Գևորգ Բուդաղյան

Գևորգ Բուդաղյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	հոկտեմբերի 4 (16), 1899; Բաքու, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մահացել է	հոկտեմբերի 15, 1978 (78 տարեկան); Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	դիրիժոր, կոմպոզիտոր և երաժշտության ուսուցիչ
Աշխատավայր	Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
Կրթություն	Մոսկվայի կոնսերվատորիա (1929)
Պարգևներ	; և

Գևորգ Երվանդի Բուդաղյան (հոկտեմբերի 4 (16), 1899^[1]^[2], Բաքու, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - հոկտեմբերի 15, 1978(1978-10-15)^[2], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]), հայ դիրիժոր, երաժշտական գործիչ, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1945)։

Երաժշտագետ Արմեն Բուդաղյանի հայրն է։

Կենսագրություն խմբագրել

1929 թվականին ավարտել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի օպերային սիմֆոնիկ դիրիժորության դասարանը։ 1922-1929 թվականներին ղեկավարել է Մոսկվայի հայ մշակույթի տան երաժշտական խումբը։ 1929-1932 թվականներին եղել է Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարը և գլխավոր դիրիժորը։ 1932-1958 թվականներին եղել է Երևանի օպերային թատրոնի դիրիժոր։ 1929-1978 թվականներին դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում։ 1934-1936 թվականներին և 1949-1958 թվականներին եղել է կոնսերվատորիայի պրոռեկտորը^[3]։

Գևորգ Բուղայանի հուշատախտակը Երևանում

Ստեղծագործական ուղի խմբագրել

Ղեկավարել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Ալմաստ», Հարո Ստեփանյանի «Քաջ Նազար», Կարո Զաքարյանի «Մարջան», Անուշավան Տեր-Ղևոնդյանի «Արևի ցոլքերում», Արմեն Տիգրանյանի «Դավիթ Բեկ» օպերաները, ինչպես նաև ռուս ու արևմտա-եվրոպական դասական երկացանկի գործեր։ Սպենդիարյանի երաժշտության հիման վրա գրված «Խանդութ» բալետի երաժշտական կոմպոզիցիայի հեղինակն է եղել (1945), ինչպես նաև՝ Սպենդիարյանի ստեղծագործությունների լիակատար (11 հատոր) հրատարակության խմբագիրը^[4]^[5]^[6]։

Պարգևներ խմբագրել

«Պատվո նշան» շքանշան (4.11.1939)
ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1945)

Հիշատակ խմբագրել

Երևանի Աբովյան փողոցում կա Գևորգ Բուդաղյանի հիշատակը հավերժացնող հուշատախտակ։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

Երևանյան էտյուդներ։ Օրկեստրի համար, Ա. Սպենդիարյան, Դաշնամուրի վերածեց՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], երկրորդ հրատարակություն, Երևան, Պետհրատի երաժշտական սեկտոր, 1930։
Կանանց պար։ «Ալմաստ» օպերայից։ Ա. Սպենդիարյան, Դաշնամուրի համար մշակեց՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան , Պետհրատ, 1933։
Մի լար, բլբուլ։ Խոսք՝ Ա. Ծատուրյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյանի [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Առ սիրուհիս / Սպենդիարով Ա., խմբ.՝ Գ. Բուդաղյան նոտա, Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Արևելյան օրորոցի երգ / Սպենդիարով Ա., խմբ.՝ Գ. Բուդաղյան նոտա, Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Այ վարդ։ Խոսք՝ Ա. Ծատուրյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Ղարիբ բլբուլ։ [Սայաթ-Նովայի երգերից], խոսք` Սայաթ-Նովայի, Ա. Սպենդիարով, խմբագրություն՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Աղջիկների պարը։ Սպենդիարով Ա., խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1947։
Այնտեղ, այնտեղ, դեպ վեհ այն դաշտը։ Ա. Սպենդիարյան, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1947։
Առ Հայաստան։ Խոսք՝ Հովհ. Հովհաննիսյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյան, թարգմանիչ՝ Բաղմոնտի [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1947։
Աշուղի երգը։ «Ալմաստ» օպերայից։ Ա. Սպենդիարով, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1948։
Այ վարդ։ Խոսք՝ Ա. Ծատուրյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբ.՝ Գ. Բուդաղյան նոտա, Երևան, Հայպետհրատ, 1971։
Ղարիբ բլբուլ։ [Սայաթ-Նովայի երգերից]։ Ա. Ա. Սպենդիարով, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, «Հայաստան», 1971։
Առ սիրուհիս։ Ա. Սպենդիարով, խմբագիր՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, «Հայաստան», 1971։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1. — էջ 237.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
↑ «Գևորգ Բուդաղյան (1899-1978)». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
↑ Baghdasaryan, Aram. «AV Production - Գևորգ Բուդաղյան». avproduction.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ Арутюнян Б. Б. Будагян Геворк Ервандович // Театральная энциклопедия / под ред. С. С. Мокульского. — М.: Советская энциклопедия, 1961. — Т. 1.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Театральная энциклопедия. Том 1/Глав. ред. С. С. Мокульский - М.: Советская энциклопедия, 1961.- 1214 стб. с илл., 12 л. илл.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 582)։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գևորգ Բուդաղյան» հոդվածին։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_590dbc60db139d34-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1. — էջ 237.

[3] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

[4] «Գևորգ Բուդաղյան (1899-1978)». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 7-ին.

[5] Baghdasaryan, Aram. «AV Production - Գևորգ Բուդաղյան». avproduction.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[6] Арутюнян Б. Б. Будагян Геворк Ервандович // Театральная энциклопедия / под ред. С. С. Мокульского. — М.: Советская энциклопедия, 1961. — Т. 1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Գևորգ Բուդաղյան

Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	հոկտեմբերի 4 (16), 1899^[1]^[2] Բաքու, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2]
Երկիր	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մահացել է	հոկտեմբերի 15, 1978(1978-10-15)^[2] (78 տարեկան) Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]
Մասնագիտություն	դիրիժոր, կոմպոզիտոր և երաժշտության ուսուցիչ
Աշխատավայր	Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն^[1] և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա^[1]
Կրթություն	Մոսկվայի կոնսերվատորիա (1929)^[1]
Պարգևներ	և ^[1]^[2]