Գուրգեն Ջանիբեկյան

հայ թատերական ռեժիսոր, դերասան
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ջանիբեկյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Գուրգեն Ջանիբեկի Ջանիբեկյան (Տեր-Խաչատրյան), (մայիսի 18 (30), 1897[1], Երևան, Ռուսական կայսրություն[2][1] - սեպտեմբերի 27, 1978(1978-09-27)[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), հայ խորհրդային թատրոնի և կինոյի դերասան, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1967), ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիր (1952)։

Գուրգեն Ջանիբեկյան
Ծնվել էմայիսի 18 (30), 1897[1]
ԾննդավայրԵրևան, Ռուսական կայսրություն[2][1]
Մահացել էսեպտեմբերի 27, 1978(1978-09-27)[1] (81 տարեկան)
Մահվան վայրԵրևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]
ԿրթությունԵրևանի ուսուցչական սեմինարիատ (1917)[1]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունդերասան և թատերական ռեժիսոր
ԱշխատավայրԱմո Խարազյանի անվան պետական շրջիկ թատրոն[1], Աբելյան-Արմենյան թատերախումբ[1], Ստեփան Շահումյանի անվան հայկական պետական թատրոն[1] և Երևանի բանվորական թատրոն[1]
Երեխա(ներ)Կարեն Ջանիբեկյան
Պարգևներ և մրցանակներ

Կենսագրություն

խմբագրել

Գուրգեն Ջանիբեկյանը 1917 թվականին ավարտել է Երևանի ուսուցչական ռուսական սեմինարիան։ 20 տարեկանից ելույթներ է ունեցել սիրողական թատերախմբերում, մասնակցել Մկրտիչ և Սյուզան Գարագաշների օպերետին, 1920 թվականին՝ Զարիֆյան-Աբելյան խմբերի ներկայացումներին։

 
1-ին շարք` Գուրգեն Ջանիբեկյան, Բագրատ Մուրադյան, Մկրտիչ Ջանան: 2-րդ շարք` Ավետ Ավետիսյան, Վաղարշ Վաղարշյան, Արուս Ոսկանյան, Հրաչյա Ներսիսյան: 3-րդ շարք` Օրի Բունիաթյան, Համբարձում Խաչանյան, 1925 թվական

1922 թվականից խաղացել է Ամո Խարազյանի շրջիկ թատրոնում, Ալեքսանդրապոլի Արմեն Արմենյանի թատերախմբում, Թիֆլիսի Հայ դրամայի թատրոնում։ 1924 թվականից Երևանի առաջին պետթատրոնի (այժմ՝ Սունդուկյանի անվան թատրոն) դերասան էր (1965-1967 թվականներին՝ նաև տնօրեն)։ 1940-1949 թթ. եղել է Հայկական թատերական ընկերության առաջին նախագահը։ 1947-1949 թվականներին դասավանդել է Երևանի թատերական ինստիտուտում։

Ջանիբեկյանը Գրիգոր աղայի կերպարի (Վրթանես Փափազյանի «Ժայռ») լավագույն մարմնավորողն էր խորհրդահայ բեմում. այդ դերակատարումն իր կատարելությամբ մտել է հայ թատրոնի պատմության գոհարների շարքը։

Նրա արվեստին բնորոշ էր համառ ու անկոտրում բնավորությամբ կերպարների սոցիալ-կենցաղային ճշգրիտ ու ցայտուն վերարտադրությունը, կատարման հրաշալի տեխնիկան. «հակառակորդ» դերերի լավագույն մեկնաբաններից էր։ Բեմադրել է պիեսներ Սունդուկյանի անվան թատրոնում (Ալեքսանդր Օստրովսկու «Անօժիտը», «Վարդանանքը»՝ ըստ Դերենիկ Դեմիրճյանի)։ Կատակերգական դերերում Ջանիբեկյանը հակվել է երգիծանքի սուր, հաճախ՝ գրոտեսկային շեշտադրումների[3]։

Ջանիբեկյանը հեղինակ է բեմավորումների (ոչ բեմական գրական երկի հարմարեցումը բեմի պահանջներին), թարգմանությունների[4], «Բարեկամներիս մասին[5]» (1965) և «Իմ աշխարհից» (2 գրքով, 1977-1980 թվականներ[6][7]) հուշերի գրքերի[8]։

Ջանիբեկյանը ռադիո և հեռուստաբեմադրություններում խաղացել է շուրջ 100 դեր։

Հիշատակ

խմբագրել

Գուրգեն Ջանիբեկյանի անունով Երևանում կոչվել է փողոց[9]։

 
Գուրգեն Ջանիկբեկյանի հուշատախտակը Երևանի Թամանյան փողոցում

Ֆիլմագրություն

խմբագրել

Նկարահանվել է կինոյում, հիմնականում բոլորը դերերը Հայֆիլմում։

Տարի Ֆիլմ Դեր
1937 «Կարո» Ամիրյան
1938 «Զանգեզուր» Սաքո
1939 «Սևանի ձկնորսները» Մխո
1941 «Սովետական լեզվի դասը» հովիվ
1938 «Սիրտը երգում է» Գործարանի տնօրեն
1956 «Ամպրոպի արահետով» Հեռդ Վիլներ
1957 «Ում է ժպտում կյանքը» Միրզոյան
1959 «Թռիչք անդունդի վրայով»
1960 «Հյուսիսային ծիածան»
1961 «Տասներկու ուղեկիցներ»
1961 «Լուսաբացից առաջ» Առաքել աղա
1966 «Այբոլիտ-66»
1968 «Սարոյան եղբայրներ» Արթին պապ
1969 «Աղքատի պատիվը»
1969 «Չախ-չախ թագավորը» Պետրոս աղա
1972 «Երևանյան օրերի խրոնիկա» Սմբատյան
1973 «Հնձան»
1973 «Ժայռ» Գրիգոր աղա

Հրապարակումներ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 9 (հայ.) — հատոր 9. — էջ 476.
  2. 2,0 2,1 2,2 Джанибекян Гурген Джанибекович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. Ս. Սարուխանյան, Գուրգեն Ջանիբեկյան, Երևան, 1972
  4. Պետրով, Վ (1933). Բես, Գարեգին (ed.). Մի լագերի պատմություն. Translated by Ջանիբեկյան, Գուրգեն Ջանիբեկի. Յերևան: Պետհրատ.
  5. Ջանիբեկյան, Գուրգեն Ջանիբեկի; Սողոմոնյան, Սողոմոն Ալեքսանդրի (1965). Բարեկամներիս մասին. Երևան: Հայաստան.
  6. Ջանիբեկյան, Գուրգեն Ջանիբեկի (1977). Մելիքսեթյան, Վադիմ Սարգսի (ed.). Իմ աշխարհից. Գիրք առաջին։ Ճանապարհ դեպի թատրոն. Երևան: Սովետական գրող.
  7. Ջանիբեկյան, Գուրգեն Ջանիբեկի (1977). Մելիքսեթյան, Վադիմ Սարգսի (ed.). Իմ աշխարհից. Գիրք երկրորդ։ Թատրոնի հետ. Երևան: Սովետական գրող.
  8. «Հայկական Հանրագիտարան». www.encyclopedia.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 18-ին.
  9. «Zarkfoundation - Գուրգեն Ջանիբեկյան». zarkfoundation.com.
 Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գուրգեն Ջանիբեկյան» հոդվածին։
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գուրգեն Ջանիբեկյան» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գուրգեն Ջանիբեկյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 476