Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայա
Իշխանուհի Ելենա Միխայլովնա Կոլցովա-Մոսալսկայա (ռուս.՝ Елена Михайловна Кольцова-Мосальская, օրիորդական ազգանունը՝ Գիկա, 22 հունվարի, 1828, Բուխարեստ, Ռումինիա - 17 նոյեմբերի, 1888, Ֆլորենցիա, Իտալիա), ռումինացի նկարչուհի, գրող և լեռնագնաց, ով երկար ժամանակ ապրել է Ռուսաստանում։ Իր ստեղծագործությունները տպագրել է Դորա դ'Իստրիա (Dora d'Istria) կեղծանունով[4]։
Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայա ռումիներեն՝ Elena Ghica | |
|---|---|
 | |
| Ի ծնե | ռումիներեն՝ Elena Ghica |
| Կեղծանուն | Dora d'Istria |
| Ծնվել է | փետրվարի 3, 1828[1][2] կամ հունվարի 22, 1828[3] |
| Ծննդավայր | Բուխարեստ, Ռումինիա[3][1][2][…] |
| Վախճանվել է | նոյեմբերի 17, 1888[3][1] (60 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ֆլորենցիա, Իտալիայի թագավորություն[3][1][2][…] |
| Քաղաքացիություն |  Վալախիա |
| Դավանանք | ուղղափառություն |
| Մասնագիտություն | նկարչուհի, գրող, ակնարկագիր, պատմաբան, ճանապարհորդ և լեռնագնաց |
| Թեմաներ | էսսե |
| Անդամակցություն | Կոստանդնուպոլսի հելլենիստական բանասիրության միություն և Լինչեի ազգային ակադեմիա |
| Հայր | Mihail Ghica? |
| Ամուսին | Q113507276? |
ստորագրություն.svg){kind=small} | |
 Dora d'Istria Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ելենա Գիկան ծնվել է 1828 թվականի հունվարի 22-ին Բուխարեստում։ Նա սերում է իշխանական Գիկա (Ghika) տոհմից, որի արմատները գալիս են Ալբանիայից։ Այդ տոհմի սերունդները XVII դարում գոսպոդարներ են եղել Մոլդավիայում ու Վալախիայում։ Ելենա Գիկայի հայրն իշխան Միխայ Գիկայն էր։ Նա Մոլդավիայի գոսպոդար Գրիգորի ІV Գիկայի զարմուհին էր[5]։
Իշխանուհի Ելենա Գիկան պատանեկան տարիքում ստացել է լավ կրթություն, այնուհետև ուսումը շարունակել է արտասահմանում։ Եղել է պոլիգլոտ. ազատ տիրապետում էր ավելի քան 10 լեզուների, այդ թվում ռումիներենին, ռուսերենին, իտալերենին, գերմաներենին, անգլերենին, ֆրանսերենին, լատիներենին, հին ու նոր հունարեններին, ալբաներենին և այլն։ Պրուսիայի մայրաքաղաքում նա մեծ տպավորություն է գործել Ալեքսանդր ֆոն Հումբոլտի վրա հին հունարենի իր իմացությամբ։
1849 թվականին Յասիում ամուսնացել է ռուս սպա, իշխան Ալեքսանդր Կոլցով-Մոսալսկու հետ։ Ամուսիներն ապրել են Ռուսաստանում մինչև իշխանի մահը 1855 թվականին[6]։ Հետագայում Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայան ճանապարհորդել է Եվրոպայի երկրներում՝ այցելելով Շվեյցարիա, Ֆրանսիա, Իռլանդիա, Հունաստան և Անատոլիա։ Եղել է ԱՄՆ-ում։
1885 թվականին ուղեկցորդի հետ Ալպերում բարձրացել է Մոնբլանի ու Մյոնխի գագաթները՝ այդպիսով դառնալով ռուս առաջին կին լեռնագնացը։
Առողջական խնդիրների պատճառով ստիպված է եղել Ռուսաստանից տեղափոխվել Իտալիայի Ֆլորենցիա քաղաք, որտեղ ապրել է մինչև իր կյանքի վերջը։ Մահացել է 1888 թվականի նոյեմբերի 17-ին։
Արվեստ խմբագրել
Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայան սովորել է Դրեզդենում, ապա Վիեննայում, Վենետիկում և Բեռլինում։
Սանկտ Պետերբուրգում Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայան ակտիվորեն մասնակցել է մայրաքաղաքի նկարչական կյանքին։ Գեղարվեստի ակադեմիայում ցուցադրված բնանկարների համար արժանացել է մրցանակի։ Իր նկարներում Կոլցովա-Մոսալսկայան պատկերել է հիմնականում հարավային Եվրոպայի բնությունն ու ճարտարապետությունը։ Եղել է ռուսական ու արևմտաեվրոպական բիդերմեյեր ստեղծագործական ուղղության ներկայացուցիչներից։
1855 թվականին տպագրվել է նրա առաջին գիրքը՝ «La vie monastique dans l'Eglise orientale» (որը հետագայում բազմիցս վերահրատարակվել է)։ Ստեղծագործել է ֆրանսերեն կոմսուհի Դորա դ’Իստրիա (Comtesse Dora d'Istria ) կեղծանունով[4]։
Գրել է մի շարք հոդվածներ՝ նվիրված արվեստի պատմության, գրականության, քաղաքական, սոցիալական ու կրոնական հարցերի։ Նրա հոդվածները տպագրվել են եվրոպական գրեթե բոլոր երկրների պարբերականներում։ Իր գրական ու հրապարակախոսական երկերով ճանաչում է ձեռք բերել Եվրոպայում։
Եղել է եվրոպական մի շարք գիտական միությունների անդամ։ Հունաստանի կառավարության կողմից արժանացել է «մեծն քաղաքացու» կոչման, ինչպես նաև եղել է իտալական մի շարք քաղաքների պատվավոր քաղաքացի։
Երկեր խմբագրել
- La vie monastique dans l'Eglise orientale (1855, 3-րդ հրատ., 1858),
- Les femmes en Orient (Ցյուրիխ, 1858),
- Excursion en Roumelie et en Moree (Ցյուրիխ, 1858),
- Des femmes par une femme (Ցյուրիխ, 1864),
- Les roumains et la papaute,
- La poesie des Ottomans (Պ., 1877, 2-րդ հրատ.),
- Gli Albanesi in Rumenia (Գիկա իշխանների պատմությունը XVII-XIX դարերում) (2-րդ հրատ., Ֆլորենցիա, 1873),
- մի շարք հոդվածներ, որ տպագրվել են տարբեր ամսագրերում ու թերթերում։
Հասարակական աշխատանք խմբագրել
Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայան (Գիկա) ընտրվել է՝
- Աթենքի հնագիտական միության պատվավոր անդամ (1860),
- Ֆրանսիայի Աշխարհագրական միության անդամ (1866),
- Վենետիկի ակադեմիայի թղթակից անդամ (1868),
- Միլանի ակադեմիայի պատվավոր անդամ (1868),
- Տրիեստի ու Աթենքի գիտական միությունների պատվավոր անդամ (1870),
- Կոստանդնուպոլսի Ազգային մարմնամարզական միության պատվավոր նախագահ (1870),
- Սմիրնի (Ասիա) Elicona միության պատվավոր նախագահ (1871),
- Ուրբինոյի ակադեմիայի անդամ (1871),
- Ֆլորենցիայում իտալական թատերական արվեստի զարգացման միության անդամ (1872),
- Հույն կանանց կրթությանը նպաստելու միության պատվավոր փոխնախագահ (1872),
- Հռոմի ակադեմիայի անդամ (1873),
- Նեապոլի Pitagorica ակադեմիայի պատվավոր անդամ (1873),
- Բարսելոնայի արվեստների ազգային ակադեմիայի անդամ,
- Բուենոս Այրեսի հնէաբանության ինստիտուտի անդամ (1873),
- Արևելքի ուսումնասիրության իտալական միության անդամ (1873) և այլն։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas (գերմ.) / Hrsg.: M. Bernath, K. Nehring, Leibniz-Institut für Ost- und Südosteuropaforschung — R. Oldenbourg Verlag, 1974.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Dizionario Biografico dell'Educazione 1800-2000 (իտալ.) — Editrice Bibliografica, 2013.
- ↑ 4,0 4,1 Кольцова-Мосальская, Елена Михайловна // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
- ↑ Гика, Елена Михайловна // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ Elena Ghica - Dora d'Istria
Գրականություն խմբագրել
- Гика, Елена Михайловна // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Кольцова-Мосальская, Елена Михайловна // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ելենա Կոլցովա-Մոսալսկայա» հոդվածին։ |