Դուբլինի ամրոց
Դուբլինի ամրոց (իռլանդերեն՝ Caisleán Bhaile Átha Cliath), կառավարական գլխավոր շինությունների համալիր Դուբլինում։ Մինչև 1922 թվականը եղել է Բրիտանիայի և Իռլանդիայի գլխավոր ամրակետը։ Չնայած ամրոցը գոյություն է ունեցել Յոհան Անհող թագավորի օրոք (1200-ական թվականներ), շինությունների մեծ մասը թվագրվում են 18-րդ դարին։ 1922 թվականին ամրոցը հանդիսավոր արարողությամբ տրվել է իռլանդական կառավարությանը Մայքլ Քոլինզի գլխավորությամբ[1]։
 իռլանդերեն՝ Caisleán Bhaile Átha Cliath | |
|---|---|
 Նկարագրություն | |
| Տեսակ | դղյակ |
| Վարչական միավոր | Դուբլին |
| Երկիր |  Իռլանդիա |
| Կառուցված | 1204-1230 |
| Ընթացիկ սեփականատեր | Government of Ireland? |
| Կայք | dublincastle.ie |
 | |
 | |
 Dublin Castle Վիքիպահեստում | |
Օգտագործում խմբագրել
Հիմնադրված լինելով որպես Դուբլինի պաշտպանական ամրություն` ամրոցը իր ողջ պատմության ընթացքում օգտագործվել է տարբեր նպատակներով։ Տարբեր շրջաններում այն եղել է թագավորի նստավայրը, անգլիական թագի ներկայացուցիչների նստավայրը Իռլանդիայում։ Շենքում տեղավորվել են խորհրդարանն ու դատարաններ։ 1922 թվականից հետո մոտ 10 տարի Դուբլինի ամրոցում է գործել դատարանը, որի շենքը խիստ վնասվել էր քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում։ 1930-ական թվականներին որոշվում է ամրոցում կազմակերպել Իռլանդիայի թագավորների երդման արարողությունը։ 1938 թվականին ամրոցը եղել է Իռլանդիայի առաջին նախագահ Հայդ Դուգլասի նստավայրը։ Այդ ժամանակվանից ամրոցում մշտապես կազմակերպվում են տարբեր երկրների ղեկավարների, նրանց պատվիրակությունների ընդունելություն, պետական տարբեր տոների առթիվ կազմակերպվում են հրավերքներ։
Պատմություն խմբագրել
_Dublin_Castle_Up_Yard.JPG)
Դուբլինի ամրոցը կառուցվել է նորմանդական ներխուժումից անմիջապես հետո` 1204 թվականին, Անգլիայի թագավոր Յոհան Անհողի հրամանով[2]։ Կառուցված ամրոցը տիպիկ նորմանդական նախագիծ էր` շրջապատված հաստ, անկյուններում կլորավուն աշտարակներով պատերով, ներքին բակով։ Գտնվելով նորմանդական Դուբլինի հարավարևելյան մասում` ամրոցը ձևավորում էր քաղաքի սահմանը` օգտագործելով բնական խոչընդոտը` Պոդլ գետը (անգլ.՝ Poddle): Դուբլինի քաղաքային պատը, հպվելով ամրոցի հյուսիսարևելյան մասում գտնվող Վառոդի աշտարակին, շրջապատում էր ողջ քաղաքը` կրկին ամրոցին միանալով հարավարևմտյան աշտարակի` Բիրմինգհեմ Պոդլի մոտ։ Բիրմինգհեմ Պոդլ աշտարակին հպվող պատը ունի կամարակապ անցումներ, որոնցով ջուրը հասնում է ամրոցի` հատուկ այդ նպատակող փորված խրամներ։ Այդ պատի մի մասը հասել է մինչև մեր օրեր և բաց է այցելուների համար։
Միջնադարում ներքին բակի փայտե շինությունները բազմաթիվ փոփոխություններ են կրել։ Այն ժամանակների ամենանշանակալից շինությունը քարից ու փայտից եղել է Մեծ սրահը, որ օգտագործվել է որպես խորհրդարանի, դատարանի, հրավերքների շենք։ Այն զգալի տուժել է 1673 թվականի հրդեհից և շուտով քանդվել։ Ամրոցի նախնական շինություններից չի պահպանվել ոչինչ` բացի «Ռեկորդ» անունով բարձր աշտարակից, որ կառուցվել է 1228-1230 թվականներին։ Աշտարակի ատամնավոր պարիսպները կառուցվել են 19-րդ դարում[3]։
Բրիտանիայի տիրապետության տարիներին Իռլանդիայում «կաթոլիկ ամրոց» (անգլ.՝ Castle Catholic) արտահայտությունը ստորացուցիչ էր իռլանդցիների համար` նշանակելով բարեհաճ հակվածություն բրիտանական իշխանության հանդեպ։
1907 թվականին՝ Էդուարդ VII արքայի այցից քիչ առաջ, ամրոցից գողանում են Սուրբ Պատրիկի օրդենի (անգլ.՝ Irish Crown Jewels) խորհրդանշանները։ Գողոնը մինչև օրս չի հայտնաբերվել։
Անգլո-իռլանդական պատերազմի ժամանակ ամրոցը իռլանդական անջատողական ուժերի դեմ պայքարում դարձել է Բրիտանիայի հենարանը Իռլանդիայում։ 1920 թվականի նոյեմբերի 21-ին ամրոցի նկուղներում սպանվել են իռլանդական բանակի երկու սպաներ և նրանց ընկերը՝ փախուստի փորձի պահին։ Այդ պատճառով նոյեմբերի 21-ը պատմության մեջ է մտել «Արյունոտ կիրակի» անունով։
1922 թվականին ամրոցն անցնում է իռլանդական կառավարության տնօրինմանը` որոշ ժամանակ օգտագործվելով որպես դատարան։ Դատարանի տեղափոխումից հետո ամրոցն օգտագործվել է պետական արարողությունների նպատակով։ 1930 թվականին Իմոն դե Վալերան` որպես գործադիր իշխանության ղեկավար, Ջորջ V արքայի անունից ստացել է օտար երկրների դեսպանների հավատարմագրերը։ 1938 թվականին ամրոցում տեղի է ունեցել Հայդ Դուգլասի` Իռլանդիայի նախագահ հռչակվելու արարողակարգը։ Հետագայում համանման արարողություններ են կատարվել 1945, 1952, 1959, 1973, 1974, 1976, 1983, 1990, 1997 թվականներին։
1974 թվականի նոյեմբերին ամրոցում տեղի է ունեցել նախագահի պաշտոնում մահացած Իռլանդիայի նախագահ Էրսկին Չայլդերսի քաղաքացիական հոգեհանգիստը, իսկ 1975 թվականի սեպտեմբերին ամրոցում հրաժեշտ են տվել 93-ամյա Օմոն դե Վալերային, ով երկու տարի առաջ թողել էր նախագահի պաշտոնը։
Ժամանակակից շրջան խմբագրել
Ամրոցը Դուբլինի տեսարժան վայրերից է, որ հիմնանորոգումից հետո օգտագործվում է համաժողովների անցկացման նպատակով։ 2004 թվականի առաջին կեսին, երբ Իռլանդիան Եվրամիության նախագահ երկիրն էր, ամրոցում տեղի են ունեցել պաշտոնատար բազում անձանց հանդիպումներ, ընդունելություններ, համաժողովներ։ Ներկայումս արքայական ժամատան կրիպտեում գործում է արվեստի կենտրոն, իսկ ներքնահարկը օգտագործվում է համերգների կազմակերպման նպատակով։ 2000 թվականից ամրոցի տարածքում գործում է Չեստեր Բիտտի գրադարանը։ Դուբլինի ամրոցը բաց է այցելությունների համար` բացի պետական արարողակարգի դեպքերից։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Costello, Peter (1999). Dublin Castle, in the life of the Irish nation. Dublin: Wolfhound Press. ISBN 0-86327-610-5
- ↑ "Fitzhenry, Meiler". Dictionary of National Biography. London: Smith, Elder & Co. 1885–1900
- ↑ Dublin Castle (2002). "Dublin Castle web-site (history)". Dublin Castle. Archived from the original on 1 August 2008. Retrieved 2008-08-20
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դուբլինի ամրոց» հոդվածին։ |