Զավեն Հացագործյան
Զավեն Արսենի Հացագործյան (ապրիլի 20, 1911[1][2], Բաղեշ, Բիթլիսի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1][2] - հունիսի 24, 1992[2], Երևան, Հայաստան[2]), հայ ճարտարագետ-շինարար։ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1966 թ.), պրոֆեսոր (1968 թ.), դրամատուրգ, թարգմանիչ, բառարանագիր, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1939)[3]։
| Զավեն Հացագործյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | ապրիլի 20, 1911[1][2] |
| Ծննդավայր | Բաղեշ, Բիթլիսի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1][2] |
| Մահացել է | հունիսի 24, 1992[2] (81 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայաստան[2] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | ՀԱՊՀ (1931)[1] |
| Կոչում | պրոֆեսոր[1][2] |
| Գիտական աստիճան | տեխնիկական գիտությունների դոկտոր[1][2] (1966) |
| Մասնագիտություն | քաղինժեներ |
| Կուսակցություն | ԽՄԿԿ[1] |
Ֆիզիկոս-տեսաբան Կարեն Հացագործյանի հայրը։
Կենսագրություն
խմբագրելԶավեն Հացագործյանը ծնվել է 1911 թվականի ապրիլի 20-ին, Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիս քաղաքում։ 1931 թվականին ավարտել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի շինարարական ֆակուլտետը։ 1931-1941 թվականներին և 1945-1961 թվականներին աշխատել է Հայաստանի շինանյութերի և կառուցվածքների գիտահետազոտական ինստիտուտում, 1931-1938 թվականներին՝ նաև Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, 1941-1945 թվականներին՝ պաշտպանական շինարարությունում։ 1947 թվականին «Թեթև երկաթբետոնի արդյունավետությունը Հայկական ԽՍՀ պայմաններում» թեմայով դիստերտացիա է պաշտպանել Թբիլիսիում և ստացել տեխնիկական գիտությունների թեկնածուի աստիճան։ 1966 թվականին «Հրաբխային տուֆերի հատկությունների և կիրառության ուսումնասիրությունը» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել (Թբիլիսիում) և ստացել տեխնիկական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Երևանի Քարի և սիլիկատների ԳՀԻ հիմնադիրներից է, 1961-1992 թվականներին եղել է Քարի և սիլիկատների ԳՀԻ բնական քարի լաբորատորիայի վարիչ, 1962-1969 թվականներին եղել է գիտության գծով տնօրենի տեղակալ։ 1962 թվականից գիտական խորհրդի սեկցիայի նախագահ[4]։
Աշխատանքները վերաբերում են բնական ծակոտկեն լցիչների կիրառմամբ թեթև երկաթբետոնի հետազոտման, կառուցվածքների երկարակեցության, արհեստական մարմարի և գրանիտի ստացման տեխնոլոգիայի հարցերին։ Տվել է հրաբխային քարանյութերի դասակարգումը, մասնակցել քարային շինանյութերի պետական ստանդարտների մշակմանը։ «Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան»-ների (1957 թ., 1988 թ.) կազմողներից։ Հետազոտել է Հայաստանի բնական քարանյութերի հատկությունները, հատկապես նրանց երկարակեցությունը կառուցվածքների մեջ։ Տվել է հրաբխային քարանյութերի շինարարական դասակարգումը։ Մշակել է հետազոտության նոր մեթոդներ ու սարքեր, արհեստական մարմարի և գրանիտի ստացման տեխնոլոգիաներ, քարային թափոնների օգտագործման եղանակներ, այդ թվում՝ գյուղատնտեսության մեջ ծակոտկեն քարանյութերի կիրառման եղանակը։ Հեղինակ է բազմաթիվ գյուտերի։ Տպագրել է ավելի քան երկու հարյուր գիտական աշխատություն՝ մեծ մասամբ ռուսերեն և հայերեն, չորսը՝ ֆրանսերեն և չեխերեն։ Մասնակցել է քարային շինանյութերի համամիութենական ստանդարտների ստեղծմանը։ Եղել է Շինանյութերի հանրապետական ատեստացիոն հանձնաժողովի նախագահ (1978-1992 թթ.), հուշարձանների պահպանության միջազգային խորհրդի ԽՍՀՄ կոմիտեի անդամ (1983-1990 թթ.)։ Զգալի աշխատանք է կատարել հայերեն տեխնիակական տերմինների մշակման գործում[3][5]։
1937-1949 թվականներին զբաղվել է նաև դրամատուրգիայով (Վասակ Խուդավերդյանի ընկերակցությամբ)։ «Խնդության սրինգը» (1937) և «Թող բացվեն վարդերը» (1939) կոմեդիաներն արժանացել են հանրապետական մրցանակների և բեմադրվել Անդրկովկասի բազմաթիվ թատրոններում։ Բեմադրվել են նաև «Փիլիպոս Ասլանովիչ» (1945 ) և «Մասիս» (1947) պիեսները, տպագրվել է «Միլիոնը» (1949) դրաման։ Ֆրանսերենից հայերեն է թարգմանել «Ժլատ» կոմեդիան, որը 1938 թվականին բեմադրվել է Լենինականի թատրոնում[3]։ ԽՄԿԿ անդամ (1949)
Երկեր
խմբագրել- Միջազգային տերմինային տարրերի ռուս-հայերեն բառարան, Երևան։ ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1989։
- Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան, Երևան։ Հայկական սովետական հանրագիտարանի գլխավոր խմբագրություն, 1988։
- Հայաստանի տուֆերը և մարմարները, Երևան։ Հայպետհրատ, 1959։
- Երկաթ-բետոն, Երևան, 1934, 83 էջ։
- «Միդիս» սիստեմի որմածքով շենքերի և կառուցվածքների պատերի նախագծման ու կառուցման ժամանակավոր տեխնիակակն պայմաններ, Երևան, 1956, 40 էջ։
- Ժամանակավոր տեխնիկական պայմաններ երեսպատման տուֆասալերի և նրանց կիրառման վերաբերյալ, Երևան, 1960, 8 էջ։
- Գյուղատնտեսական շինարարության տեղեկագիրք (համահեղինակ), Երևան, 1959, 288 էջ։
- Հայաստանի բնական քարային նյութերի կատալոգ, Երևան, 1968, 61 էջ[6]։
- Հայկական ԽՍՀ քարային շինանյութեր. հանձնարարվող տերմինների ժողովածու, պրակ Ա, Երևան, 1976, 130 էջ։
Թարգմանություններ ռուսերենից
խմբագրել- Զավրյան Կ. Ս., Սիմոնյան Ս. Զ., Բետոնի կազմության նախագծումը, Երևան, 1947, 63 էջ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Գրական տեղեկատու, Երևան, Սովետական գրող, 1981, 544 էջ։
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005։
- ↑ «Կոհա առցանց քարտարան, Հացագործյան, Զավեն Արսենի». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.
- ↑ «Bibliothèque de l'Église apostolique arménienne - Paris - Հացագործյան , Զավեն Արսենի». www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զավեն Հացագործյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 325)։ 
|
| Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։
|