Դերենիկ Ապրեսյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ապրեսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Դերենիկ Զաքարի Ապրեսյան (1899[1], Թաթլու (Աղստևի շրջան), Ղազախի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 23, 1939, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային կուսակցական և պետական գործիչ, Ուզբեկական ԽՍՀ ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսար (19.08.1937-21.11.1938), պետական անվտանգության մայոր (20.12.1936) ։ Եղել է ԽՍՀՄ ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատի հատուկ եռյակի կազմում։
| Դերենիկ Ապրեսյան | |
| |
| Կուսակցություն՝ | ՀՅԴ և ԽՄԿԿ |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Յա․ Սվերդլովի անվան կոմունիստական համալսարան (1921) |
| Մասնագիտություն՝ | ռազմական գործիչ |
| Ծննդյան օր | 1899[1] |
| Ծննդավայր | Թաթլու (Աղստևի շրջան), Ղազախի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանի օր | փետրվարի 23, 1939 |
| Վախճանի վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Թաղված | Դոնսկոե գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ԽՍՀՄ
|
| Զավակներ | Յուրի Դերենիկի Ապրեսյան |
| Պարգևներ |
 և  |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է 1899 թվականին Ղազախստանի Էրիվանի նահանգի Թաթլի գյուղում, քահանայի ընտանիքում։ Ավարտել է ծխական դպրոցը։ 1919-1920 թվականներին սովորել է Անդրկովկասյան համալսարանի (Թիֆլիս) բժշկական ֆակուլտետում։
1921 թվականի հունիսին ավարտել է Յ․ Սվերդլովի անվան կոմունիստական համալսարանը։
1917-1918 թվականներին Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության ակտիվ մասնակից։ 1918-1920 թվականներին Կարմիր բանակի կազմում կռվել է Հայաստանում։
1919 թվականին անդամակցել է ՌԿԿ(Բ)-ին։ 1920-1921 թվականներին Մոսկվայի վառելիքի կառավարման մատակարարման բաժնի վերահսկիչ։
1921-1926 թվականներ՝ տնտեսական և կուսակցական աշխատանքներ`Տրանս-Բաալիկի մարզային կոմիտեի քարոզչական բաժնի ղեկավար (1921-1922), 1922 թվականից ԽՄԿԿ-ի Մերձամուրյան նահանգային բյուրոյի պատասխանատու քարտուղար։
1926 թվականից աշխատանքի է անցել Միացյալ պետական քաղաքական կառավարությունում։ 5-րդ բաժանմունքի լիազոր, 2-րդ բաժանմունքի ավագ լիազոր, ՄՊՔԿ 7-րդ, 3-րդ, 4-րդ բաժինների պետի օգնական։
1937 թվականի օգոստոսից մինչև 1938 թվականի նոյեմբեր՝ Ուզբեկական ԽՍՀ ներքին գործերի ժողկոմ։ Այդ ժամանակաշրջանը նշվում է հատուկ եռյակի կազմի մեջ մտնելով, որը ստեղծվել է ԽՍՀՄ ներքին գործերի նախարարության 30.07.1937 № 00447 հրամանով[2] և ստալինյան ռեպրեսիաներում ակտիվ մասնակցությամբ[3]։
1937 թվականի դեկտեմբերի 12-ի ընտրությունների արդյունքում ընտրվել է Ուզբեկստանի ԽՍՀ-ի առաջին գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր[4]։
ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ 1938 թվականի նոյեմբերի 20-ին ձերբակալվել է «Գերմանիայի, Ճապոնիայի, Իտալիայի օգտին ահաբեկչական գործողություններում լրտեսության մեղադրանքով»[5][6]։
1939 թվականի փետրվարի 22-ին ԽՍՀՄ Գերագույն դատարանի ռազմական կոլեգիան Ապրեսյանին դատապարտեց մահապատժի։ Նույն օրը Մոսկվայի մերձակա «Կոմմունարկա» ուսումնական կենտրոնում գնդակահարեցին[7]։
Ռեաբիլիտացիա չի եղել[8]։
Ընտանիք խմբագրել
- Ստեփան Զաքարի Ապրեսյան (ծնվել է Կողթում), Նյու Յորքի խորհրդային օտարերկրյա հետախուզության բնակիչ, Դ. Զ. Ապրեսյանի եղբայրը, լեզվաբան և թարգմանիչ էր, ըստ որոշ տվյալների գիտեր մոտ 50 լեզու[9]։
- Յուրի Դերենիկի Ապրեսյան (ծնվել է 1930 թվականին), Դերենիկ Ապրեսյանի որդին, խորհրդային և ռուս հայտնի լեզվաբան։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Հայաստանի գրադարանների համահավաք գրացուցակ
- ↑ Составы троек в 1937−1938 годах // Сайт Nkvd.memo.ru
- ↑ Сталинский план по уничтожению народа: Подготовка и реализация приказа НКВД № 00447 «Об операции по репрессированию бывших кулаков, уголовников и других антисоветских элементов» // Архив Александра Н. Яковлева
- ↑ Депутаты Верховного Совета СССР I созыва, избранные 12.12.1937
- ↑ Репрессия 1937-1938 гг. Документы и материалы, 2005, էջ 23—24
- ↑ Органы Госбезопасности СССР в Великой Отечественной Войне: Армянский след, 2005
- ↑ Саркисян А. Е, 2005, էջ 7, 38-40
- ↑ Апресян Дереник Захарович. Архив Александра Н. Яковлева
- ↑ Апресян Степан Захарович
Գրականություն խմբագրել
- Саркисян А. Е. Разведка и контрразведка. Армянский след. — Ереван: Амарас, 2005. — С. 7, 38-40. — 244 с. — 300 экз. — ISBN 99930-1-067-7
- Репрессия 1937-1938 гг. Документы и материалы / Сост.: Шамсутдинов Р.Т., Каримов Н.Ф., Юсупов Э.Ю.; Отв. ред. Н. Ф. Каримов. — Ташкент: Шарк, 2005. — Т. 1. — С. 23—24. — 288 с. — 1000 экз.
- Петров Н. В., Скоркин К. В. Апресян Д. З. // Кто руководил НКВД, 1934—1941 : справочник / Под ред. Н. Г. Охотина и А. Б. Рогинского. — М.: Звенья, 1999. — 502 с. — 3000 экз. — ISBN 5-7870-0032-3
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Саркисян А. Е. Органы Госбезопасности СССР в Великой Отечественной Войне: Армянский след(հայ.) // Հայկական բանակ («Айкакан банак») : журнал. — 2005.
- Апресян Дереник Захарович // Биографический словарь. — Архив Александра Н. Яковлева. — Дата обращения: 25.05.2016.