Զինված հակամարտություն Տիգրայում

Զինված հակամարտություն Տիգրայում
	Եթովպիայում Տիգրայ շրջանի գտնվելու վայրը
Ամսաթիվ	2020 թվականի նոյեմբերի 4 – շարունակվում է
Վայր	Տիգրայ, Եթովպիա; Կողմնակի ազդեցությունները [Ամհարի տարածաշրջանում], Եթովպիայում և Կենտրոնական տարածաշրջանում Էրիթրեա
Կարգավիճակ	Շարունակվում է ՏԱԺՃ-ն խոստանում է շարունակել մարտերը և պնդում է, որ հետ է գրավել Աքսումը.;
Ստորաբաժանումներ
Եթովպիայի Ազգային Պաշտպանության Ուժեր Եթովպիայի Բանակ; Եթովպիայի Ռազմաօդային Ուժերը; Եթովպիայի Դաշնային Ոստիկանություն]] Ամհարա Տարածաշրջանի Հատուկ Նշանակության Ջոկատ; Ամհարա Տարածաշրջանի Ոստիկանություն Աֆար շրջանի հատուկ նշանակության ջոկատ; Աֆարի շրջանի ոստիկանության ուժեր Ենթադրվող կամ սպասման ռեժիմում գտնվող: Էրիթրեական պաշտպանության ուժեր Էրիթրեական Բանակ; Էրիթրեյի Ռազմածովային Նավատորմ; Էրիթրեական Ռազմաօդային Ուժեր;	Տիգրայ շրջանի հատուկ ջոկատայիններ; Տիգրայ շրջանի ոստիկանական ուժեր; Տիգրայ շրջանի աշխարհազորայիններ; ՏԱԺՃ-ի զինվորներ;
Կորուստներ
1 կորած ՄիԳ-23 ինքնաթիռ	4770 սպանված (կառավարության հայտարարություն)
	Առնվազն 4770 խաղաղ բնակիչ է զոհվել

Զինված հակամարտություն Տիգրայում, զինված դիմակայություն Եթովպիայի դաշնային կառավարության և Տիգրայ ինքնավար շրջանի իշխանությունների միջև, որը բռնկվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 4-ին:

2020 թվականի նոյեմբերի 24-ի իրավիճակ

Հակամարտության պատճառ է դարձել Աբիյ Ահմեդ Ալիի կառավարության և ինքնավար շրջանի իշխանությունների միջև երկարատև դիմակայությունը՝ ի դեմս այնտեղ իշխող «Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատ» (ՏԱԺՃ) կուսակցության: Աբիյ Ահմեդ Ալին իր վարչապետության պաշտոնավարման հենց սկզբից ջանքեր է գործադրել ՏԱԺՃ-ի ազդեցությունը նվազեցնելու համար։ Ի պատասխան` ՏԱԺՃ-ն անտեսել է տարածաշրջանում առկա որոշակի դաշնային ակտերը և հրահանգները:

ՆախապատմությունԽմբագրել

2020 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Տիգրայ շրջանի իշխանությունները Տիգրայի Ներկայացուցիչների խորհրդի համընդհանուր տարածաշրջանային ընտրություններ են անցկացրել` չնայած դաշնային կառավարության արգելքին, որը չեղյալ է հայտարարել ընտրությունների անցկացումը տարածաշրջաններում COVID-19 համավարակի պատճառով: Եթովպիայի խորհրդարանը ընտրությունները ճանաչել է ոչ սահմանադրական^[13]։ Այս որոշումը բարդություններ է առաջացրել կենտրոնական իշխանության և ինքնավար իշխանությունների միջև հարաբերություններում: Տիգրայի ընտրություններում հաղթել է ՏԱԺՃ-ն։

2020 թվականի հոկտեմբերին Եթովպիայի կառավարության և Տիգրայի իշխանությունների միջև հարաբերությունները զգալիորեն վատթարացել են: Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հրաժարվել է ընդունել Տիգրայի ընտրությունների արդյունքները: Ի պատասխան՝ ինքնավարության իշխանությունները հայտարարել են, որ դաշնային կառավարությունը լեգիտիմ չեն ճանաչում: Հոկտեմբերի 8-ին Եթովպիայի խորհրդարանը խզել է հարաբերությունները Տիգրայ Ներկայացուցիչների խորհրդի և շրջանային գործադիր իշխանությունների հետ^[14]։

Հակամարտության ժամանակագրությունԽմբագրել

Նոյեմբերի 3-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը մի շարք հարձակումներ է իրականացրել Մեկելեում կառավարական զորքերի և Ամհարայի շրջանի սահմանի վրա։ Արդյունքում մի քանի եթովպացի զինվորներ զոհվել են, զրահամեքենաներ են վնասվել^[15]։ Նույն օրը դաշնային խորհրդարանը առաջարկել է Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը ճանաչել ահաբեկչական կազմակերպություն^[16]։

Նոյեմբերի 4-ին Տիգրայ նահանգում հայտարարվել է արտակարգ դրություն, և Եթովպիայի զինված ուժերի ստորաբաժանումները սկսել են շարժվել դեպի դրա սահմանները։ Միևնույն ժամանակ Տիգրայ շրջանի ղեկավար և ՏԱԺՃ-ի նախագահ Դեբրեցիոն Գեբրեմիքայելը ոստիկանությանը, աշխարհազորային ջոկատներին և Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատին բերել է մարտական պատրաստության վիճակի^[17]։

Եթովպիայի իշխանությունները անջատել են էլեկտրականությունը, հեռախոսը և ինտերնետը Տիգրայում։ Մեկելեում լսելի են եղել կրակոցի ձայները։ Եթովպիայի դաշնային լրատվամիջոցները հայտնել են սահմանային բախումների առաջին զոհերի մասին^[16]։

Նոյեմբերի 5-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը ավիահարված են հասցրել Մեկելեին^[18]։

Նոյեմբերի 6-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը նոր հարվածներ են հասցրել Տիգրայի շրջանին^[19]։ Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են ՏԱԺՃ-ի զենիթահրթիռների, արկերի և դյուրակիր զենիթահրթիռային համակարգի ոչնչացման մասին։

Նոյեմբերի 7-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հայտարարել է, որ Տիգրայի շրջանում հարձակվել են ոստիկանական և եթովպական բանակի 22 օբյեկտների վրա^[20]։ Վարչապետը հաստատել է, որ տարածաշրջանային զորքերի գրաված հրետանին հարձակման է ենթարկվել Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի օգնությամբ։

Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի արտաքին գործերի նախարարությունը մամուլի ասուլիս է հրավիրել Ադիս Աբեբայում օտարերկրյա դիվանագետների համար՝ Տիգրայ շրջանում կառավարական գործողության կապակցությամբ^[21]։ Եթովպիայի ԱԳՆ-ն ընդգծել է, որ գործողության նպատակն է պաշտպանել Եթովպիայի բանակի և ոստիկանության մասերը Տիգրայում ՏԱԺՃ հարձակումներից և ոչնչացնել ՏԱԺՃ-ի գրավված զենքերը, որոնք կարող են կիրառվել Եթովպիայի քաղաքացիների դեմ:

Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի վարչապետը հայտնել է, որ ավիահարվածներ հասցնելիս Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը կիրառել են անօդաչու թռչող սարքեր ՏԱԺՃ դիրքերին^[22]։

Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի ազգային բանկը որոշում է կայացրել փակել Տիգրայի բոլոր բանկերը՝ ՏԱԺՃ-ի վրա ճնշում գործադրելու նպատակով^[23]։

Տիգրայ տարածաշրջանի նախագահ Դեբրեցիոն Գեբրեմիքայելը հայտարարել է, որ Տիգրայը պաշտպանվելու է Եթովպիայի ԶՈՒ-ից, քանի դեռ Եթովպիայի կառավարությունը պատրաստ չէ խաղաղ բանակցությունների^[24]։

Եթովպիայի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ ՏԱԺՃ-ի նախարարության առաջնորդները 18 տարեկանից փոքր աշխարհազորայիններին օգտագործում են կառավարական բանակի դեմ մարտերին մասնակցելու համար^[25]։

Նոյեմբերի 9-ին Եթովպիայի Դաշնային զորքերը գրավել են Թիգրայ շրջանի արևմուտքում գտնվող Հումերի օդանավակայանը, մի քանի բնակավայրեր և Տիգրայը և Սուդանը կապող ճանապարհը^[26]. Նոյեմբերի 9-ին ՏԱԺՃ-ն իր պաշտոնական էջում հայտնել է, որ նոյեմբերի 8-ի առավոտյան ժամը 5:00-ին գնչուական զորքերը Եթովպիայի ՌՕՈՒ մարտական ինքնաթիռ են խոցել^[27]: Հայտարարվել է, որ եթովպական ինքնաթիռին խոցել է ՏԱԺՃ-ի հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ-ի) հրթիռը:

ՏԱԺՃ-ի առաջնորդ և տարածաշրջանի նախագահ Տիգրայ Դեբրեցիոն Գեբրեմիկաելը հայտարարել է, որ Էրիթրեան սկսել է ռազմական ներխուժումը Տիգրայ՝ նպատակ ունենալով հարձակվել ՏԱԺՃ-ի վրա և աջակցել Եթովպիայի Դաշնային զորքերին: Էրիթրեայում հայտարարել են, որ զորքեր չեն ուղարկել Տիգրայ^[28]:

Տեկեզեի ամբարտակի շրջանում ՏԱԺՃ-ի 250-300 մարտիկ հարձակվել է Եթովպիայի 30 դաշնային ոստիկաններից բաղկացած խմբի վրա, որոնք հսկում էին ամբարտակը, հարձակման հետևանքով զոհվել և տուժել է եթովպացի 19 ոստիկան:

Նոյեմբերի 10-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայի հետ խաղաղ բանակցությունները հնարավոր են միայն տարածաշրջանային զորքերի զինաթափումից, Տիգրայի և ՏԱԺՃ-ի տարածաշրջանի ղեկավարների ձերբակալությունից և Եթովպիայի Դաշնային պաշտոնյաների ազատ արձակումից հետո^[29]:

Նոյեմբերի 11-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը զանգվածային գրոհներ են ձեռնարկել ՏԱԺՃ-ի զենքի և վառելիքի պահեստների վրա^[30].

Նոյեմբերի 11-ի երեկոյան Տիգրայի շրջանի նախագահ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը և տարածաշրջանային կառավարությունը հայտարարել են եթոպիական բանակին դիմակայելու համար Տիգրեյում բնակչության ընդհանուր զորահավաքի մասին^[31]:

Նոյեմբերի 12-ին Եթովպիայի Դաշնային իշխանությունները հայտարարել են, որ Եթովպիայի զինված ուժերը գրավել են Արևմտյան Տիգրայը՝ այնտեղ հաղթանակ տանելով ՏԱԺՃ-ի ուժերի նկատմամբ^[32].

Եթովպիայի խորհրդարանը քվեարկել է 39 առաջնորդներին, այդ թվում՝ նախագահ Թըգրայա Դեբրեցիոնին, խորհրդարանական անձեռնմխելիությունից զրկելու և դաշնային իշխանությունների դեմ խռովության համար նրանց քրեական մեղադրանք առաջադրելու օգտին^[33]:

Տիգրայ շրջանի իշխանությունները Եթովպիայի կողմից շարունակվող հարձակման կապակցությամբ հինգշաբթի արտակարգ դրություն են հայտարարել ամբողջ ինքնավար տարածաշրջանի տարածքում^[34]:

Ամհարայի շրջանի իրավապաշտպան կազմակերպություններն ու իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայ շրջանի արևմուտքում գտնվող Մայ Կադերա քաղաքում հարձակում է տեղի ունեցել խաղաղ բնակչության վրա: Նրանք Տիգրայի և ՏԱԺՃ-ի հատուկ ոստիկանությանը մեղադրել են կացինների և ցակատների օգնությամբ ամհարի ազգության տասնյակ բնակիչների սպանության համար^[35]։

Ադիս Աբեբա քաղաքի ոստիկանությունը հայտնել է, որ Օրոմիայի շրջանից ՏԱԺՃ-ի 242 կողմնակիցներ և ապստամբ խմբավորումներ են ձերբակալվել Եթովպիայի մայրաքաղաքում և առգրավել 700 հրազեն, 18 պայթուցիկ սարք և ավելի քան 4600 փամփուշտ^[36]: Հայտարարվել է, որ նրանք սադրանքներ և հարձակումներ են ծրագրել Ադիս Աբեբայում՝ ի պաշտպանություն ՏԱԺՃ-ի:

Նոյեմբերի 13-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ Տիգրայի շրջանի նախագահ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը պաշտոնապես պաշտոնանկ է արվել, իսկ Մուլու Նեգան նշանակվել է շրջանի նոր ղեկավար և Տիգրայի ժամանակավոր վարչակազմի ղեկավար^[37]: ՏԱԺՃ-ը և Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը հրաժարվել են ճանաչել Եթովպիայի իշխանությունների որոշումը:

ՏԱԺՃ-ը Եթովպիայի Դաշնային զորքերին մեղադրել է Տիգրայի շրջանում Տեկեզեի ամբարտակի և հիդրոտեխնիկական կառույցների վրա գիտակցված հարվածի մեջ՝ հայտարարելով, որ դա էլեկտրականության հետ կապված խնդիրներ է առաջացրել Տիգրայում^[38]:

Նոյեմբերի 13-ի ուշ երեկոյան ՏԱԺՃ-ի ուժերը հրթիռներ են արձակել Ամհարա շրջանի Գոնդեր և Բահր-Դար քաղաքների ուղղությամբ, ինչի հետևանքով վնասվել է Գոնդերի օդանավակայանը^[39]:

Նոյեմբերի 14-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Գոնդերի և Բահրե-Դարի օդանավակայանների հրթիռակոծման հետևանքով զոհվել է եթովպացի 2 զինվոր, Եթովպիայի ԶՈՒ ևս 15 զինծառայող վիրավորվել է^[40]: Միևնույն ժամանակ, ՏԱԺՃ-ի ղեկավարները սպառնացել են հարվածներ հասցնել Էրիթրեա պետության Մասաուա և Ասմերա քաղաքներին՝ կրկին մեղադրելով Էրիթրեան իշխանություններին Տիգրայայի հակամարտության մեջ Եթովպիայի կառավարությանը աջակցելու համար:

Մարտական գործողությունները ստիպել են հազարավոր մարդկանց լքել իրենց տները։ Նրանցից շատերը տեղափոխվել են հարևան Սուդան, որտեղ Եթովպիայից փախստականների համար ժամանակավոր ճամբարներ են տեղակայվել^[41]:

Նոյեմբերի 15-ի առավոտյան հայտարարվել է, որ NPLT ուժերը հրթիռային հարձակում են սկսել Էրիթրեայի վրա, առնվազն 2 հրթիռ է ընկել Ասմերա քաղաքի օդանավակայան^[42]:

Նոյեմբերի 16-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ եթովպական բանակը գրավել է Տիգրայի շրջանի հարավ-արևելքում գտնվող Ալամատա քաղաքը^[43]:

Նոյեմբերի 16-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը հերթական ավիահարվածներն են հասցրել Տիգրայի մայրաքաղաք Մեկելե քաղաքի արվարձաններին^[44]։

Նոյեմբերի 17-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբի Ահմեդ Ալին հայտարարել է, որ Տիգրայի զորքերը հանձնելու իր վերջնագիրը ավարտվել է, ուստի Եթովպիայի բանակը վճռական հարձակման է անցնում տարածաշրջանում^[45]։

Նոյեմբերի 17-ին Եթովպիայի կառավարական ուժերը գրավել են Շիր քաղաքը և Տիգրայի Չերչեր և Գագուֆտո-Մեխոնի շրջանները՝ ոչնչացնելով Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի բետոնե ամրությունները և շարունակելով հարձակումը Մեքելայի վրա^[46]։

Նոյեմբերի 19-ին Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը հայտարարել է, որ ներկայումս Տիգրայի և եթովպական ուժերի միջև պատերազմ է մղվում Աքսում քաղաքը վերահսկելու համար^[47]։

Իր պաշտոնական էջում Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը հայտարարել է, որ երկու շաբաթ տևած ռազմական գործողությունների արդյունքում Տիգրայի զորքերը գրավել են բազմաթիվ տանկեր, ծանր հրետանի և եթովպական բանակի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ^[48]։

Նոյեմբերի 20-ին Տիգրայի ուժերը 3 հրթիռ են արձակել Բահր Դար քաղաքի ուղղությամբ, 2 հրթիռ ընկել է տեղի օդանավակայանի մոտակայքում, իսկ երրորդ հրթիռը՝ եգիպտացորենի դաշտում^[49]։

Նոյեմբերի 20-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է եթովպական դաշնային բանակի Տիգրայի շրջանի Ադուա և Աքսում քաղաքները գրավելու և Ադի-Գրատ քաղաքի վրա հարձակման մասին^[50]։

Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի ներկայացուցիչները հայտնել են, որ Ադդի Գրատ քաղաքի համար կատաղի մարտերի արդյունքում 9 խաղաղ բնակիչ է զոհվել^[51]։

Նոյեմբերի 21-ին Եթովպիայի զինված ուժերը հայտարարել են Ադի Գրատ քաղաքի լիակատար վերահսկողության և Մեքելայի վրա հարձակման մասին^[52]։

Նոյեմբերի 22-ին Եթովպիայի Պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ դաշնային զորքերը գրավել են Մեքելեից 97 կմ հեռավորության վրա գտնվող Իդագա-Համուս քաղաքը^[53]։

Նոյեմբերի 22-ի երեկոյան Եթովպիայի վարչապետ Աբի Ահմեդ Ալին Տիգրայի ուժերին 72 ժամ է տվել Մեքելե քաղաքը հանձնելու համար^[54]։ Քաղաքը չհանձնելու դեպքում Աբի Ահմեդ Ալին գրոհ է խոստացել:

Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի ուղղաթիռները թռել են Մեքելեի վրայով և թռուցիկներ գցել, որոնք կոչ էին անում տեղի բնակիչներին մոտ ժամանակներս չլքել իրենց տները^[55]։

Նոյեմբերի 23-ին լրատվամիջոցներում և սոցիալական ցանցերում տեղեկատվություն է հայտնվել այն մասին, որ Տիգրայի ուժերը մի քանի հրթիռ են արձակել Բահր Դար քաղաքի ուղղությամբ^[56], սակայն այս տեղեկատվությունը չի հաստատվել կամ հերքվել Եթովպիայի կառավարության կողմից: Մի քանի ժամ անց Եթովպիայի կառավարական խումբը Տիգրայում պաշտոնապես հաստատել է, որ նոյեմբերի 23-ի առավոտյան Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի ուժերը հրթիռակոծել են Բահր Դարը` առանց զոհերի և ավերածությունների^[57]։

Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը մերժել է Մեքելեն հանձնվելու վերջնագիրը և հայտարարել, որ «իր ժողովուրդը պատրաստ է զոհվել՝ պաշտպանելով իր հայրենիքը^[58]։

Նոյեմբերի 23-ին տեղի ունեցած բախումների ընթացքում Տիգրայի զորքերը խփել են Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի 1 ուղղաթիռ և ոչնչացրել կառավարական բանակի 2 տանկ։

Նոյեմբերի 24-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը ոչնչացրել են Տիգրայի զորքերի հրթիռային նռնականետերը Մի-Մեդենում՝ Մեքելեի մոտակայքում^[59]։

Եթովպիայի իշխանությունները հայտնել են, որ Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատը տեղակայել է իր լավագույն զորամասերը Մեքելայում և զինված հարձակում է նախապատրաստում Ասմարա և Ադիս Աբեբա քաղաքների վրա^[60]։

Նոյեմբերի 26-ին Եթովպիայի կառավարական ուժերը գրոհ են սկսել Մեքելեի շրջակայքի վրա^[61]։

Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը ասել է, որ իր ուժերը պատրաստ են պայքարել մինչև մահ՝ Մեքելեն պաշտպանելու համար^[62]։

Նոյեմբերի 27-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը առնվազն 4 հրթիռ են արձակել Էրիթրեայի Ասմարա քաղաքի ուղղությամբ, որոնք բոլորը ընկել են բնակելի թաղամասերի մոտակայքում^[63]։

Նոյեմբերի 28-ին ՏԺԱՃ-ի ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ Մեքելե քաղաքը ուժեղ ռմբակոծության է ենթարկվել դաշնային ուժերի կողմից^[64]։

Նոյեմբերի 28-ին Եթովպիայի զինված ուժերի հրամանատարությունը հայտարարել է, որ Մեքելեն գտնվում է կառավարական բանակի լիակատար վերահսկողության տակ^[65]։

Նոյեմբերի 28-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հայտարարել է Տիգրեյում ռազմական գործողությունների ավարտի և կառավարական ուժերի հաղթանակի մասին^[66]։

ՏԺԱՃ-ի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը ասել է, որ զինված պայքարը շարունակվելու է Եթովպիայի դաշնային ուժերի դեմ^[67]:

Նոյեմբերի 28-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը առնվազն 6 հրթիռ են արձակել Էրիթրեայի Ասմարա քաղաքի ուղղությամբ^[68]։

Նոյեմբերի 29-ին ՏԺԱՃ-ի ուժերը խփել են Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի մարտական ինքնաթիռը^[69]։ Ըստ Տիգրայի առաջնորդ Դեբրեսիոն Գեբրեմիցելի հայտարարության՝ կործանիչ օդաչուին գերեվարել են Տիգրայի ուժերը:

Նոյեմբերի 29-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը հայտարարել են, որ վերականգնել են վերահսկողությունը Աքսում քաղաքում^[70]։

Դեկտեմբերի 1-ին Եթովպիայի դաշնային իշխանություններին է հանձնվել Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի կենտրոնական կոմիտեի անդամ, ՏԺԱՃ կանանց կազմակերպության ղեկավար և դաշնային խորհրդարանի մամուլի նախկին քարտուղար 47-ամյա Քերիա Իբրահիմը^[71]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

[1] Staff Reuters (29 November 2020)։ «Tigray forces claim to have shot down Ethiopian plane, taken town» – via www.reuters.com

[2] «Wieder Luftangriffe der Armee in Tigray» (գերմաներեն)։ Deutsche Welle։ 9 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 9 November 2020

[3] «Ethiopian troops 'liberate' key town in Tigray, claim officials»։ The Guardian։ 17 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 17 November 2020

[4] «Is the Horn of Africa facing a wider conflict?»։ Al Jazeera։ 15 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 18 November 2020

[5] «Air strikes in Ethiopia's Tigray region will continue, PM says»։ CNN։ Reuters։ 7 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 7 November 2020

[6] Giulia Paravicini (November 18, 2020)։ «Ethiopian troops push for regional capital, rebels promise 'hell'»։ Reuters

[7] Brahms Jacob (30 November 2020)։ «Tigray Rebels Down Jet, Capture Pilot, One Day After Ethiopian Prime Minister Declares Victory»

[8] «Ethiopia: 550 rebels dead as Tigray offensive continues»։ Anadolu Agency։ 11 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 11 November 2020

[9] «Ethiopia: Investigation reveals evidence that scores of civilians were killed in massacre in Tigray state»։ Amnesty International։ 12 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 12 November 2020

[10] «Ethiopia commission says Tigray youth group killed 600 civilians in November 9 attack»։ Reuters (Nairobi)։ November 24, 2020։ Վերցված է November 24, 2020

[11] «Tigray rebels say nine civilians killed in Ethiopian attack»։ Reuters։ November 21, 2020

[12] «Ethiopia crisis: Tigray leader vows to keep fighting as government advances»։ BBC

[13] Եթովպիայի խորհրդարանը Տիգրայի ընտրությունները ոչ սահմանադրական է ճանաչել

[14] Եթովպիայի խորհրդարանը բանաձև է ընդունել Տիգրայ շրջանի հետ հարաբերությունները խզելու մասին

[15] Եթովպիայի Տիգրայ նահանգում ռազմական դրություն Է մտցվել

[:0-16] 16,0 ^16,1 Ճգնաժամ Տիգրայում

[17] Եթովպիայի իշխանությունները սկսում են ներքին զինված բախումт

[18] ՄԱԿ-ի քարտուղարի հայտարարությունը Տիգրայի հակամարտության վերաբերյալ

[19] Tigray crisis: Ethiopia carries out airstrikes — Abiy Ahmed

[20] Военные силы НФОТ атаковали объекты федеральных сил в Тыграе

[21] Ադիս Աբեբայում օտարերկրյա ռեզիդենտների համար Եթովպիայի ԱԳՆ ճեպազրույցը Տիգրայում տեղի ունեցող գործողության մասին

[22] Վարչապետը հայտնել է անօդաչուների կիրառման մասին

[23] Եթովպիայի Ազգային Բանկը փակել է Տիգրայի բոլոր բանկերը

[24] Տիգրայ տարածաշրջանի նախագահը կարծում է, որ բանակցությունները պետք են

[25] Եթովպիայի իշխանությունները ՏԱԺՃ-ին մեղադրել են 18 տարեկանից փոքր աշխարհազորայինների օգտագործման մեջ

[26] Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է Տիգրայի արևմուտքում նոր տարածքների վերահսկողության մասին

[27] Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի մամուլի ծառայության հայտարարությունը 09.11.2020

[28] Աֆրիկյան միությունը պահանջել է դադարեցնել Եթովպիայում մարտական գործողությունները Էրիթրեյի ներխուժման մասին Տիգրայի առաջնորդի հայտարարության պատճառով

[29] Եթովպիայի կառավարությունը նշել է Տիգրայի հետ բանակցությունների պայմանները

[30] Եթովպիան հարվածներ է հասցրել Տիգրայում սպառազինության պահեստներին

[31] Տիգրայի իշխանությունները համընդհանուր զորահավաք են հայտարարել

[32] Եթովպիան հավակնում է հաղթանակի հասնել Արևմտյան Տիգրայում

[33] Եթովպիան ՏԱԺՃ-ի առաջնորդներին մեղադրանքներ կառաջադրի

[34] Տիգրայը արտակարգ դրություն Է հայտարարել

[35] Բազմաթիվ քաղաքացիներ են սպանվել Տիգրայում

[36] Ադիս Աբեբայի ոստիկանությունը առգրավել է 18 ռումբ և 700 հրազեն

[37] Եթովպիան նոր առաջնորդ է նշանակել Տիգրայում

[38] Եթովպիայի կառավարությունը մեղադրվում է Տիգրայում ռազմական հանցագործությունների մեջ

[39] Գոնդերի օդանավակայանը հրթիռային հարձակման է ենթարկվել

[40] Տիգրայի առաջնորդները սպառնացել են հարվածներ հասցնել Էրիթրեային

[41] Հազարավոր եթովպացիներ զինված հակամարտությունից փախչում են Սուդան

[42] Եթովպիայից արձակված հրթիռները հայտնվել են Էրիթրեայի մայրաքաղաքում

[43] Եթովպիայի բանակը հայտարարում է անհանգիստ տարածաշրջանի ռազմավարական քաղաքը գրավելու մասին

[44] Աղբյուրները նշում են, որ Եթովպիան ռմբակոծում է Տիգրայի մայրաքաղաք Մեկելեն

[45] Եթովպիայի վարչապետը նախազգուշացնում է, որ Տիգրայի ուժերի ժամկետը լրացել է

[46] Եթովպիայի կառավարական զորքերը մի շարք հաղթանակներ տարան Տիգրեյի արևմուտքում և արևելքում

[47] Տիգրայի ղեկավարը հայտարարում է, Աքսում քաղաքի վերհսկողության մասին

[48] Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի մամուլի ծառայության հայտարարությունը 19.11.2020

[49] Տիգրայի ուժերը հրթիռակոծեցին Եթովպիայի մարզի մայրաքաղաքը

[50] Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարում է Տիգրայում երկու քաղաքների դաշնային գրավման մասին

[51] Տիգրայի ապստամբները հայտարարում են, որ եթովպական հարձակման արդյունքում զոհվել է 9 քաղաքացիական անձ

[52] Ethiopian government on Saturday announced the capture of cities from Tigray People's Liberation Front (TPLF) fighters in different directions across the restive Tigray regional state.

[53] Ethiopian government says its forces have taken town around 100 km from Tigray capital

[54] Եթովպիայի վարչապետը վերջնագիր է առաջարկել Տիգրային

[55] Ethiopian breaking news

[56] Արձակված հրթիռները Բահր Դարի ուղղությամբ

[57] Ethiopian forces circle Tigray capital at 50 km range - spokesman

[58] Tigray leader tells Ethiopian PM his people 'ready to die'

[59] Ethiopia Breaking News

[60] Ethiopia Breaking News

[61] Ethiopian army launches final phase of Tigray operation

[62] Tigray leaders promise fight to death

[63] Եթովպացի ապստամբները հրթիռներ են արձակում Էրիթրեայի ուղղությամբ

[64] Ethiopia bombardment Tigray

[65] Ethiopia conflict

[66] Ethiopian prime minister announces military operation in Tigray

[67] Tigray leader says about fighting with ethiopian government

[68] Rockets target in Eritrean capital

[69] Tigray forces shot down ethiopian military plane

[70] [1]

[71] Tigray executive surrenders

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]