Զինված հակամարտություն Տիգրայում

Զինված հակամարտություն Տիգրայում
	Եթովպիայում Տիգրայ շրջանի գտնվելու վայրը
Ամսաթիվ	2020 թվականի նոյեմբերի 4 – շարունակվում է
Վայր	Տիգրայ, Եթովպիա; Կողմնակի ազդեցությունները [Ամհարի տարածաշրջանում], Եթովպիայում և Կենտրոնական տարածաշրջանում Էրիթրեա
Կարգավիճակ	Շարունակվում է ՏԱԺՃ-ն խոստանում է շարունակել մարտերը և պնդում է, որ հետ է գրավել Աքսումը.;
Ստորաբաժանումներ
Եթովպիայի Ազգային Պաշտպանության Ուժեր Եթովպիայի Բանակ; Եթովպիայի Ռազմաօդային Ուժերը; Եթովպիայի Դաշնային Ոստիկանություն]] Ամհարա Տարածաշրջանի Հատուկ Նշանակության Ջոկատ; Ամհարա Տարածաշրջանի Ոստիկանություն Աֆար շրջանի հատուկ նշանակության ջոկատ; Աֆարի շրջանի ոստիկանության ուժեր Ենթադրվող կամ սպասման ռեժիմում գտնվող: Էրիթրեական պաշտպանության ուժեր Էրիթրեական Բանակ; Էրիթրեյի Ռազմածովային Նավատորմ; Էրիթրեական Ռազմաօդային Ուժեր;	Տիգրայ շրջանի հատուկ ջոկատայիններ; Տիգրայ շրջանի ոստիկանական ուժեր; Տիգրայ շրջանի աշխարհազորայիններ; ՏԱԺՃ-ի զինվորներ;
Կորուստներ
1 կորած ՄիԳ-23 ինքնաթիռ	4770 սպանված (կառավարության հայտարարություն)
	Առնվազն 4770 խաղաղ բնակիչ է զոհվել

Զինված հակամարտություն Տիգրայում, զինված դիմակայություն Եթովպիայի դաշնային կառավարության և Տիգրայ ինքնավար շրջանի իշխանությունների միջև, որը բռնկվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 4-ին։

2020 թվականի նոյեմբերի 24-ի իրավիճակ

Հակամարտության պատճառ է դարձել Աբիյ Ահմեդ Ալիի կառավարության և ինքնավար շրջանի իշխանությունների միջև երկարատև դիմակայությունը՝ ի դեմս այնտեղ իշխող «Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատ» (ՏԱԺՃ) կուսակցության։ Աբիյ Ահմեդ Ալին իր վարչապետության պաշտոնավարման հենց սկզբից ջանքեր է գործադրել ՏԱԺՃ-ի ազդեցությունը նվազեցնելու համար։ Ի պատասխան` ՏԱԺՃ-ն անտեսել է տարածաշրջանում առկա որոշակի դաշնային ակտերը և հրահանգները։

ՆախապատմությունԽմբագրել

2020 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Տիգրայ շրջանի իշխանությունները Տիգրայի Ներկայացուցիչների խորհրդի համընդհանուր տարածաշրջանային ընտրություններ են անցկացրել` չնայած դաշնային կառավարության արգելքին, որը չեղյալ է հայտարարել ընտրությունների անցկացումը տարածաշրջաններում COVID-19 համավարակի պատճառով։ Եթովպիայի խորհրդարանը ընտրությունները ճանաչել է ոչ սահմանադրական^[13]։ Այս որոշումը բարդություններ է առաջացրել կենտրոնական իշխանության և ինքնավար իշխանությունների միջև հարաբերություններում։ Տիգրայի ընտրություններում հաղթել է ՏԱԺՃ-ն։

2020 թվականի հոկտեմբերին Եթովպիայի կառավարության և Տիգրայի իշխանությունների միջև հարաբերությունները զգալիորեն վատթարացել են։ Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հրաժարվել է ընդունել Տիգրայի ընտրությունների արդյունքները։ Ի պատասխան՝ ինքնավարության իշխանությունները հայտարարել են, որ դաշնային կառավարությունը լեգիտիմ չեն ճանաչում։ Հոկտեմբերի 8-ին Եթովպիայի խորհրդարանը խզել է հարաբերությունները Տիգրայ Ներկայացուցիչների խորհրդի և շրջանային գործադիր իշխանությունների հետ^[14]։

Հակամարտության ժամանակագրությունԽմբագրել

Նոյեմբերի 3-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը մի շարք հարձակումներ է իրականացրել Մեկելեում կառավարական զորքերի և Ամհարայի շրջանի սահմանի վրա։ Արդյունքում մի քանի եթովպացի զինվորներ զոհվել են, զրահամեքենաներ են վնասվել^[15]։ Նույն օրը դաշնային խորհրդարանը առաջարկել է Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը ճանաչել ահաբեկչական կազմակերպություն^[16]։

Նոյեմբերի 4-ին Տիգրայ նահանգում հայտարարվել է արտակարգ դրություն, և Եթովպիայի զինված ուժերի ստորաբաժանումները սկսել են շարժվել դեպի դրա սահմանները։ Միևնույն ժամանակ Տիգրայ շրջանի ղեկավար և ՏԱԺՃ-ի նախագահ Դեբրեցիոն Գեբրեմիքայելը ոստիկանությանը, աշխարհազորային ջոկատներին և Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատին բերել է մարտական պատրաստության վիճակի^[17]։

Եթովպիայի իշխանությունները անջատել են էլեկտրականությունը, հեռախոսը և ինտերնետը Տիգրայում։ Մեկելեում լսելի են եղել կրակոցի ձայները։ Եթովպիայի դաշնային լրատվամիջոցները հայտնել են սահմանային բախումների առաջին զոհերի մասին^[16]։

Նոյեմբերի 5-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը ավիահարված են հասցրել Մեկելեին^[18]։

Նոյեմբերի 6-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը նոր հարվածներ են հասցրել Տիգրայի շրջանին^[19]։ Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են ՏԱԺՃ-ի զենիթահրթիռների, արկերի և դյուրակիր զենիթահրթիռային համակարգի ոչնչացման մասին։

Նոյեմբերի 7-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հայտարարել է, որ Տիգրայի շրջանում հարձակվել են ոստիկանական և եթովպական բանակի 22 օբյեկտների վրա^[20]։ Վարչապետը հաստատել է, որ տարածաշրջանային զորքերի գրաված հրետանին հարձակման է ենթարկվել Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի օգնությամբ։

Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի արտաքին գործերի նախարարությունը մամուլի ասուլիս է հրավիրել Ադիս Աբեբայում օտարերկրյա դիվանագետների համար՝ Տիգրայ շրջանում կառավարական գործողության կապակցությամբ^[21]։ Եթովպիայի ԱԳՆ-ն ընդգծել է, որ գործողության նպատակն է պաշտպանել Եթովպիայի բանակի և ոստիկանության մասերը Տիգրայում ՏԱԺՃ հարձակումներից և ոչնչացնել ՏԱԺՃ-ի գրավված զենքերը, որոնք կարող են կիրառվել Եթովպիայի քաղաքացիների դեմ։

Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի վարչապետը հայտնել է, որ ավիահարվածներ հասցնելիս Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը կիրառել են անօդաչու թռչող սարքեր ՏԱԺՃ դիրքերին^[22]։

Նոյեմբերի 8-ին Եթովպիայի ազգային բանկը որոշում է կայացրել փակել Տիգրայի բոլոր բանկերը՝ ՏԱԺՃ-ի վրա ճնշում գործադրելու նպատակով^[23]։

Տիգրայ տարածաշրջանի նախագահ Դեբրեցիոն Գեբրեմիքայելը հայտարարել է, որ Տիգրայը պաշտպանվելու է Եթովպիայի ԶՈՒ-ից, քանի դեռ Եթովպիայի կառավարությունը պատրաստ չէ խաղաղ բանակցությունների^[24]։

Եթովպիայի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ ՏԱԺՃ-ի նախարարության առաջնորդները 18 տարեկանից փոքր աշխարհազորայիններին օգտագործում են կառավարական բանակի դեմ մարտերին մասնակցելու համար^[25]։

Նոյեմբերի 9-ին Եթովպիայի Դաշնային զորքերը գրավել են Թիգրայ շրջանի արևմուտքում գտնվող Հումերի օդանավակայանը, մի քանի բնակավայրեր և Տիգրայը և Սուդանը կապող ճանապարհը^[26]. Նոյեմբերի 9-ին ՏԱԺՃ-ն իր պաշտոնական էջում հայտնել է, որ նոյեմբերի 8-ի առավոտյան ժամը 5:00-ին գնչուական զորքերը Եթովպիայի ՌՕՈՒ մարտական ինքնաթիռ են խոցել^[27]։ Հայտարարվել է, որ եթովպական ինքնաթիռին խոցել է ՏԱԺՃ-ի հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ-ի) հրթիռը։

ՏԱԺՃ-ի առաջնորդ և տարածաշրջանի նախագահ Տիգրայ Դեբրեցիոն Գեբրեմիկաելը հայտարարել է, որ Էրիթրեան սկսել է ռազմական ներխուժումը Տիգրայ՝ նպատակ ունենալով հարձակվել ՏԱԺՃ-ի վրա և աջակցել Եթովպիայի Դաշնային զորքերին։ Էրիթրեայում հայտարարել են, որ զորքեր չեն ուղարկել Տիգրայ^[28]։

Տեկեզեի ամբարտակի շրջանում ՏԱԺՃ-ի 250-300 մարտիկ հարձակվել է Եթովպիայի 30 դաշնային ոստիկաններից բաղկացած խմբի վրա, որոնք հսկում էին ամբարտակը, հարձակման հետևանքով զոհվել և տուժել է եթովպացի 19 ոստիկան։

Նոյեմբերի 10-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայի հետ խաղաղ բանակցությունները հնարավոր են միայն տարածաշրջանային զորքերի զինաթափումից, Տիգրայի և ՏԱԺՃ-ի տարածաշրջանի ղեկավարների ձերբակալությունից և Եթովպիայի Դաշնային պաշտոնյաների ազատ արձակումից հետո^[29]։

Նոյեմբերի 11-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը զանգվածային գրոհներ են ձեռնարկել ՏԱԺՃ-ի զենքի և վառելիքի պահեստների վրա^[30].

Նոյեմբերի 11-ի երեկոյան Տիգրայի շրջանի նախագահ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը և տարածաշրջանային կառավարությունը հայտարարել են եթոպիական բանակին դիմակայելու համար Տիգրեյում բնակչության ընդհանուր զորահավաքի մասին^[31]։

Նոյեմբերի 12-ին Եթովպիայի Դաշնային իշխանությունները հայտարարել են, որ Եթովպիայի զինված ուժերը գրավել են Արևմտյան Տիգրայը՝ այնտեղ հաղթանակ տանելով ՏԱԺՃ-ի ուժերի նկատմամբ^[32].

Եթովպիայի խորհրդարանը քվեարկել է 39 առաջնորդներին, այդ թվում՝ նախագահ Թըգրայա Դեբրեցիոնին, խորհրդարանական անձեռնմխելիությունից զրկելու և դաշնային իշխանությունների դեմ խռովության համար նրանց քրեական մեղադրանք առաջադրելու օգտին^[33]։

Տիգրայ շրջանի իշխանությունները Եթովպիայի կողմից շարունակվող հարձակման կապակցությամբ հինգշաբթի արտակարգ դրություն են հայտարարել ամբողջ ինքնավար տարածաշրջանի տարածքում^[34]։

Ամհարայի շրջանի իրավապաշտպան կազմակերպություններն ու իշխանությունները հայտարարել են, որ Տիգրայ շրջանի արևմուտքում գտնվող Մայ Կադերա քաղաքում հարձակում է տեղի ունեցել խաղաղ բնակչության վրա։ Նրանք Տիգրայի և ՏԱԺՃ-ի հատուկ ոստիկանությանը մեղադրել են կացինների և ցակատների օգնությամբ ամհարի ազգության տասնյակ բնակիչների սպանության համար^[35]։

Ադիս Աբեբա քաղաքի ոստիկանությունը հայտնել է, որ Օրոմիայի շրջանից ՏԱԺՃ-ի 242 կողմնակիցներ և ապստամբ խմբավորումներ են ձերբակալվել Եթովպիայի մայրաքաղաքում և առգրավել 700 հրազեն, 18 պայթուցիկ սարք և ավելի քան 4600 փամփուշտ^[36]։ Հայտարարվել է, որ նրանք սադրանքներ և հարձակումներ են ծրագրել Ադիս Աբեբայում՝ ի պաշտպանություն ՏԱԺՃ-ի։

Նոյեմբերի 13-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ Տիգրայի շրջանի նախագահ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը պաշտոնապես պաշտոնանկ է արվել, իսկ Մուլու Նեգան նշանակվել է շրջանի նոր ղեկավար և Տիգրայի ժամանակավոր վարչակազմի ղեկավար^[37]։ ՏԱԺՃ-ը և Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը հրաժարվել են ճանաչել Եթովպիայի իշխանությունների որոշումը։

ՏԱԺՃ-ը Եթովպիայի Դաշնային զորքերին մեղադրել է Տիգրայի շրջանում Տեկեզեի ամբարտակի և հիդրոտեխնիկական կառույցների վրա գիտակցված հարվածի մեջ՝ հայտարարելով, որ դա էլեկտրականության հետ կապված խնդիրներ է առաջացրել Տիգրայում^[38]։

Նոյեմբերի 13-ի ուշ երեկոյան ՏԱԺՃ-ի ուժերը հրթիռներ են արձակել Ամհարա շրջանի Գոնդեր և Բահր-Դար քաղաքների ուղղությամբ, ինչի հետևանքով վնասվել է Գոնդերի օդանավակայանը^[39]։

Նոյեմբերի 14-ին Եթովպիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ Գոնդերի և Բահրե-Դարի օդանավակայանների հրթիռակոծման հետևանքով զոհվել է եթովպացի 2 զինվոր, Եթովպիայի ԶՈՒ ևս 15 զինծառայող վիրավորվել է^[40]։ Միևնույն ժամանակ, ՏԱԺՃ-ի ղեկավարները սպառնացել են հարվածներ հասցնել Էրիթրեա պետության Մասաուա և Ասմերա քաղաքներին՝ կրկին մեղադրելով Էրիթրեան իշխանություններին Տիգրայայի հակամարտության մեջ Եթովպիայի կառավարությանը աջակցելու համար։

Մարտական գործողությունները ստիպել են հազարավոր մարդկանց լքել իրենց տները։ Նրանցից շատերը տեղափոխվել են հարևան Սուդան, որտեղ Եթովպիայից փախստականների համար ժամանակավոր ճամբարներ են տեղակայվել^[41]։

Նոյեմբերի 15-ի առավոտյան հայտարարվել է, որ NPLT ուժերը հրթիռային հարձակում են սկսել Էրիթրեայի վրա, առնվազն 2 հրթիռ է ընկել Ասմերա քաղաքի օդանավակայան^[42]։

Նոյեմբերի 16-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ եթովպական բանակը գրավել է Տիգրայի շրջանի հարավ-արևելքում գտնվող Ալամատա քաղաքը^[43]։

Նոյեմբերի 16-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը հերթական ավիահարվածներն են հասցրել Տիգրայի մայրաքաղաք Մեկելե քաղաքի արվարձաններին^[44]։

Նոյեմբերի 17-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբի Ահմեդ Ալին հայտարարել է, որ Տիգրայի զորքերը հանձնելու իր վերջնագիրը ավարտվել է, ուստի Եթովպիայի բանակը վճռական հարձակման է անցնում տարածաշրջանում^[45]։

Նոյեմբերի 17-ին Եթովպիայի կառավարական ուժերը գրավել են Շիր քաղաքը և Տիգրայի Չերչեր և Գագուֆտո-Մեխոնի շրջանները՝ ոչնչացնելով Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի բետոնե ամրությունները և շարունակելով հարձակումը Մեքելայի վրա^[46]։

Նոյեմբերի 19-ին Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը հայտարարել է, որ ներկայումս Տիգրայի և եթովպական ուժերի միջև պատերազմ է մղվում Աքսում քաղաքը վերահսկելու համար^[47]։

Իր պաշտոնական էջում Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատը հայտարարել է, որ երկու շաբաթ տևած ռազմական գործողությունների արդյունքում Տիգրայի զորքերը գրավել են բազմաթիվ տանկեր, ծանր հրետանի և եթովպական բանակի համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգ^[48]։

Նոյեմբերի 20-ին Տիգրայի ուժերը 3 հրթիռ են արձակել Բահր Դար քաղաքի ուղղությամբ, 2 հրթիռ ընկել է տեղի օդանավակայանի մոտակայքում, իսկ երրորդ հրթիռը՝ եգիպտացորենի դաշտում^[49]։

Նոյեմբերի 20-ին Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է եթովպական դաշնային բանակի Տիգրայի շրջանի Ադուա և Աքսում քաղաքները գրավելու և Ադի-Գրատ քաղաքի վրա հարձակման մասին^[50]։

Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի ներկայացուցիչները հայտնել են, որ Ադդի Գրատ քաղաքի համար կատաղի մարտերի արդյունքում 9 խաղաղ բնակիչ է զոհվել^[51]։

Նոյեմբերի 21-ին Եթովպիայի զինված ուժերը հայտարարել են Ադի Գրատ քաղաքի լիակատար վերահսկողության և Մեքելայի վրա հարձակման մասին^[52]։

Նոյեմբերի 22-ին Եթովպիայի Պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ դաշնային զորքերը գրավել են Մեքելեից 97 կմ հեռավորության վրա գտնվող Իդագա-Համուս քաղաքը^[53]։

Նոյեմբերի 22-ի երեկոյան Եթովպիայի վարչապետ Աբի Ահմեդ Ալին Տիգրայի ուժերին 72 ժամ է տվել Մեքելե քաղաքը հանձնելու համար^[54]։ Քաղաքը չհանձնելու դեպքում Աբի Ահմեդ Ալին գրոհ է խոստացել։

Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի ուղղաթիռները թռել են Մեքելեի վրայով և թռուցիկներ գցել, որոնք կոչ էին անում տեղի բնակիչներին մոտ ժամանակներս չլքել իրենց տները^[55]։

Նոյեմբերի 23-ին լրատվամիջոցներում և սոցիալական ցանցերում տեղեկատվություն է հայտնվել այն մասին, որ Տիգրայի ուժերը մի քանի հրթիռ են արձակել Բահր Դար քաղաքի ուղղությամբ^[56], սակայն այս տեղեկատվությունը չի հաստատվել կամ հերքվել Եթովպիայի կառավարության կողմից։ Մի քանի ժամ անց Եթովպիայի կառավարական խումբը Տիգրայում պաշտոնապես հաստատել է, որ նոյեմբերի 23-ի առավոտյան Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի ուժերը հրթիռակոծել են Բահր Դարը` առանց զոհերի և ավերածությունների^[57]։

Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը մերժել է Մեքելեն հանձնվելու վերջնագիրը և հայտարարել, որ «իր ժողովուրդը պատրաստ է զոհվել՝ պաշտպանելով իր հայրենիքը^[58]։

Նոյեմբերի 23-ին տեղի ունեցած բախումների ընթացքում Տիգրայի զորքերը խփել են Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի 1 ուղղաթիռ և ոչնչացրել կառավարական բանակի 2 տանկ։

Նոյեմբերի 24-ին Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերը ոչնչացրել են Տիգրայի զորքերի հրթիռային նռնականետերը Մի-Մեդենում՝ Մեքելեի մոտակայքում^[59]։

Եթովպիայի իշխանությունները հայտնել են, որ Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատը տեղակայել է իր լավագույն զորամասերը Մեքելայում և զինված հարձակում է նախապատրաստում Ասմարա և Ադիս Աբեբա քաղաքների վրա^[60]։

Նոյեմբերի 26-ին Եթովպիայի կառավարական ուժերը գրոհ են սկսել Մեքելեի շրջակայքի վրա^[61]։

Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը ասել է, որ իր ուժերը պատրաստ են պայքարել մինչև մահ՝ Մեքելեն պաշտպանելու համար^[62]։

Նոյեմբերի 27-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը առնվազն 4 հրթիռ են արձակել Էրիթրեայի Ասմարա քաղաքի ուղղությամբ, որոնք բոլորը ընկել են բնակելի թաղամասերի մոտակայքում^[63]։

Նոյեմբերի 28-ին ՏԺԱՃ-ի ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ Մեքելե քաղաքը ուժեղ ռմբակոծության է ենթարկվել դաշնային ուժերի կողմից^[64]։

Նոյեմբերի 28-ին Եթովպիայի զինված ուժերի հրամանատարությունը հայտարարել է, որ Մեքելեն գտնվում է կառավարական բանակի լիակատար վերահսկողության տակ^[65]։

Նոյեմբերի 28-ին Եթովպիայի վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալին հայտարարել է Տիգրեյում ռազմական գործողությունների ավարտի և կառավարական ուժերի հաղթանակի մասին^[66]։

ՏԺԱՃ-ի առաջնորդ Դեբրեչիոն Գեբրեմիկաելը ասել է, որ զինված պայքարը շարունակվելու է Եթովպիայի դաշնային ուժերի դեմ^[67]։

Նոյեմբերի 28-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը առնվազն 6 հրթիռ են արձակել Էրիթրեայի Ասմարա քաղաքի ուղղությամբ^[68]։

Նոյեմբերի 29-ին ՏԺԱՃ-ի ուժերը խփել են Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի մարտական ինքնաթիռը^[69]։ Ըստ Տիգրայի առաջնորդ Դեբրեսիոն Գեբրեմիցելի հայտարարության՝ կործանիչ օդաչուին գերեվարել են Տիգրայի ուժերը։

Նոյեմբերի 29-ի երեկոյան Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի ուժերը հայտարարել են, որ վերականգնել են վերահսկողությունը Աքսում քաղաքում^[70]։

Դեկտեմբերի 1-ին Եթովպիայի դաշնային իշխանություններին է հանձնվել Տիգրայի ժողովրդական ազատագրական ճակատի կենտրոնական կոմիտեի անդամ, ՏԺԱՃ կանանց կազմակերպության ղեկավար և դաշնային խորհրդարանի մամուլի նախկին քարտուղար 47-ամյա Քերիա Իբրահիմը^[71]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

[1] Staff Reuters (29 November 2020)։ «Tigray forces claim to have shot down Ethiopian plane, taken town» – via www.reuters.com

[2] «Wieder Luftangriffe der Armee in Tigray» (գերմաներեն)։ Deutsche Welle։ 9 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 9 November 2020

[3] «Ethiopian troops 'liberate' key town in Tigray, claim officials»։ The Guardian։ 17 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 17 November 2020

[4] «Is the Horn of Africa facing a wider conflict?»։ Al Jazeera։ 15 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 18 November 2020

[5] «Air strikes in Ethiopia's Tigray region will continue, PM says»։ CNN։ Reuters։ 7 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 7 November 2020

[6] Giulia Paravicini (November 18, 2020)։ «Ethiopian troops push for regional capital, rebels promise 'hell'»։ Reuters

[7] Brahms Jacob (30 November 2020)։ «Tigray Rebels Down Jet, Capture Pilot, One Day After Ethiopian Prime Minister Declares Victory»

[8] «Ethiopia: 550 rebels dead as Tigray offensive continues»։ Anadolu Agency։ 11 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 11 November 2020

[9] «Ethiopia: Investigation reveals evidence that scores of civilians were killed in massacre in Tigray state»։ Amnesty International։ 12 November 2020։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2020-ին։ Վերցված է 12 November 2020

[10] «Ethiopia commission says Tigray youth group killed 600 civilians in November 9 attack»։ Reuters (Nairobi)։ November 24, 2020։ Վերցված է November 24, 2020

[11] «Tigray rebels say nine civilians killed in Ethiopian attack»։ Reuters։ November 21, 2020

[12] «Ethiopia crisis: Tigray leader vows to keep fighting as government advances»։ BBC

[13] Եթովպիայի խորհրդարանը Տիգրայի ընտրությունները ոչ սահմանադրական է ճանաչել

[14] Եթովպիայի խորհրդարանը բանաձև է ընդունել Տիգրայ շրջանի հետ հարաբերությունները խզելու մասին

[15] Եթովպիայի Տիգրայ նահանգում ռազմական դրություն Է մտցվել

[:0-16] 16,0 ^16,1 Ճգնաժամ Տիգրայում

[17] Եթովպիայի իշխանությունները սկսում են ներքին զինված բախումт

[18] ՄԱԿ-ի քարտուղարի հայտարարությունը Տիգրայի հակամարտության վերաբերյալ

[19] Tigray crisis: Ethiopia carries out airstrikes — Abiy Ahmed

[20] Военные силы НФОТ атаковали объекты федеральных сил в Тыграе

[21] Ադիս Աբեբայում օտարերկրյա ռեզիդենտների համար Եթովպիայի ԱԳՆ ճեպազրույցը Տիգրայում տեղի ունեցող գործողության մասին

[22] «Վարչապետը հայտնել է անօդաչուների կիրառման մասին»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-11-13-ին։ Վերցված է 2020-12-05

[23] Եթովպիայի Ազգային Բանկը փակել է Տիգրայի բոլոր բանկերը

[24] «Տիգրայ տարածաշրջանի նախագահը կարծում է, որ բանակցությունները պետք են»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-11-08-ին։ Վերցված է 2020-12-05

[25] Եթովպիայի իշխանությունները ՏԱԺՃ-ին մեղադրել են 18 տարեկանից փոքր աշխարհազորայինների օգտագործման մեջ

[26] Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է Տիգրայի արևմուտքում նոր տարածքների վերահսկողության մասին

[27] Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի մամուլի ծառայության հայտարարությունը 09.11.2020

[28] Աֆրիկյան միությունը պահանջել է դադարեցնել Եթովպիայում մարտական գործողությունները Էրիթրեյի ներխուժման մասին Տիգրայի առաջնորդի հայտարարության պատճառով

[29] Եթովպիայի կառավարությունը նշել է Տիգրայի հետ բանակցությունների պայմանները

[30] Եթովպիան հարվածներ է հասցրել Տիգրայում սպառազինության պահեստներին

[31] Տիգրայի իշխանությունները համընդհանուր զորահավաք են հայտարարել

[32] Եթովպիան հավակնում է հաղթանակի հասնել Արևմտյան Տիգրայում

[33] Եթովպիան ՏԱԺՃ-ի առաջնորդներին մեղադրանքներ կառաջադրի

[34] Տիգրայը արտակարգ դրություն Է հայտարարել

[35] Բազմաթիվ քաղաքացիներ են սպանվել Տիգրայում

[36] Ադիս Աբեբայի ոստիկանությունը առգրավել է 18 ռումբ և 700 հրազեն

[37] Եթովպիան նոր առաջնորդ է նշանակել Տիգրայում

[38] Եթովպիայի կառավարությունը մեղադրվում է Տիգրայում ռազմական հանցագործությունների մեջ

[39] Գոնդերի օդանավակայանը հրթիռային հարձակման է ենթարկվել

[40] Տիգրայի առաջնորդները սպառնացել են հարվածներ հասցնել Էրիթրեային

[41] Հազարավոր եթովպացիներ զինված հակամարտությունից փախչում են Սուդան

[42] Եթովպիայից արձակված հրթիռները հայտնվել են Էրիթրեայի մայրաքաղաքում

[43] Եթովպիայի բանակը հայտարարում է անհանգիստ տարածաշրջանի ռազմավարական քաղաքը գրավելու մասին

[44] Աղբյուրները նշում են, որ Եթովպիան ռմբակոծում է Տիգրայի մայրաքաղաք Մեկելեն

[45] Եթովպիայի վարչապետը նախազգուշացնում է, որ Տիգրայի ուժերի ժամկետը լրացել է

[46] Եթովպիայի կառավարական զորքերը մի շարք հաղթանակներ տարան Տիգրեյի արևմուտքում և արևելքում

[47] Տիգրայի ղեկավարը հայտարարում է, Աքսում քաղաքի վերհսկողության մասին

[48] Տիգրայի ազատագրման ժողովրդական ճակատի մամուլի ծառայության հայտարարությունը 19.11.2020

[49] Տիգրայի ուժերը հրթիռակոծեցին Եթովպիայի մարզի մայրաքաղաքը

[50] Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարում է Տիգրայում երկու քաղաքների դաշնային գրավման մասին

[51] Տիգրայի ապստամբները հայտարարում են, որ եթովպական հարձակման արդյունքում զոհվել է 9 քաղաքացիական անձ

[52] Ethiopian government on Saturday announced the capture of cities from Tigray People's Liberation Front (TPLF) fighters in different directions across the restive Tigray regional state.

[53] Ethiopian government says its forces have taken town around 100 km from Tigray capital

[54] Եթովպիայի վարչապետը վերջնագիր է առաջարկել Տիգրային

[55] Ethiopian breaking news

[56] Արձակված հրթիռները Բահր Դարի ուղղությամբ

[57] Ethiopian forces circle Tigray capital at 50 km range - spokesman

[58] Tigray leader tells Ethiopian PM his people 'ready to die'

[59] Ethiopia Breaking News

[60] Ethiopia Breaking News

[61] Ethiopian army launches final phase of Tigray operation

[62] Tigray leaders promise fight to death

[63] Եթովպացի ապստամբները հրթիռներ են արձակում Էրիթրեայի ուղղությամբ

[64] Ethiopia bombardment Tigray

[65] Ethiopia conflict

[66] Ethiopian prime minister announces military operation in Tigray

[67] Tigray leader says about fighting with ethiopian government

[68] Rockets target in Eritrean capital

[69] Tigray forces shot down ethiopian military plane

[70] [1]

[71] Tigray executive surrenders

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]