ են վնասվել[15]։ Նույն օրը դաշնային խորհրդարանը առաջարկել է Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը ճանաչել ահաբեկչական կազմակերպություն[16]։
Նոյեմբերի 4-ին Տիգրայ նահանգում հայտարարվել է արտակարգ դրություն, և Եթովպիայի զինված ուժերի ստորաբաժանումները սկսել են շարժվել դեպի դրա սահմանները։ Միևնույն ժամանակ Տիգրայ շրջանի ղեկավար և ՏԱԺՃ-ի նախագահ Դեբրեցիոն Գեբրեմիքայելը ոստիկանությանը, աշխարհազորային ջոկատներին և Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատին բերել է մարտական պատրաստության վիճակի[17]։
Եթովպիայի իշխանությունները անջատել են էլեկտրականությունը, հեռախոսը և ինտերնետը Տիգրայում։ Մեկելեում լսելի են եղել կրակոցի ձայները։ Եթովպիայի դաշնային լրատվամիջոցները հայտնել են սահմանային բախումների առաջին զոհերի մասին[16]։
Նոյեմբերի 5-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը ավիահարված են հասցրել Մեկելեին[18]։
Նոյեմբերի 6-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը նոր հարվածներ են հասցրել Տիգրայի շրջանին[19]։ Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են ՏԱԺՃ-ի զենիթահրթիռների, արկերի և դյուրակիր զենիթահրթիռային համակարգի ոչնչացման մասին։
Նոյեմբերի 7-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հայտարարել է, որ Տիգրայի շրջանում հարձակվել են ոստիկանական և եթովպական բանակի 22 օբյեկտների վրա[20]։ Վարչապետը հաստատել է, որ տարածաշրջանային զորքերի գրաված հրետանին հարձակման է ենթարկվել Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի օգնությամբ։
Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի արտաքին գործերի նախարարությունը մամուլի ասուլիս է հրավիրել Ադիս Աբեբայում օտարերկրյա դիվանագետների համար՝ Տիգրայ շրջանում կառավարական գործողության կապակցությամբ[21]։ Եթովպիայի ԱԳՆ-ն ընդգծել է, որ գործողության նպատակն է պաշտպանել Եթովպիայի բանակի և ոստիկանության մասերը Տիգրայում ՏԱԺՃ հարձակումներից և ոչնչացնել ՏԱԺՃ-ի գրավված զենքերը, որոնք կարող են կիրառվել Եթովպիայի քաղաքացիների դեմ:
Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի վարչապետը հայտնել է, որ ավիահարվածներ հասցնելիս Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը կիրառել են անօդաչու թռչող սարքեր ՏԱԺՃ դիրքերին[22]։
Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի ազգային բանկը որոշում է կայացրել փակել Տիգրայի բոլոր բանկերը՝ ՏԱԺՃ-ի վրա ճնշում գործադրելու նպատակով[23]։
Տիգրայ տարածաշրջանի նախագահ Դեբրեցիոն Գեբրեմիքայելը հայտարարել է, որ Տիգրայը պաշտպանվելու է Եթովպիայի ԶՈՒ-ից, քանի դեռ Եթովպիայի կառավարությունը պատրաստ չէ խաղաղ բանակցությունների[24]։
Եթովպիայի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ ՏԱԺՃ-ի նախարարության առաջնորդները 18 տարեկանից փոքր աշխարհազորայիններին օգտագործում են կառավարական բանակի դեմ մարտերին մասնակցելու համար[25]։
Նոյեմբերի 9-ին Եթովպիայի Դաշնային զորքերը գրավել են Թիգրայ շրջանի արևմուտքում գտնվող Հումերի օդանավակայանը, մի քանի բնակավայրեր և Տիգրայը և Սուդանը կապող ճանապարհը[26]. Նոյեմբերի 9-ին ՏԱԺՃ-ն իր պաշտոնական էջում հայտնել է, որ նոյեմբերի 8-ի առավոտյան ժամը 5:00-ին գնչուական զորքերը Եթովպիայի ՌՕՈՒ մարտական ինքնաթիռ են խոցել[27]: Հայտարարվել է, որ եթովպական ինքնաթիռին խոցել է ՏԱԺՃ-ի հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ-ի) հրթիռը:
ՏԱԺՃ-ի առաջնորդ և տարածաշրջանի նախագահ Տիգրայ Դեբրեցիոն Գեբրեմիկաելը հայտարարել է, որ Էրիթրեան սկսել է ռազմական ներխուժումը Տիգրայ՝ նպատակ ունենալով հարձակվել ՏԱԺՃ-ի վրա և աջակցել Եթովպիայի Դաշնային զորքերին: Էրիթրեայում հայտարարել են, որ զորքեր չեն ուղարկել Տիգրայ[28]:
Տեկեզեի ամբարտակի շրջանում ՏԱԺՃ-ի 250-300 մարտիկ հարձակվել է Եթովպիայի 30 դաշնային ոստիկաններից բաղկացած խմբի վրա, որոնք հսկում էին ամբարտակը, հարձակման հետևանքով զոհվել և տուժել է եթովպացի 19 ոստիկան:
Նոյեմբերի 10-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայի հետ խաղաղ բանակցությունները հնարավոր են միայն տարածաշրջանային զորքերի զինաթափումից, Տիգրայի և ՏԱԺՃ-ի տարածաշրջանի ղեկավարների ձերբակալությունից և Եթովպիայի Դաշնային պաշտոնյաների ազատ արձակումից հետո[29]:
Նոյեմբերի 11-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը զանգվածային գրոհներ են ձեռնարկել ՏԱԺՃ-ի զենքի և վառելիքի պահեստների վրա[30].
Նոյեմբերի 11-ի երեկոյան Տիգրայի շրջանի նախագահ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը և տարածաշրջանային կառավարությունը հայտարարել են եթոպիական բանակին դիմակայելու համար Տիգրեյում բնակչության ընդհանուր զորահավաքի մասին[31]:
Նոյեմբերի 12-ին Եթովպիայի Դաշնային իշխանությունները հայտարարել են, որ Եթովպիայի զինված ուժերը գրավել են Արևմտյան Տիգրայը՝ այնտեղ հաղթանակ տանելով ՏԱԺՃ-ի ուժերի նկատմամբ[32].
Եթովպիայի խորհրդարանը քվեարկել է 39 առաջնորդներին, այդ թվում՝ նախագահ Թըգրայա Դեբրեցիոնին, խորհրդարանական անձեռնմխելիությունից զրկելու և դաշնային իշխանությունների դեմ խռովության համար նրանց քրեական մեղադրանք առաջադրելու օգտին[33]:
Տիգրայ շրջանի իշխանությունները Եթովպիայի կողմից շարունակվող հարձակման կապակցությամբ հինգշաբթի արտակարգ դրություն են հայտարարել ամբողջ ինքնավար տարածաշրջանի տարածքում[34]:
Ամհարայի շրջանի իրավապաշտպան կազմակերպություններն ու իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայ շրջանի արևմուտքում գտնվող Մայ Կադերա քաղաքում հարձակում է տեղի ունեցել խաղաղ բնակչության վրա: Նրանք Տիգրայի և ՏԱԺՃ-ի հատուկ ոստիկանությանը մեղադրել են կացինների և ցակատների օգնությամբ ամհարի ազգության տասնյակ բնակիչների սպանության համար[35]։
Ադիս Աբեբա քաղաքի ոստիկանությունը հայտնել է, որ Օրոմիայի շրջանից ՏԱԺՃ-ի 242 կողմնակիցներ և ապստամբ խմբավորումներ են ձերբակալվել Եթովպիայի մայրաքաղաքում և առգրավել 700 հրազեն, 18 պայթուցիկ սարք և ավելի քան 4600 փամփուշտ[36]: Հայտարարվել է, որ նրանք սադրանքներ և հարձակումներ են ծրագրել Ադիս Աբեբայում՝ ի պաշտպանություն ՏԱԺՃ-ի:
Նոյեմբերի 13-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ Տիգրայի շրջանի նախագահ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը պաշտոնապես պաշտոնանկ է արվել, իսկ Մուլու Նեգան նշանակվել է շրջանի նոր ղեկավար և Տիգրայի ժամանակավոր վարչակազմի ղեկավար[37]: ՏԱԺՃ-ը և Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը հրաժարվել են ճանաչել Եթովպիայի իշխանությունների որոշումը:
ՏԱԺՃ-ը Եթովպիայի Դաշնային զորքերին մեղադրել է Տիգրայի շրջանում Տեկեզեի ամբարտակի և հիդրոտեխնիկական կառույցների վրա գիտակցված հարվածի մեջ՝ հայտարարելով, որ դա էլեկտրականության հետ կապված խնդիրներ է առաջացրել Տիգրայում[38]:
Նոյեմբերի 13-ի ուշ երեկոյան ՏԱԺՃ-ի ուժերը հրթիռներ են արձակել Ամհարա շրջանի Գոնդեր և Բահր-Դար քաղաքների ուղղությամբ, ինչի հետևանքով վնասվել է Գոնդերի օդանավակայանը[39]:
Նոյեմբերի 14-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Գոնդերի և Բահրե-Դարի օդանավակայանների հրթիռակոծման հետևանքով զոհվել է եթովպացի 2 զինվոր, Եթովպիայի ԶՈՒ ևս 15 զինծառայող վիրավորվել է[40]: Միևնույն ժամանակ, ՏԱԺՃ-ի ղեկավարները սպառնացել են հարվածներ հասցնել Էրիթրեա պետության Մասաուա և Ասմերա քաղաքներին՝ կրկին մեղադրելով Էրիթրեան իշխանություններին Տիգրայայի հակամարտության մեջ Եթովպիայի կառավարությանը աջակցելու համար:
Մարտական գործողությունները ստիպել են հազարավոր մարդկանց լքել իրենց տները։ Նրանցից շատերը տեղափոխվել են հարևան Սուդան, որտեղ Եթովպիայից փախստականների համար ժամանակավոր ճամբարներ են տեղակայվել[41]:
Նոյեմբերի 15-ի առավոտյան հայտարարվել է, որ NPLT ուժերը հրթիռային հարձակում են սկսել Էրիթրեայի վրա, առնվազն 2 հրթիռ է ընկել Ասմերա քաղաքի օդանավակայան[42]:
Նոյեմբերի 16-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ եթովպական բանակը գրավել է Տիգրայի շրջանի հարավ-արևելքում գտնվող Ալամատա քաղաքը[43]:
Նոյեմբերի 16-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը հերթական ավիահարվածներն են հասցրել Տիգրայի մայրաքաղաք Մեկելե քաղաքի արվարձաններին[44]։
Նոյեմբերի 17-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբի Ահմեդ Ալին հայտարարել է, որ Տիգրայի զորքերը հանձնելու իր վերջնագիրը ավարտվել է, ուստի Եթովպիայի բանակը վճռական հարձակման է անցնում տարածաշրջանում[45]։
Նոյեմբերի 17-ին Եթովպիայի կառավարական ուժերը գրավել են Շիր քաղաքը և Տիգրայի Չերչեր և Գագուֆտո-Մեխոնի շրջանները՝ ոչնչացնելով Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի բետոնե ամրությունները և շարունակելով հարձակումը Մեքելայի վրա[46]։
Նոյեմբերի 19-ին Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը հայտարարել է, որ ներկայումս Տիգրայի և եթովպական ուժերի միջև պատերազմ է մղվում Աքսում քաղաքը վերահսկելու համար[47]։
Իր պաշտոնական էջում Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը հայտարարել է, որ երկու շաբաթ տևած ռազմական գործողությունների արդյունքում Տիգրայի զորքերը գրավել են բազմաթիվ տանկեր, ծանր հրետանի և եթովպական բանակի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ[48]։
Նոյեմբերի 20-ին Տիգրայի ուժերը 3 հրթիռ են արձակել Բահր Դար քաղաքի ուղղությամբ, 2 հրթիռ ընկել է տեղի օդանավակայանի մոտակայքում, իսկ երրորդ հրթիռը՝ եգիպտացորենի դաշտում[49]։
Նոյեմբերի 20-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է եթովպական դաշնային բանակի Տիգրայի շրջանի Ադուա և Աքսում քաղաքները գրավելու և Ադի-Գրատ քաղաքի վրա հարձակման մասին[50]։
Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի ներկայացուցիչները հայտնել են, որ Ադդի Գրատ քաղաքի համար կատաղի մարտերի արդյունքում 9 խաղաղ բնակիչ է զոհվել[51]։
Նոյեմբերի 21-ին Եթովպիայի զինված ուժերը հայտարարել են Ադի Գրատ քաղաքի լիակատար վերահսկողության և Մեքելայի վրա հարձակման մասին[52]։
Նոյեմբերի 22-ին Եթովպիայի Պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ դաշնային զորքերը գրավել են Մեքելեից 97 կմ հեռավորության վրա գտնվող Իդագա-Համուս քաղաքը[53]։
Նոյեմբերի 22-ի երեկոյան Եթովպիայի վարչապետ Աբի Ահմեդ Ալին Տիգրայի ուժերին 72 ժամ է տվել Մեքելե քաղաքը հանձնելու համար[54]։ Քաղաքը չհանձնելու դեպքում Աբի Ահմեդ Ալին գրոհ է խոստացել:
Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի ուղղաթիռները թռել են Մեքելեի վրայով և թռուցիկներ գցել, որոնք կոչ էին անում տեղի բնակիչներին մոտ ժամանակներս չլքել իրենց տները[55]։
Նոյեմբերի 23-ին լրատվամիջոցներում և սոցիալական ցանցերում տեղեկատվություն է հայտնվել այն մասին, որ Տիգրայի ուժերը մի քանի հրթիռ են արձակել Բահր Դար քաղաքի ուղղությամբ[56], սակայն այս տեղեկատվությունը չի հաստատվել կամ հերքվել Եթովպիայի կառավարության կողմից: Մի քանի ժամ անց Եթովպիայի կառավարական խումբը Տիգրայում պաշտոնապես հաստատել է, որ նոյեմբերի 23-ի առավոտյան Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի ուժերը հրթիռակոծել են Բահր Դարը` առանց զոհերի և ավերածությունների[57]։
Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը մերժել է Մեքելեն հանձնվելու վերջնագիրը և հայտարարել, որ «իր ժողովուրդը պատրաստ է զոհվել՝ պաշտպանելով իր հայրենիքը[58]։
Նոյեմբերի 23-ին տեղի ունեցած բախումների ընթացքում Տիգրայի զորքերը խփել են Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի 1 ուղղաթիռ և ոչնչացրել կառավարական բանակի 2 տանկ։
Նոյեմբերի 24-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը ոչնչացրել են Տիգրայի զորքերի հրթիռային նռնականետերը Մի-Մեդենում՝ Մեքելեի մոտակայքում[59]։
Եթովպիայի իշխանությունները հայտնել են, որ Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատը տեղակայել է իր լավագույն զորամասերը Մեքելայում և զինված հարձակում է նախապատրաստում Ասմարա և Ադիս Աբեբա քաղաքների վրա[60]։
Նոյեմբերի 26-ին Եթովպիայի կառավարական ուժերը գրոհ են սկսել Մեքելեի շրջակայքի վրա[61]։
Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը ասել է, որ իր ուժերը պատրաստ են պայքարել մինչև մահ՝ Մեքելեն պաշտպանելու համար[62]։
Նոյեմբերի 27-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը առնվազն 4 հրթիռ են արձակել Էրիթրեայի Ասմարա քաղաքի ուղղությամբ, որոնք բոլորը ընկել են բնակելի թաղամասերի մոտակայքում[63]։
Նոյեմբերի 28-ին ՏԺԱՃ-ի ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ Մեքելե քաղաքը ուժեղ ռմբակոծության է ենթարկվել դաշնային ուժերի կողմից[64]։
Նոյեմբերի 28-ին Եթովպիայի զինված ուժերի հրամանատարությունը հայտարարել է, որ Մեքելեն գտնվում է կառավարական բանակի լիակատար վերահսկողության տակ[65]։
Նոյեմբերի 28-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հայտարարել է Տիգրեյում ռազմական գործողությունների ավարտի և կառավարական ուժերի հաղթանակի մասին[66]։
ՏԺԱՃ-ի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը ասել է, որ զինված պայքարը շարունակվելու է Եթովպիայի դաշնային ուժերի դեմ[67]:
Նոյեմբերի 28-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը առնվազն 6 հրթիռ են արձակել Էրիթրեայի Ասմարա քաղաքի ուղղությամբ[68]։
Նոյեմբերի 29-ին ՏԺԱՃ-ի ուժերը խփել են Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի մարտական ինքնաթիռը[69]։ Ըստ Տիգրայի առաջնորդ Դեբրեսիոն Գեբրեմիցելի հայտարարության՝ կործանիչ օդաչուին գերեվարել են Տիգրայի ուժերը:
Նոյեմբերի 29-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը հայտարարել են, որ վերականգնել են վերահսկողությունը Աքսում քաղաքում[70]։
Դեկտեմբերի 1-ին Եթովպիայի դաշնային իշխանություններին է հանձնվել Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի կենտրոնական կոմիտեի անդամ, ՏԺԱՃ կանանց կազմակերպության ղեկավար և դաշնային խորհրդարանի մամուլի նախկին քարտուղար 47-ամյա Քերիա Իբրահիմը[71]։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Staff Reuters (29 November 2020)։ «Tigray forces claim to have shot down Ethiopian plane, taken town» – via www.reuters.com
- ↑ «Wieder Luftangriffe der Armee in Tigray» (գերմաներեն)։ Deutsche Welle։ 9 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 9 November 2020
- ↑ «Ethiopian troops 'liberate' key town in Tigray, claim officials»։ The Guardian։ 17 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 17 November 2020
- ↑ «Is the Horn of Africa facing a wider conflict?»։ Al Jazeera։ 15 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 18 November 2020
- ↑ «Air strikes in Ethiopia's Tigray region will continue, PM says»։ CNN։ Reuters։ 7 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 7 November 2020
- ↑ Giulia Paravicini (November 18, 2020)։ «Ethiopian troops push for regional capital, rebels promise 'hell'»։ Reuters
- ↑ Brahms Jacob (30 November 2020)։ «Tigray Rebels Down Jet, Capture Pilot, One Day After Ethiopian Prime Minister Declares Victory»
- ↑ «Ethiopia: 550 rebels dead as Tigray offensive continues»։ Anadolu Agency։ 11 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 11 November 2020
- ↑ «Ethiopia: Investigation reveals evidence that scores of civilians were killed in massacre in Tigray state»։ Amnesty International։ 12 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 12 November 2020
- ↑ «Ethiopia commission says Tigray youth group killed 600 civilians in November 9 attack»։ Reuters (Nairobi)։ November 24, 2020։ Վերցված է November 24, 2020
- ↑ «Tigray rebels say nine civilians killed in Ethiopian attack»։ Reuters։ November 21, 2020
- ↑ «Ethiopia crisis: Tigray leader vows to keep fighting as government advances»։ BBC
- ↑ Եթովպիայի խորհրդարանը Տիգրայի ընտրությունները ոչ սահմանադրական է ճանաչել
- ↑ Եթովպիայի խորհրդարանը բանաձև է ընդունել Տիգրայ շրջանի հետ հարաբերությունները խզելու մասին
- ↑ Եթովպիայի Տիգրայ նահանգում ռազմական դրություն Է մտցվել
- ↑ 16,0 16,1 Ճգնաժամ Տիգրայում
- ↑ Եթովպիայի իշխանությունները սկսում են ներքին զինված բախումт
- ↑ ՄԱԿ-ի քարտուղարի հայտարարությունը Տիգրայի հակամարտության վերաբերյալ
- ↑ Tigray crisis: Ethiopia carries out airstrikes — Abiy Ahmed
- ↑ Военные силы НФОТ атаковали объекты федеральных сил в Тыграе
- ↑ Ադիս Աբեբայում օտարերկրյա ռեզիդենտների համար Եթովպիայի ԱԳՆ ճեպազրույցը Տիգրայում տեղի ունեցող գործողության մասին
- ↑ Վարչապետը հայտնել է անօդաչուների կիրառման մասին
- ↑ Եթովպիայի Ազգային Բանկը փակել է Տիգրայի բոլոր բանկերը
- ↑ Տիգրայ տարածաշրջանի նախագահը կարծում է, որ բանակցությունները պետք են
- ↑ Եթովպիայի իշխանությունները ՏԱԺՃ-ին մեղադրել են 18 տարեկանից փոքր աշխարհազորայինների օգտագործման մեջ
- ↑ Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է Տիգրայի արևմուտքում նոր տարածքների վերահսկողության մասին
- ↑ Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի մամուլի ծառայության հայտարարությունը 09.11.2020
- ↑ Աֆրիկյան միությունը պահանջել է դադարեցնել Եթովպիայում մարտական գործողությունները Էրիթրեյի ներխուժման մասին Տիգրայի առաջնորդի հայտարարության պատճառով
- ↑ Եթովպիայի կառավարությունը նշել է Տիգրայի հետ բանակցությունների պայմանները
- ↑ Եթովպիան հարվածներ է հասցրել Տիգրայում սպառազինության պահեստներին
- ↑ Տիգրայի իշխանությունները համընդհանուր զորահավաք են հայտարարել
- ↑ Եթովպիան հավակնում է հաղթանակի հասնել Արևմտյան Տիգրայում
- ↑ Եթովպիան ՏԱԺՃ-ի առաջնորդներին մեղադրանքներ կառաջադրի
- ↑ Տիգրայը արտակարգ դրություն Է հայտարարել
- ↑ Բազմաթիվ քաղաքացիներ են սպանվել Տիգրայում
- ↑ Ադիս Աբեբայի ոստիկանությունը առգրավել է 18 ռումբ և 700 հրազեն
- ↑ Եթովպիան նոր առաջնորդ է նշանակել Տիգրայում
- ↑ Եթովպիայի կառավարությունը մեղադրվում է Տիգրայում ռազմական հանցագործությունների մեջ
- ↑ Գոնդերի օդանավակայանը հրթիռային հարձակման է ենթարկվել
- ↑ Տիգրայի առաջնորդները սպառնացել են հարվածներ հասցնել Էրիթրեային
- ↑ Հազարավոր եթովպացիներ զինված հակամարտությունից փախչում են Սուդան
- ↑ Եթովպիայից արձակված հրթիռները հայտնվել են Էրիթրեայի մայրաքաղաքում
- ↑ Եթովպիայի բանակը հայտարարում է անհանգիստ տարածաշրջանի ռազմավարական քաղաքը գրավելու մասին
- ↑ Աղբյուրները նշում են, որ Եթովպիան ռմբակոծում է Տիգրայի մայրաքաղաք Մեկելեն
- ↑ Եթովպիայի վարչապետը նախազգուշացնում է, որ Տիգրայի ուժերի ժամկետը լրացել է
- ↑ Եթովպիայի կառավարական զորքերը մի շարք հաղթանակներ տարան Տիգրեյի արևմուտքում և արևելքում
- ↑ Տիգրայի ղեկավարը հայտարարում է, Աքսում քաղաքի վերհսկողության մասին
- ↑ Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի մամուլի ծառայության հայտարարությունը 19.11.2020
- ↑ Տիգրայի ուժերը հրթիռակոծեցին Եթովպիայի մարզի մայրաքաղաքը
- ↑ Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարում է Տիգրայում երկու քաղաքների դաշնային գրավման մասին
- ↑ Տիգրայի ապստամբները հայտարարում են, որ եթովպական հարձակման արդյունքում զոհվել է 9 քաղաքացիական անձ
- ↑ Ethiopian government on Saturday announced the capture of cities from Tigray People's Liberation Front (TPLF) fighters in different directions across the restive Tigray regional state.
- ↑ Ethiopian government says its forces have taken town around 100 km from Tigray capital
- ↑ Եթովպիայի վարչապետը վերջնագիր է առաջարկել Տիգրային
- ↑ Ethiopian breaking news
- ↑ Արձակված հրթիռները Բահր Դարի ուղղությամբ
- ↑ Ethiopian forces circle Tigray capital at 50 km range - spokesman
- ↑ Tigray leader tells Ethiopian PM his people 'ready to die'
- ↑ Ethiopia Breaking News
- ↑ Ethiopia Breaking News
- ↑ Ethiopian army launches final phase of Tigray operation
- ↑ Tigray leaders promise fight to death
- ↑ Եթովպացի ապստամբները հրթիռներ են արձակում Էրիթրեայի ուղղությամբ
- ↑ Ethiopia bombardment Tigray
- ↑ Ethiopia conflict
- ↑ Ethiopian prime minister announces military operation in Tigray
- ↑ Tigray leader says about fighting with ethiopian government
- ↑ Rockets target in Eritrean capital
- ↑ Tigray forces shot down ethiopian military plane
- ↑ [1]
- ↑ Tigray executive surrenders