Վիքիպեդիա

Գևորգ Գրիգորյան Եվանգուլյան

Գևորգ Գրիգորյան Եվանգուլյան (ց) (1843, Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 11, 1902(1902-09-11), Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն), հայազգի հասարակական, պետական գործիչ, հրապարակագիր, Թիֆլիսի քաղաքագլուխ[1]։

Գևորգ Գրիգորյան
Եվանգուլյան(ց)
Թիֆլիսի քաղաքագլուխ
Հոկտեմբերի 6 1897 - սեպտեմբերի 16 1901
Նախորդող Պողոս Ալեքսանդրյան Իզմայիլյան
Հաջորդող Ալեքսանդր Արղության - Երկայնաբազուկ
 
Կրթություն՝ Թիֆլիսի 1-ին գիմնազիա
Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Գիտական աստիճան՝ Իրավաբանության թեկնածու
Մասնագիտություն՝ հասարակական գործիչ և պետական գործիչ
Ծննդյան օր 1843
Ծննդավայր Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի օր սեպտեմբերի 11, 1902(1902-09-11)
Վախճանի վայր Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Թաղված Խոջիվանք

Կենսագրություն խմբագրել

1863 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի 1-ին գիմնազիան։ Այնուհետև ուսումը շարունակել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանում և հասել իրավաբանական թեկնածուի աստիճանի։ Եղել է պատմաբան Գ. Եզովի աշակերտն ու ընկերը[1]։

Պատանեկան տարիներին Գ. Եվանգուլյանը իր դերասանական խաղով մասնակցել է նաև թատերական ներկայացումների՝ արժանանալով գովեստի[1][2][3]։

1864 թվականից աշխատակցել է հայկական պարբերականների, հատկապես՝ «Մշակին»։ «Մեղու Հայաստանի» շաբաթաթերթում, ի պաշտպանություն Չերնիշևսկու, հանդես է եկել Պալասանյանի դեմ։ 1867 թվականին վերադարձել է Թիֆլիս և աշխատանքի անցել որպես դատական քննիչ, հաշտարար դատավորի օգնական։ Այնուհետև ստանձնել է դատախազի օգնականի պաշտոն։ 1876 թվականից աշխատանքի է անցել փոխարքայի գլխավոր կառավարության դեպարտամենտում։ Զուգահեռաբար Գ. Եվանգուլյանը ընդգրկված էր նաև Ներսիսյան (1878 թ) և Գայանյան դպրոցների հոգաբարձության կազմում։ Նպաստել է Էրզրումի Սանասարյան վարժարանի գործունեությանը[4]։ 1882 թվականին ընտրվել է դատական դեպարտամենտի անդամ[1]։

1883 թվականին Գ. Եվանգուլյանը թողնում է պետական ծառայությունն ու սկսում է աշխատել որպես փաստաբան։ Կարճ ժամանակում նոր աշխատանքային գործունեության ոլորտում մեծ համբավ է ձեռք բերում[4]։ Աշխատել է նաև Թիֆլիսի վարկի ընկերությունում[1][5]։

1884 թվականին Վանքի մայր տաճարի վերանորոգման աշխատանքների իրականացմանը հետևող հանձնախմբի կազմակերպչական խմբի անդամ է ընտրվել[1]։

Քաղաքական գործունեություն խմբագրել

1870 թվականին Գ. Եվանգուլյանը ընտրվում է Թիֆլիսի քաղաքային խորհրդի անդամ, իսկ այնուհետև բազմիցս վերընտրվում է այդ պաշտոնում[1][6]։

1897 թվականի հոկտեմբերի 6-ին տեղի ունեցած Թիֆլիսի քաղաքագլխի ընտրությունների ժամանակ Գ.Եվանգուլյանը 38 կողմ 34 դեմ ձայների հարաբերակցությամբ ընտրվել է քաղաքագլուխ՝ առաջ անցնելով Գ. Թումանյանցին[7]։ Որոշակի հանգամանքների հետևանքով Գ. Եվանգուլյանի հաստատումը տեղի է ունենում միայն 1898 թվականի փետրվարի 11-ին[1][7]։

1898 թվականի վերջին Կովկասի քաղաքական մասի կառավարիչ և ռազմական օկրուգի հրամանատար, մոլի միապետական և ռեակցիոներ Գ.Գոլիցինը ձերբակալում և դատական գործ է հարուցում ինչպես Գ. Եվանգուլյանի, այնպես էլ խորհրդարանի առավել հայտնի դեմքերի նկատմամբ։ Որոշ ժամանակ անց դատարանը բոլորին էլ արդարացնում է[1][8][9][10]։

Գ. Եվանգուլյանի պաշտոնավարումը տևել է մինչև 1901 թվականի սեպտեմբերի 16-ը։ Պաշտոնավարման վերջին ժամանակներում նրա առողջական վիճակը ծանր էր, բայց ամբողջությամբ կատարում էր իր աշխատանքային պարտականությունները[1]։

Պաշտոնավարության ընթացքում Գ. Եվանգուլյանը իրականացնում է հսկայական աշխատանք Թիֆլիսի ազգաբնակչության համար։ Նրա ջանքերով է իրականացվում քաղաքի էլեկտրական լուսավորությունը, ինչպես նաև այլ կարևորագույն գործեր[1][11]։

Հասարակական գործունեություն խմբագրել

Ընդունելով վրաց եկեղեցու պատրիարք Ֆլավիանի խնդրանքը՝ Գ. Եվանգուլյանը 1899 թվականի ապրիլին կոչով դիմում է հայ մեծահարուստներին, որպեսզի դրամական օգնություն ցուցաբերեն վրաց մայր եկեղեցու՝ Սվետիսցխովելի տաճարի նորոգման համար։ Կարճ ժամանակահատվածում հավաքվում է անհրաժեշտ գումարը[1][12]։

1900 թվականի հունիսի 15-ին առաջնորդանիստ վանքի բակում Ղուկասյան թանգարանի կառուցման գործին նպաստելու համար Ամենայն Հայոց Մկրտիչ կաթողիկոսը, ի շնորհակալություն կատարած ներդրումների, Գ. Եվանգուլյանին է ուղղել հայրապետական օրհնությունը[13]։ Նա նաև մինչև իր կյանքի վերջը ընդգրկված է եղել թանգարանի վարչության կազմում[1][14]։

Նրա պաշտոնավարության ընթացքում՝ 1910 թվականի ապրիլի 10-ին, Թիֆլիսում բացվել է քանդակագործության և գեղանկարչության առաջին դպրոցը[1][15]։

Մահը և հիշատակը խմբագրել

Գևորգ Եվանգուլյանը վախճանվել է 1901 թվականի սեպտեմբերի 16-ի երեկոյան Հերակլի բաղնիքում։ Նրա մահը մեծ հոգեբանական ազդեցություն է թողել Թիֆլիսի ազգաբնակչության վրա[1]։

Թաղված է եղել Թիֆլիսի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Ներկայումս գերեզմանը ոչնչացված է[1][16]։

Ի հիշատակ հանգուցյալ քաղաքագլխի՝ 1902 թվականին Կովկասի քաղաքացիական մասի կառավարիչը հաստատել է Քաղաքային խորհրդի որոշումը, համաձայն որի՝ Թիֆլիսի Տեատրալնայա փողոցը պետք է անվանակոչվի Եվանգուլսկայա[1][17]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

 
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 Սամվել Կարապետյան, «Թիֆլիսի քաղաքագլուխները», գիրք Ե։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան 2003թ. ISBN 5-8080-0520-5. (հայ.) Արխիվացված 2019-02-07 Wayback Machine (ռուս.)
  2. ↑ Գրիգորյան Զաք., Յիշողութիւններ. Հայոց թատրոն Թիֆլիսում 1859-1860 թթ.,
  3. ↑ «Հովիւ» 1909, N 46, էջ 732։
  4. ↑ 4,0 4,1 «Մուրճ» 1901, N 9, էջ 251։
  5. ↑ «Տարազ» 1901, N 36, էջ 353։
  6. ↑ “Новое Обозрение”, 1891, N2425, ст. 1.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Նոր-Դար» 1898, N25, էջ 1։
  8. ↑ Туманов Г.М., Характеристики и воспоминания, книга первая, Тифлис, 1913, ст. 73.
  9. ↑ «Բիւզանդիոն» 1901, մայիսի 16, N 1406:
  10. ↑ Кавказское Слово, 1914, N 71, ст.2.
  11. ↑ «Տարազ», 1899, N 25, էջ 595։
  12. ↑ Կարապետյան Ս., Հայերը և Մցխեթի տաճարը, «Հայոց աշխարհ», 1999, N 101:
  13. ↑ «Լումայ», 1901, գիրք Ա, էջ 348։
  14. ↑ «Լումայ», 1902, N 5, էջ 266։
  15. ↑ “Кавказский Календарь на 1913 г.”, Тифлис, 1912, ст. 170.
  16. ↑ «ՀԵՏԱՔՐՔՐԱԿԱՆ - Թբիլիսիի քաղաքագլուխները», Ալիք օրաթերթ 2013թ.:(չաշխատող հղում)
  17. ↑ “Тифлисский Листок”, 1902, N 9.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գևորգ_Գրիգորյան_Եվանգուլյան&oldid=8528140» էջից