Դողս

Դողս
Գյուղ
	Դողս
	Կոորդինատներ: 40°13′22″ հս․ լ. 44°16′18″ ավ. ե. / 40.22278° հս․. լ. 44.27167° ավ. ե.
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արմավիրի
Գյուղապետ	Մեսրոպ Ադամյան
Առաջին հիշատակում	894
Մակերես	3.8 կմ²
ԲԾՄ	870±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	1515 մարդ (2013)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	դողսեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (231)
Փոստային ինդեքս	1128

Դողս, գյուղ Վաղարշապատի տարածաշրջանում, Վաղարշապատ քաղաքից 4 կմ հյուսիս։ Մարզկենտրոնից գտնվում է 21 կմ հեռավորության վրա։ Նախկինում կոչվել է նաև Դոխս, Դողք։ Տարածքը՝ 3.8 կմ² (381 հեկտար)։ Բնակչությունը՝ 1515 մարդ (2013)^[3]^[4]:

ՊատմությունԽմբագրել

Եղել է Պատմական Հայաստանի Այրարատ աշխարհի Արագածոտն գավառի գյուղերից։ Այստեղ 894 թվականին տեղի է ունեցել Դողսի ճակատամարտը Սմբատ Ա Բագրատունու զորքերի և Ատրպատականի էմիր Ափշինի բանակի միջև, որն ավարտվել է հայերի հաղթանակով։ Գյուղում կառուցված է Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին։

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Գյուղը տեղադրված է Միջինարաքսյան հարթավայրում՝ ծովի մակարդակից 915 մ բարձրության վրա։ Կլիման չոր, խիստ ցամաքային է։ Ձմեռները սկսվում են դեկտեմբերի կեսերին, հունվարյան միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -2-ից -3 °C: Ամառը տևական է՝ մայիսից մինչև հոկտեմբեր, օդի միջին ամսական ջերմությունը հասնում է 24-ից 26 °C, իսկ առավելագույնը՝ 42 °C: Հաճախ լինում են խորշակներ, որոնք զգալի վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Մթնոլորտային տարեկան տեղումների քանակը 250-300 մմ է։ Բնական լանդշաֆտները կիսաանապատներ են, որոնք ոռոգման ընթացքում վեր են ածվել կուլտուր-ոռոգելի լանդշաֆտի։ Ագրոկլիմայական տեսակետից համայնքն ընկած է բացարձակ ոռոգման գոտում։ Հարուստ է արտեզյան ջրերով, որոնք օգտագործվում են որպես խմելու ջուր։

ԲնակչությունԽմբագրել

Գյուղի բնակչության նախնիների հիմնական մասը 1915-1916 թթ. տեղափոխվել են Արևմտյան Հայաստանից՝ Ալաշկերտից, Մուշից, Վանից, Արծկեից: Ըստ տարիքային կազմի բնակչությունը բաշխված է հետևյալ կերպ. մինչաշխատունակներ՝ 28%, աշխատունակներ՝ 59%, հետաշխատունակներ՝ 13%:

Դողսի ազգաբնակչության փոփոխությունը.^[5]

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1970	1979	2001	2004
Բնակիչ	111	669	408	528	584	878	981	1267	1435

Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածների, քանդակագործ՝ Յուրի Մինասյան

ՏնտեսությունԽմբագրել

Գյուղն ունի 289 առկա տնտեսություն։

Գյուղատնտեսական հողահանդակները ոռոգվում են Ստորին Հրազդանի ջրանցքի և Քասախ գետի ջրերով։ Գյուղատնտեսական հողահանդակներում մեծ բաժին ունեն վարելահողերը (146 հա), պտղատու (12 հա) և խաղողի այգիները (18 հա)։ Պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես վարելահողեր՝ կազմելով 34.8 հա։ Զբաղվում են պտղաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ, այգեգործությամբ, թռչնաբուծությամբ, խոշոր եղջերավոր անասնապահությամբ։

ԱռևտուրԽմբագրել

Դողսում գործում է 6 առևտրի կենտրոն։ Գյուղի մթերքների մեծ մասը գյուղացին վաճառում է մոտակա քաղաքներում՝ Էջմիածնում, Երևանում և Արմավիրում:

Հասարակական կառույցներԽմբագրել

Ունի դպրոց^[6], գրադարան, բուժկետ, կապի հանգույց։

ԴողսեցիներԽմբագրել

Հրաչիկ Կարապետյան-Դողսի գյուղապետ, Աղավնատան և Դողսի դեպուտատ, գյուղատնտես, անասնաբույժ։
Վարազդատ Ադամյան-Դողսի երկարամյա գյուղապետ։
Կարեն Հակոբյան-ՀՀ Զինված ուժերի աշխատակից։
Կարեն Հարությունյան - ռազմական դատախազ