Դոն Կիխոտ (բալետ)

Դոն Կիխոտ
Տեսակ	բալետ
Ժանր	բալետ
Կոմպոզիտոր	Լյուդվիգ Մինկուս ; Էդուարդ Նապրավնիկ
Սյուժեի աղբյուր	Վեպ Միգել դե Սերվանտես
Գործողությունների քանակ	Բալետ 4 գործողությամբ
Ստեղծման տարեթիվ	1869
Առաջնախաղի տարեթիվ	դեկտեմբերի 14 1869
Առաջնախաղի վայր	Մեծ թատրոն, Մոսկվա
	Don Quixote (ballet) Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Դոն Կիխոտ (այլ կիրառումներ)

«Դոն Կիխոտ», Լյուդվիգ Մինկուսի բալետ՝ 4 գործողությամբ, ստեղծված՝ Միգել դե Սերվանտեսի «Դոն Կիխոտ» վեպի (իսպ։ El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha) հիման վրա։

Չորրորդ գործողություն, Coda, grande pirouette, fouettes

Պատմություն խմբագրել

Առաջին ներկայացումը տեղի է ունեցել 1869 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Մոսկվայի Մեծ թատրոնում^[1], բալետմեյստեր Մարիուս Պետիպա։ Հայաստանում առաջին անգամ բեմադրվել է 1954 թվականին, բալետմայստեր՝ Զ. Մուրադյան։ 2002 թվականին բեմադրիչ-բալետմայստեր, ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վիլեն Գալստյանը Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում բեմադրել է «Դոն Կիխոտ» բալետը՝ 3 գործողությամբ^[2]։

Գործող անձինք խմբագրել

Դոն Կիխոտ
Սանչո Պանսա
Բազիլ
Կիտրի
Փողոցային պարուհի
Գլխավոր Դրիադ
Կիտրիի հայրը
Էսպադա
Ռոզիտա
Գումաշ
Լորենցո
Դուլսինեա
Հրեշտակ

Դոն Կիխոտը` բազմաթիվ ռոմանտիկ-ասպետական պատմություններով հրապուրված, երազներով տարված, ճամփա է ընկնում անսովոր արկածներին ընդառաջ, որպեսզի անօրինակ սխրանքներով պանծացնի իր անունը։ Նա իրեն զինակիր է կարգում Սանչո Պանսային` պարզամիտ ու երազանքների որևէ հակում չունեցող մի գեղջուկի։

Առաջին գործողություն խմբագրել

Բարսելոնայում տոնախմբություն է։ Պանդոկապան Լորենցոյի դուստրը` Կիտրին, սեթևեթում է իր սիրած տղայի` Բազիլի հետ, բայց հասարակ սափրիչը աղջկա հոր համար պատշաճ փեսացու չէ։ Մանավանդ, որ հարուստ ազնվական Գումաշը խնդրում է Կիտրիի ձեռքը^[3]։ Սակայն սրան էլ աղջիկն է դեմ։ Տոնը ծավալվում է։ Կրակոտ պարի պահին հայտնվում են Դոն Կիխոտն ու Սանչոն։ Ասպետը հարգալից ողջունում է պանդոկապանին, որը նրան հյուրասիրության է հրավիրում։ Կատակասեր երիտասարդներն իրենց խաղի մեջ են գրավում Սանչոյին` ծափ ու ծիծաղով վեր-վեր թռցնելով նրան։ Դոն Կիխոտն օգնության է շտապում իր զինակրին։ Նկատելով Կիտրիին, որն ասպետին պատկերանում է որպես իր երազներում հայտնված «սրտի դիցուհի»` գեղեցկուհի Դուլսինեա։ Բայց հակառակ նրա պաշտամունքի նշանների` Կիտրին ծլկում է Բազիլի հետ։

Երկրորդ գործողություն խմբագրել

Կիտրին ու Բազիլը պատսպարվել են պանդոկում։ Նրանք անհոգ զվարճանում են ընկերների հետ։ Հայտնվում են հետապնդողները և նրանց հետ նաև Դոն Կիխոտն ու Սանչոն։ Լորենցոն ուզում է տեղնուտեղը հայտարարել Գումաշի ու Կիտրիի նշանադրության մասին։ Բայց Բազիլը` Կիտրիի հետ նախապես պայմանավորված, իբր ինքնասպան է լինում։ Կիտրին «ողբում է» սիրեցյալի «մահը»։ Դոն Կիխոտն էլ` անչափ վշտացած, խիստ նախատում է անսիրտ պանդոկապանին և վռնդում Գումաշին։ Բազիլն էլ «վերակենդանանում է», իսկ Դոն Կիխոտն էլ ստիպում, որ պանդոկապանը զիջի։ Սակայն` ապարդյուն։ Երիտասարդ զույգին ոչինչ չի մնում, քան նորից ծլկել։

Դոն Կիխոտը կրկին պատրանքների գրկում է։ Նրան շրջապատել ու հալածում են երևակայական չարքերը։ Ասպետը, տեսնելով հողմաղացները, ընդունում է դրանք չարքերի տեղ և նետվում մարտի, որն ավարտվում է իր պարտությամբ։ Գալիս են վիրավոր Դոն Կիխոտն ու Սանչոն։ Ասպետը դեռևս տեսիլքների գերության մեջ է։ Նրան պատկերանում է Դուլսինեան` դյութիչ հավերժահարսերով ու հրեշտակներով շրջապատված։ Սանչոն փորձում է սթափեցնել ցնորված տիրոջը։

Երրորդ գործողություն խմբագրել

Հաղթել է երիտասարդների սերը։ Ամեն ինչ պատրաստ է պսակադրման հանդիսությանը։ Դոն Կիխոտին ու Սանչո Պանսային հրավիրում են զբաղեցնելու պատվավոր հյուրերի տեղը։ Սկսվում է ցնծալի տոնախմբությունը։ Երջանիկ են Կիտրին ու Բազիլը։ Դոն Կիխոտն օրհնում է նրանց միությունը…

Պատկերասրահ խմբագրել

Fouetté of Եկատերինա Մաքսիմովա
Ահարոն Սմիթը Բազիլի դերում, 2010թ.
Դոն Կիխոտի վարիացան
Դոն Կիխոտ (Bolchoï բալետ)
Դոն Կիխոտը Բելառուսի Մեծ թատրոնի բեմում
Դոն Կիխոտը Կարակասի օպերայի և բալետի թատրոնում

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ http://www.bolshoi.ru/about/press/articles/none/DQ-London/?sphrase_id=14825
↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ Классический вариант постановки. Источник: Программа, краткое содержание.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Բալետը ամբողջությամ YouTube-ում
Balanchine Foundation website
Balanchine Trust website
NYCB կայք
full-length video ՅուԹյուբում, Փարիզ 2002, բալետմեյստեր Ռուդոլֆ Նուրիև
full-length video ՅուԹյուբում, Մարիինյան թատրոն 2006
full-length video ՅուԹյուբում, Կուբա 2007
Միխայլովսկի թատրոնի պաշտոնական կայք. «Դոն Կիխոտ» առաջնախաղ, նոյեմբերի 21 1996թ. Արխիվացված 2010-12-31 Wayback Machine
«Դոն Կիխոտ» — Մեծ թատրոն
Բորիս Էյֆմանի թատրոնի պաշտոնական կայք Արխիվացված 2009-08-23 Wayback Machine
«Դոն Կիխոտ» — Պերմի Պյոտր Իլիչ Չայկովսկու անվան օպերայի և բալետի ակադեմիական թատրոն Արխիվացված 2010-09-12 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դոն Կիխոտ (բալետ)» հոդվածին։

[1] ttp://www.bolshoi.ru/about/press/articles/none/DQ-London/?sphrase_id=14825

[2] «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[3] Классический вариант постановки. Источник: Программа, краткое содержание.

[1]

[2]

[3]